تورم بالا، چالش بانکداری اسلامی

گروه بازار پول-وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی یکی از چالش‌های اساسی برای بانکداری اسلامی را تورم بالا عنوان و اظهار کرد:در شرایط تورم بالا بانک‌هایی که پیرو الگوی بانکداری اسلامی هستند دچار چالش می‌شوند، زیرا به واسطه تلقی اشتباه از نرخ سود، برخی بالا بودن این نرخ را در شرایط تورمی بالا، اقدامی ربوی تلقی می‌کنند. دکتر داوود دانش جعفری وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی در مراسم گردهمایی مدیران موسسه مالی اعتباری اعتماد ایرانیان که به مناسبت هفته بانکداری اسلامی در مشهد برگزار شد، به تفاوت‌های بانکداری اسلامی و متعارف پرداخت.

وی افزود: بانکداری اسلامی امروز فقط متعلق به مسلمین و کشورهای اسلامی نیست، بلکه کشورهای غربی نیز به دلیل ویژگی‌هایی که این نوع بانکداری دارد، از آن استقبال می‌کنند.

وی در تشریح تفاوت‌ها میان بانکداری متعارف و اسلامی گفت:به طور کلی در بانکداری متعارف بانک واسطه وجوه است یعنی پس‌انداز کسانی را که مازاد دارند، در اختیار کسانی قرار می‌دهد که کمبود منابع مالی دارند و در این نظام، بانک کاری به این ندارد که منظور کسی که پول از بانک می‌گیرد چیست و علاقه‌مند نیست که بداند این پول به چه منظوری صرف می‌شود، در بانکداری اسلامی بانک باید دقت کند که منابع مالی در کجا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی اظهار کرد: تفاوت دیگر این است که در نظام بانکداری متعارف، بانک مرکزی آن کشور متعهد می‌شود که با یک نرخ اعلام شده یا بهره اولیه هر اندازه بانک تجاری منابع نیاز داشته باشد در اختیارش قرار دهد و بانک تجاری اصولا از نظر منابع مالی کمبودی نخواهد داشت و خیلی دغدغه جمع‌آوری منابع را ندارد، اما در بانکداری اسلامی بانک مرکزی وظیفه‌ای در این مورد ندارد و بانک تجاری باید خودش منابع تهیه کند و با مشتری قرارداد ببندد و سپس آن منابع را به کار بگیرد.

دانش جعفری با اشاره به جریمه ۳۴ درصدی بانک مرکزی برای بانک‌هایی که خارج از منابع‌شان مصرف داشته باشند، گفت: اصولا در بانکداری اسلامی دو نوع سرمایه‌گذاری وجود دارد؛ نوع اول سرمایه‌گذاری مشاع است که بانک همه منابع مالی خودش را به صورت مشاع سرمایه‌گذاری می‌کند و نوع دیگر که در بانکداری اسلامی مورد استفاد قرار می‌گیرد، سرمایه‌گذاری خاص است که با فراخوان بانک برای تامین منابع مالی برای یک پروژه خاص سپرده‌گذاران اقدام به سپرده‌گذاری می‌کنند.

وی علت پایین بودن نرخ سود تسهیلات بانکی در کشورهای پیشرفته را پایین بودن نرخ تورم عنوان کرد و گفت: مشکلی که در نظام بانکداری اسلامی ممکن است به وجود بیاید این است که اگر در کشوری تورم بالا وجود داشته باشد مثل کشور ما که در سال‌های اخیر با تورم بالا مواجه بوده‌ایم، بانک‌هایی که بر اساس بانکداری اسلامی فعالیت می‌کنند، دچار چالش خواهند شد، زیرا از یک طرف باید نرخ سود را مقداری بالاتر از تورم در نظر بگیرند یعنی پروژه‌هایی را پیدا کنند که بیش از تورم سودآوری داشته باشد و از طرف دیگر وقتی نرخ سود تسهیلات بالا باشد این شبهه در اذهان عمومی ایجاد می‌شود که کار ربوی است یعنی استنباط عموم این است که برای ربوی نبودن سود تسهیلات می‌بایست پایین باشد، در حالی که بالا بودن سود به دلیل بالا بودن تورم است و این مشکلاتی ایجاد می‌کند که ما وجود چنین مشکلی را در کشور خودمان احساس می‌کنیم.

وی علت استقبال از طلا در شرایط حال حاضر کشور را سفته بازی موجود در بازار عنوان کرد و افزود: اگر تعیین نرخ سود در کشوری که تورم بالاست دقیق نباشد، اختلالاتی در اقتصاد از جمله سفته بازی، کارهای غیرمولد مثل خرید طلا و ارز ایجاد می‌شود و از طرف دیگر در داخل سیستم بانکی قدرت تجهیز منابع بانک‌ها کاهش پیدا می‌کند.

دانش جعفری با اشاره به رسالت سنگین کشور ما در حوزه اقتصاد اسلامی گفت: جمهوری اسلامی ایران امروز کشوری است که هر کاری انجام بدهد به عنوان سرمشق برای کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ الگوهایی که ما داریم اگر الگوهای حساب شده‌ای باشد قطعا امکان رایج شدنش در کشورهای دیگر بیشتر خواهد بود.

وزیر سابق اقتصاد در پایان خطاب به مدیران موسسه مالی و اعتباری اعتماد ایرانیان گفت: امروز شما هر چه موفق بشوید منابع بیشتری را تجهیز کنید قطعا بدانید که می‌توانید مشکلی از مشکلات بزرگ کشور را در زمینه اشتغال، کمبود تولید و کمبود سرمایه‌گذاری برطرف کنید و این، کار بسیار مهمی است. امروز شما اگر یک شغل ایجاد کردید هیچ عبادتی از این عبادت بالاتر نیست و آرزو می‌کنم در این رسالت بزرگ موفق باشید و با یک برنامه حساب شده و دقیق به حل مشکلات اقتصادی کشور بپردازید و تجربه نشان داده است که اگر ما بخواهیم می‌توانیم البته باید طرح حساب شده و دقیق داشته باشیم. در این گردهمایی سهامداران نامه‌ای در قدردانی از رییس کل و قائم مقام بانک مرکزی قرائت کردند.