گروه بازار پول- مدیرعامل شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) از راه‌اندازی پایگاه‌هایی برای پیگیری و ردیابی پرداخت‌ها از طریق این شبکه تا دو هفته آینده خبر داد. به گفته سامان قطبی، این پایگاه‌ها امکان ردیابی پرداخت و دریافت را برای پذیرنده فراهم خواهد ساخت و در قالب سرویس ویژه به مشتریان ارائه می‌شود. اظهارات مدیرعامل «شاپرک» پس از آن صورت می‌گیرد که با وجود تاکید مسوولان شبکه بانکی بر نبود مشکل در شبکه پرداخت و فقط وجود تاخیر چند ساعته، تماس‌های مردمی حکایت از ادامه اختلال در شبکه فروش دارد. همچنین برخی تماس‌ها با «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که با وجود گذشت زمان زیادی از خرید، مبلغ به حساب فروشنده وارد نشده و در حساب‌های واسط مفقود شده است. به باور برخی شهروندان، که با «دنیای اقتصاد» تماس گرفته اند، اشکالات طرح شاپرک در انتقال پول از طریق دستگاه‌های کارتخوان (POS) امنیت روانی مشتریان را در زمان معاملات خدشه‌دار کرده، به صورتی که هم اکنون کاهش اعتماد مردم به این طرح بیشتر شده است. اما مدیران بانک مرکزی با تاکید بر اینکه اشکالات ایجاد شده کمتر از یک درصد تراکنش‌های انجام شده است ضمن پوزش از مردم تاکید دارند این مشکلات در چند روز آینده به حداقل ممکن خواهد رسید. شاپرک یک نهاد حاکمیتی است که رابط میان بانک مرکزی، شبکه بانکی و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات الکترونیک (PSP) بوده و استانداردسازی پرداخت‌های کارتی، کنترل و نظارت متمرکز در شبکه پرداخت، باز توزیع سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و هدایت منابع بانک‌ها به سمت امور بهینه، گسترش بازار کارتی و نظارت بر عملکرد پایانه‌ها از مزایای آن ذکر شده است. بانک مرکزی امیدوار است با اجرای کامل «شاپرک» کلیه نواقص موجود در پرداخت‌های فروشگاهی را منظم کند. فاز یک «شاپرک» از اواخر فروردین تا اواخر مرداد ماه امسال به طول انجامیده و هم اکنون فاز دوم این طرح نیز به پایان رسیده و قرار است تا پایان خرداد سال آینده فاز سوم «شاپرک» اجرایی شود. در حال حاضر بیش از دو میلیون پایانه به «شاپرک» متصل شده است و سرویس‌هایی مانند خرید، پرداخت قبض، خرید شارژ، مانده گیری و از این قبیل را از طریق پایانه‌های فروش در مراکز خرید و درگاه‌های اینترنت و موبایل ارائه می‌دهد.

اما برخی شهروندان می‌گویند با اجرای طرح «شاپرک» انتقال وجه از طریق پایانه‌های فروش دیگر آنلاین نیست و تاکید دارند که خریدار و فروشنده در معاملات خود دچار مشکل شده اند و با اینکه از حساب خریدار وجه کالای مبادله شده کسر شده، اما این پول به حساب فروشنده نرفته است. تسویه آنی شاید این روزها بیش‌ترین انتقاد کاربران شبکه کارتخوان فروشگاهی را در پی داشته است. این در حالی است که تسویه آنی ارتباطی به شاپرک ندارد و بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی متوقف شده است. «تسویه آنی در هیچ نقطه از دنیا به صورت یک تراکنش نرمال استفاده نمی‌شود. عملیات تسویه در بهترین شرایط ۴۸ ساعت زمان می‌برد و فقط در شرایط خاصی است که این زمان کمتر طول می‌کشد یا بصورت آنی انجام می‌شود.» مقررات بانک مرکزی نیز اجازه پرداخت و تسویه آنی مطالبات را نمی‌دهد و یک زمانی برای تسویه لازم است.» دلیل ممنوعیت چنین نوع تسویه‌ای به مدیریت پرداخت‌ها بازمی‌گردد. انتقال آنی پول در بانک‌ها در شرایطی که هنوز پول به بانک واریز نشده، یعنی استفاده بانک‌ها از خط اعتباری که خود به خلق پول می‌انجامد.بر این اساس باید میان تسویه آنی و خرید و فروش تفاوت قائل شد «در پرداخت پول باید تمام استانداردها مورد توجه قرار گیرد. تسویه آنی پول در خرید و فروش برای هر صنف، کار درستی نیست و در دنیا نیز برای کمتر از یک درصد صنوف با محدودیت در سقف و اخذ کارمزد صورت می‌گیرد.»

طولانی شدن زمان تسویه

بر اساس گفته مسوولان بانک مرکزی تسویه حساب‌ها حداقل یک ساعت و نیم و حداکثر شش ساعت زمان می‌برد اما در موارد محدودی پس از گذشت یک هفته پول هنوز به حساب پذیرفته کارت واریز نشده است. در این خصوص مدیرعامل شاپرک با اشاره به زمان اندک شروع به کار شبکه «شاپرک» گفت: «در حال حاضر شرایطی به وجود آمده که نظم پیشین پرداخت و دریافت را به هم ریخته تا الگوی جدید و منظم تری را پیاده کند. این کار زمان می‌برد و باید اجازه داد تا انضباط جدید با الگوی شاپرک حکمفرما شود.»

این مقام مسوول در ادامه با تاکید بر اینکه «هیچ پولی در فرآیند خرید و فروش فروشگاهی با اجرای شاپرک مفقود نشده است» افزود: «امکان مفقود شدن تراکنش در شبکه وجود ندارد و در حال پیاده‌سازی سیستم‌های جدیدی هستیم که بتوان امکان ردیابی تراکنش‌های مورد نظر را فراهم کرد.» او با عذرخواهی از مردم بابت مشکلات به وجود آمده اخیر گفت:«طی روزهای اخیر تراکنش‌های ناموفق در حوزه شاپرک کمتر از ۱ درصد بوده است که تلاش ما بر این است این میزان اندک نیز به کمترین حد ممکن برسد.» او افزود: «با راه‌اندازی پایگاه‌هایی به صورت آنلاین امکان ردیابی گردش کاری به صورت پیامکی یا ساز و کار‌های دیگر فراهم می‌شود تا درصد خطا در شبکه به صفر برسد.» به گفته قطبی این «پایگاه‌ها» تا دو هفته آینده راه‌اندازی خواهد شد. او افزود: «با راه‌اندازی کامل این پایگاه‌ها، تمام وضعیت تراکنش‌ها و گردش کاری دریافت و پرداخت در اختیار کاربران خواهد بود.»

تضمین تسویه پرداخت‌های دارای رسید

او با بیان اینکه «پس از دریافت رسید از دستگاه‌های کارت خوان، تراکنش مورد نظر قطعی محسوب می‌شود» افزود: «دریافت رسید از دستگاه به منزله این است که پول پرداخت شده هرگز مفقود نخواهد شد و مشتریان می‌توانند از این بابت خاطرجمع باشند.» قطبی گفت: رسید چاپ شده به منزله تضمین پرداخت است و از این نظر هیچ مشکلی بابت تسویه حساب وجود ندارد اما در موارد معدودی به دلیل بروز مغایرت یا مشکلاتی نظیر آن امکان دارد زمان طولانی‌تر شود. وی این موارد را استثنایی و محدود دانست. قطبی انتقال دو میلیون و ۵۰۰ هزار پایانه در نقاط مختلف به طرح شاپرک در کنار استفاده مردم با ۲۱۰ میلیون انواع کارت از این شبکه را کاری بزرگ توصیف کرد و گفت: با همت جمعی بانک‌ها شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات پرداخت و نظارت بانک مرکزی محقق گشت. وی افزود: با وجود برنامه‌ریزی‌های قبلی در اجرا برخی مشکلات مشاهده شده که آنها نیز در حداقل زمان کاهش خواهد یافت.