گروه بازار پول- رییس پژوهشکده‌ پولی و بانکی با تشریح الزامات تاسیس یک کلینیک بانکی گفت: باید ببینیم واقعا تامین سلامت بانکی مستلزم چه نکاتی است و چقدر آنچه را که ما در تجربه‌ روزانه داریم و در سلامت جسم و روح خودمان داریم، در مورد سلامت بانکی هم قابل تعقیب است. باید دید آیا «شاخص بخش مالی» آستانه‌ سلامت دارد یا خیر و اگر دارد بگوییم اگر از این آستانه‌سلامت گذشت مشکوک به بیماری است. آیا در مورد بانک‌ها هم درد وجود دارد؟ چراکه ممکن است مدیر بانکی هیچ‌گاه احساس درد نکند. اگر وجود دارد کلینیک کجا است و آیا اصلا چنین تاسیساتی در حوزه‌ بانکی داریم که تشخیص دهد؟ آیا ما موضوع را بزرگ می‌کنیم یا واقعا بزرگ است؟ آیا رجوع بیمار به این کلینیک باید داوطلبانه باشد یا اجباری؟ آیا ممکن است فضای سیاست‌گذاری ما به گونه‌ای باشد که در آن بهداشت لزوما ترویج نشود‌و خود این فضا بهداشت را پایین بیاورد؟ باید ببینیم راجع به این موضوع می‌توانیم به جمع‌بندی برسیم یا خیر؟

به گزارش ماهنامه «تازه‌های اقتصاد»، فرهاد نیلی در جریان برگزاری میزگردی با عنوان کلینیک بانکی که با حضور تعدادی از فعالان بانکی برگزار شد، اظهار کرد:هرچند برخی جست‌وجوها نشان می‌دهد عبارت «کلینیک بانکی» مسبوق به سابقه است اما بیاییم درمیان همه اموری که با کپی‌برداری انجام می‌دهیم این بار کاری کنیم که لزوما از جایی اقتباس نشده باشد.

وی ادامه داد: لازم است خبرگان و دست‌اندرکاران راجع به این موضوع رایزنی عمیق کرده و بررسی کنند آیا جای چنین نهادی در نظام بانکی کشور خالی است یا خیر؟

نیلی ادامه داد: درفضای پزشکی بروشورهایی وجود دارد و افراد با مطالعه ‌آنها آگاه می‌شوند که هرچند وقت یکبار باید به پزشک مراجعه کنند.حال این سوال مطرح است که بروشورهای ما در فضای بانکی چیست؟ پیشنهادم این است در ذهن خودمان را شبیه‌سازی کنیم و ببینیم وضع سیستم بانکی ما چگونه بوده و چقدر لازم و واجب است که آگاهی‌رسانی عمومی را بهتر انجام دهیم. ما به عنوان متولیان بانکی باید قبول مسوولیت کنیم. شاید هم اشتباه می‌کنیم و همه چیز خوب است و ما وضع را بد می‌بینیم، اما به هر حال لازم است اگر در این زمینه اشکالی وجود دارد اطلاع‌رسانی‌ها را انجام دهیم.

این مقام مسوول با اشاره به ضرورت‌های تاسیس کلینیک بانکی ادامه داد: همه‌ ما می‌دانیم بانک به دلیل مخاطراتی که می‌پذیرد و با آن مواجه می‌شود و مخاطراتی که ممکن است به اقتصاد تحمیل کند با همه‌ بنگاه‌های دیگر متفاوت است. این مخاطرات در سرشت بانکداری بوده و قابل حذف هم نیست . بانکی که ریسک نداشته باشد، بانک نیست. بنابراین از این منظر همه‌زیبایی بانک به این است که ریسک و مخاطره بپذیرد، اما اگر این مخاطره از یک حدی تجاوز کرد باید کنترل شود.

نیلی افزود: حاکمیت به نیابت از سپرده‌گذاران باید مراقب مخاطراتی که بانک با آن مواجه است، باشد و بررسی کند که آیا قیمت مخاطره را درست ارزیابی کرده است یا خیر؟ چون همه‌ ما می‌دانیم وقتی کالایی ارزان قیمت‌گذاری شود، تقاضا برای آن کالا بیشتر می‌شود. بنابراین اگر مخاطره و ریسک خوب قیمت‌گذاری نشود ممکن است بسیاری ازمدیران بیش از آنچه فکر می‌کنیم مخاطره بپذیرند. با این اوصاف نظام مالی کشور باید تدابیری را اتخاذ کند تا قیمت مخاطره به اندازه‌ کافی بالا باشد تا بیش از حد مخاطره پذیرفته نشود.

یه گفته وی کسانی که هزینه‌ مخاطره را می‌پردازند طبیعتا سپرده‌گذاران بالقوه و بالفعل هستند و لزوما نباید فردی حتما حساب سپرده در بانک داشته باشد تا ما نگران آن باشیم که این مخاطره به آن سرایت می‌کند.

رییس پژوهشکده‌ پولی و بانکی با بیان اینکه سلامت بانکی کالایی عمومی بوده و همان‌طور که در مورد کیفیت محیط زیست و سلامت عمومی صحبت می‌کنیم باید راجع به سلامت بانکی و مالی هم صحبت کنیم، خاطرنشان کرد: حال بحث این است که لوازم تامین سلامت چیست؟ آیا بانک باید به حدی از آگاهی برسد که احساس کند تدابیری برای تامین سلامت بیندیشد یا خیر؟ این نکته را همه می‌دانیم تدابیری که بانک برای تامین سلامت اتخاذ می‌کند تدابیری هزینه‌دار بوده و طبیعتا هیچ‌کس فی‌نفسه داوطلب نمی‌شود آن هزینه‌ها را فراهم کند. بنابراین باید قیمت مخاطره آنقدر بالا باشد تا بانک احساس کند حتما باید تامین سلامت کند. پس لازم است سیاست‌گذار به نیابت ازهمه‌ افراد درگیر عملیات بانکی و افرادی که به عنوان سپرده‌گذاراز عملیات بانکی تاثیر می‌پذیرند، اطمینان خاطر دهد که سلامت بانکی وجود دارد.

نیلی ادامه داد: پس در بحث اول بالا بودن قیمت مخاطره و در بحث دوم موضوع سرایت مطرح می‌شود. به همین دلیل ساده ممکن است بانکی بالفعل از آستانه‌ سلامت نگذشته باشد اما به دلیل ارتباط‌هایی که با بانک‌های دیگر دارد درمعرض سرایتی باشد که مخاطره در بانکی دیگر است.

وی افزود: حال این سوال مطرح است آیا وجود«قوانین و مقررات مالی» از طرف حاکمیت کفایت می‌کند یا بانک‌ها برای تامین سلامت خودشان به مشاوره‌ پزشکی نیاز دارند؟ اگراین نیازمستمر و موجه است شاید یکی از راه‌حل‌ها تاسیس مراکز مشاوره باشد.مشاوره هم فقط آگاهی نیست ومی‌تواند به صورت‌های مالی وارد شده و مشخص کند مثلا درفلان قسمت‌ها مخاطره وجود دارد و این مخاطرات باید حتما درمان شود. طبیعتا باید در این مراکز برای این مخاطره نسخه‌پیچی هم بکنند و این همه مستلزم این است که ما عمیقا وارد موضوع شویم. چراکه لزوما خطر در ترازنامه دیده نمی‌شود، بلکه خطر محتملی است که به خاطر یک سناریو می‌تواند اتفاق بیفتد. به طور مثال اگر قیمت مسکن از حدی بالاتر برود ممکن است ترازنامه بانک دچار مشکل شود.

این مقام مسوول درپژوهشکده‌ پولی و بانکی با بیان اینکه دایره‌ سلامت بانکی صرفا به مخاطرات بالفعل محدود نبوده و مخاطرات محتملی که به خاطر احتمال وقوع یک سناریو در اقتصاد کلان دامن بانک‌ها را گرفته، تاکید کرد: بنابراین همه‌ این مواردی که گفتم لزوم تاسیس یک کلینیک بانکی را ایجاب می‌کند. پس لازم است خبرگان و دست‌اندرکاران راجع به این موضوع رایزنی عمیق کرده و بررسی کنند، آیا جای چنین نهادی در نظام بانکی کشور خالی است یا خیر وهمین نهادهای موجود کفایت می‌کند.

نیلی با بیان اینکه مواجهه با بیماری‌های واگیردار با سایر بیماری‌های غیرواگیر متفاوت است، خاطرنشان کرد: به نظرم برای بخشی از بیماری‌های واگیردار نظام بانکی مقام ناظر باید درابتدای امر حداقل‌های سلامت را اعلام کند.‌ علاوه براین، برخی بانک‌ها دوست دارند خودشان را متشخص نشان بدهند. در این میان در حالی سلامت بانکی و کلینیک بانکی مباحثی مکمل یکدیگرند که از نظر حاکمیت باید مقام ناظر حداقل‌ها را مشخص کند. در بحث تشخص‌جویی هم باید به این نکته نیز توجه کرد که بانک‌ها به صورت فطری بی‌نیاز از درمان‌جویی هستند و باید آنها را متوجه کنیم که نیازمند درمان‌جویی هستند.