غلامرضا کیامهر

گرچه هنوز بسیار زود است که کسی به‌طور قطع و یقین درباره پیامدهای مثبت یا منفی مربوط به تغییرساعت کار روزانه بانک‌ها اظهارنظر و داوری کند اما مشاهدات و بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد در عین حال که اجرای این تصمیم تا حدودی در کاهش بار ترافیک کلانشهر تهران تاثیر داشته، در پاره‌ای موارد موجبات اتلاف وقت و سرگردانی درصدی از شهروندان تهرانی را که همه روزه به‌طور همزمان به خدمات بانکی و شماری از سازمان‌ها و موسسات دولتی و شهرداری‌ها نیاز دارند، فراهم ساخته است. علت اصلی مشکلاتی که این گروه از شهروندان تهرانی به آن دچار شده‌اند تفاوت نسبتا فاحش سرعت شروع کار شعب بانک‌ها با ساعت شروع کار شهرداری‌ها و سازمان‌های دولتی مورد نظر است که سنگینی‌های آن بر دوش شهروندان تهرانی مختصر اثرات مثبت تغییر ساعت کار بانک‌ها را تحت‌شعاع قرار داده است.

یک نمونه بارز از این مشکلات به مراجعات همه روزه شهروندان به شهرداری‌های مناطق مختلف تهران به منظور عوارض گواهی پایان کار و عوارض سالانه خودرو و دریافت مفاصاحساب مربوط می‌شود که برای نقل و انتقال، تعویض پلاک و یا دریافت آرم طرح ترافیک مورد نیاز است.

ساعت شروع کار شهرداری‌های مناطق همچون سازمان‌های دولتی هفت‌ونیم صبح است و این گروه از شهروندان ترجیح می‌دهند به منظور صرفه‌جویی در وقت و تنظیم برنامه کار روزانه خود صبح‌ها اول وقت به شهرداری‌ها مراجعه و برگه مربوطه را جهت پرداخت وجه عوارض خودرو یا گواهی پایان کار به یکی از شعب بانک‌ملی، از شهرداری‌ها اخذ کنند.

اما بعد از اخذ برگه عوارض از شهرداری باید بروند و در صف طولانی انبوه دیگر شهروندانی که مشابه همین برگه‌ها را در دست دارند، تا ساعت ۹صبح پشت‌درهای بسته شعبه بانک، در انتظار بایستند و تازه وقتی بعد از یک ساعت انتظار در شعبه بانک باز می‌شود، به‌دلیل کثرت مراجعان باید برای پرداخت وجه عوارض و دریافت رسید بانکی حداقل حدود یک ساعت دیگر وقت صرف کنند که تکلیف حال و روز و وضعیت اعصاب چنین شهروندانی در ساعت‌های اولیه صبح به خوبی معلوم است.

البته یک علت بروز چنین مشکلاتی را باید در مکانیسم کهنه و عقب‌مانده شیوه دریافت عوارض توسط شهرداری‌ها دانست که به شهروندان اجازه نمی‌دهد برای پرداخت عوارض متعلقه و دریافت برگ مفاصاحساب یا گواهی پایان کار، در همان ساعتی که برای شروع کار روزانه بانک‌ها تعیین شده است، مستقیما به شعب بانک‌ها مراجعه کنند.

مودیان مالیاتی و مراجعان به ادارات گمرک و دیگر سازمان‌هایی که بهره‌گیری از خدمات آنها مستلزم حقوق دولت به شعب بانک‌ها است، در حال حاضر با مشکلاتی مشابه با مشکلات مراجعان به شهرداری‌ها و مراکز نقل‌وانتقال و تعویض پلاک خودرو روبه‌رو هستند.

مشکلاتی که به هنگام اخذ تصمیم برای تغییر ساعت کار بانک‌ها مدنظر مسوولان ذی‌ربط قرار نگرفته و علاوه بر جنگ اعصاب و اتلاف وقتی که به شهروندان تحمیل کرده، خود به یکی از عوامل سنگین شدن ترافیک معابر تهران از لحظه شروع کار روزانه بانک‌ها مبدل شده است.

ممکن است کسانی استدلال کنند که چون بروز این مشکلات زاییده موقعیت انحصاری شعب بانک ملی ایران در دریافت عوارض، مالیات و دیگر وجوه مربوط به خزانه دولت است، با باز گرداندن ساعات کار شعب بانک ملی به وضعیت گذشته این مشکل برطرف خواهد شد. این راه‌حل می‌تواند تا حدودی قابل‌ قبول باشد. اما با توجه به اینکه امروزه زندگی شهرنشینی به صورت حیرت‌انگیزی با بانک و خدمات بانکی درهم آمیخته است و درصد بالایی از شهروندان به دلایل گوناگون با خدمات بانک‌های مختلف سروکار دارند عقل و منطق حکم می‌کند شهروندی که برای پرداخت عوارض شهرداری ومالیات دولت به سراغ یکی از شعب بانک ملی می‌رود در صورت نیاز و ضرورت بتواند در همان روز و ساعت از خدمات دیگر بانک‌های طرف حساب خود بهره‌مند شود که خود این مساله تاثیر بسزایی در کاهش تعداد سفرهای شهری و کاهش بار ترافیک شهرهای بزرگی چون تهران خواهد داشت.

با این توضیحات به نظر نویسنده یک راه‌حل اساسی‌تر برای این مشکل، حداقل در مرحله آزمایش کنونی، همزمان کردن ساعت شروع کار شهرداری‌ها و آن گروه از سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی است که شهروندان ملزم هستند بابت بهره‌گیری از خدمات آنها، وجوهی را به شعب بانک‌ها بپردازند هر چند که این قبیل راه‌حل‌های موضعی جز آن که ساکنان شهرهای کوچک‌تر کشور را اجبارا به تحمل عوارض و گرفتاری‌های ناشی از مشکلات ترافیک تهران و سایر شهرهای بزرگ وادار سازد، تاثیرات بنیادی در حل این مشکلات نخواهد داشت و بیشتر مصداق پرداختن خواجه به نقش ایوان است.

مشکل ترافیک کلانشهر تهران زاییده سال‌ها غفلت از سرمایه‌گذاری در توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل زیرزمینی و روی زمینی و توسعه همگام شبکه‌های بزرگراهی، تقاطع غیر هم سطح و اصلاح همه جانبه نواقص هندسی معابر تهران است که گره کور آن صرفا با تغییر ساعت شروع کار بانک‌ها باز نخواهد شد.