فاطمه بهادری- اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، خدمات جدید الکترونیکی سیستم بانکی را بررسی و به زودی به مشتریان ارائه می‌دهد. یک منبع آگاه در بانک مرکزی خدماتی همچون شتابی شدن (Pin Paid) و پرداخت اینترنتی (شتابی) در کنار افزایش‌ خدمات‌دهی دستگاه‌های خودپرداز (ATM) را از جمله این خدمات اعلام کرده و می‌گوید: چندی است که اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، طرح‌هایی را برای الکترونیکی کردن سیستم بانکی کشور تعریف می‌کند که بر اساس طرح اولیه قرار بود از ابتدای تیرماه سال جاری همه دستگاه‌های

(Pin Paid) شتابی شوند و مشتریان به جای مراجعه به مبدا و مقصد بتوانند تنها با مراجعه به یکی از دو شعبه خدمات بانکی دریافت کنند. به این ترتیب استفاده از چک‌های رمزدار و اسکناس‌ها در مبادلات بانکی بین دو شعبه کاهش می‌یابد، اما به دلیل مشکلات حقوقی (رقم کارمزد و نحوه تقسیم کارمزد) اجرای این طرح به تعویق افتاد و انتظار می‌رود که تا پایان ماه رمضان به مرحله اجرا برسد.

مشکل کارمزد و نحوه تقسیم کارمزد که در ایران به لحاظ ساختار اقتصادی نادرست دارای مشکل است در این مورد نیز مشکل‌ساز شده و زمان اجرا را به عقب انداخته است.

اما طرح دوم اداره نظام‌های پرداخت در رابطه با افزایش خدمات‌رسانی دستگاه‌های خودپرداز (ATM) مربوط به توان پرداخت قبض‌ آب و برق و... و انتقال وجه از حساب‌ها به حساب‌های دیگر شتاب از طریق این دستگاه‌ها است.

مشتریان می‌توانند صورت‌حساب‌ها و فعالیت‌های بانکی خود را از طریق این دستگاه‌ها انجام دهند.

در کنار طرح‌هایی که اداره فوق بررسی می‌کند، پیش‌بینی شده که برای تشویق مردم به استفاده از خدمات خرید الکترونیکی، با هر بار استفاده، امتیازی به مشتریان داده شود تا از این طریق فرهنگ‌سازی شود.

در حالی که تعداد دستگاه‌های پایانه فروشpos ۱۳ برابر دستگاه‌های ATM است میزان مصرف مردم از این دستگاه‌ها یک هفدهم است، یعنی در ازای هر بار استفاده از دستگاه‌هایpos ، ۱۷بار از دستگاه‌های ATM استفاده می‌شود که این نسبت معقولی نیست. در عین حال محمد ابراهیم مقدم، عضو هیات‌مدیره بانک تجارت در گفت‌و‌گو با دنیای اقتصاد هزینه پرداخت یک قبض در داخل شعب را برای بانک ۱۴۰تومان اعلام می‌کند، با توجه به این مباحث بانک مرکزی درصدد است تا فرهنگ استفاده از خدمات الکترونیکی را در جامعه رواج دهد. چرا که بانکداری الکترونیکی متناسب با سرمایه‌گذاری‌ها مورد استفاده عموم قرار نگرفته و اکثر بانک‌های کشور به علت دولتی بودن، خدمات زیادی در این زمینه ارائه نمی‌دهند.

در کنار طرح‌های فوق، مهران شریفی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت از افزایش دستگاه‌های ATM به ۱۰هزار دستگاه خبر داد که این رقم در حال حاضر در حدود ۶هزار دستگاه است، حال با توجه به دستور بانک مرکزی به بانک‌ها برای حفظ نسبت یک دستگاه به دو هزار کارت در حال حاضر برای ۱۷میلیون کارت صادر شده، باید هشت هزار و ۵۰۰دستگاه خودپرداز باشد که با کمبود دو هزار و ۵۰۰دستگاه رو‌به‌رو هستیم.

با پیش‌بینی‌های انجام‌شده تعداد کارت‌ها به ۲۱میلیون تا پایان اسفندماه سال جاری افزایش می‌یابد. با توجه به انتظارهای فوق، سیستم بانکی باید از این پس روزی ۲۵دستگاه ATM نصب کند تا کمبود خود را که تا پایان شهریورماه به ۴۰درصد رسیده را حل کند. در عین اینکه اینها تنها بخشی از ملزومات اجرای طرح‌های اداره نظام‌های پرداخت و بانک مرکزی است، ارقامی که دست‌نیافتنی و نیازمند بازنگری است. جالب‌تر است بدانیم استاندارد برای پایانه‌های فروش به تعداد کارت‌ها‌ یک به ۱۵۰ است که اگر ۱۷میلیون کارت بر ۱۸۰هزار دستگاه pos نصب‌شده تقسیم شود به رقم ۲۱۲ می‌رسیم. گسترش فروش الکترونیکی از دیگر اهداف بانک مرکزی در گرو افزایش تعداد دستگاه‌های pos است. در عین اینکه بر اساس آمار وزارت بازرگانی به ازای هر ۳۰ تا ۴۰نفر یک واحد فروشگاهی موجود است که رقمی معادل دو میلیون مرکز خرید را بالغ می‌شود.

حال اگر بخواهیم فروش الکترونیکی یک پدیده عمومی شود، نیازمند ۲۰۰هزار دستگاه pos هستیم. آمارهایی که ارائه شد برای آن است که بدانیم خبر پیوستن (Pin Paid)‌ها و دیگر طرح‌های اداره نظام‌های پرداخت در حالی منتشر می‌شود که ضمانت اجرایی ندارد.

حداقل به نظر نمی‌رسد بانک‌ها بتوانند به فوریت و با احتساب روزهای تعطیل روزانه ۲۵دستگاه ATM نصب کنند.