مصرف‌کنندگان؛ برندگان بازار رقابتی خودرو

امیرحسن امیری

مدیر بازاریابی و فروش شرکت مدیران خودرو (تولیدکننده خودروهای‌ MVM در کشور)

«رونق کسب‌وکار»، «افزایش اشتغال»، «افزایش توان خرید مردم» و «عدم کاهش قیمت ارز» مولفه‌های موثری هستند که پس از رفع تحریم‌ها بر وضعیت اقتصادی ایران حاکم می‌شود و نشان از افزایش تمایل مردم به خرید خودرو و کاهش نیافتن قیمت خودرو دارد اما این عدم کاهش قیمت در بازاری متنوع، رقابتی و با محصولات با کیفیت رخ می‌دهد.

اما آیا بلافاصله پس از رفع تحریم‌ها آثار توافق به سرعت قابل لمس خواهد بود؟ پاسخ این سوال، «نه» است. مسلم است که تغییرات با تاخیر در اقتصاد بروز خواهد کرد؛ اگر بخواهیم زمان‌بندی برای تاثیر رفع تحریم‌ها در گروه خودرویی داشته باشیم به اعتقاد من این تغییرات در دو حوزه خواهد بود، اول در قالب واردات خودروهای خارجی به صورت CBU و دوم تولیدات ساخت داخل. در حوزه ورود خودروهای خارجی به صورت CBU باید انتظار مدت زمان حداقل یک سال، از زمان انجام مذاکره، عقد قرارداد و اخذ مجوزهای لازم از استاندارد به‌منظور شماره‌گذاری برای ورود خودرو به بازار را داشته باشیم.

با توجه به اینکه خودروهای خارجی با خودروهای هم‌سگمنت خود در داخل کشور توان رقابت قیمتی ندارند، بنابراین فقط تنوع محصول در کشور افزایش پیدا می‌کند ولی رفع تحریم‌ها بر قیمت خودرو در ایران اثر خاصی نخواهد داشت.

خودروسازان جدید خارجی نیز برای بهره‌گیری از این بازار تازه در دسترس قرار گرفته و تولید در ایران، باید الزامات دولت را در نظر بگیرند که شامل ۴۰ درصد ساخت داخل و ۳۰ درصد صادرات خواهد شد؛ این به آن معنا است که حدودا ۳ سال طول می‌کشد که خودروساز خارجی به‌صورت مشارکت با شرکت ایرانی یا مستقل در ایران، خودرو تولید کند. بر این اساس، اثر رفع تحریم‌ها تا ۳ سال آینده خود را نشان خواهد داد و در کوتاه‌مدت اتفاق خیلی خاصی در بازار خودرو کشور نخواهد افتاد.

پس از عبور از سد تحریم‌ها اما خودروسازان جهانی به بازار ایران سرازیر می‌شوند، چراکه ایران بازار بکر و مصرف‌گرا و در انتظار خودروهایی مدرن با تکنولوژی جهانی است. بر این اساس خودروسازان بزرگ به‌خصوص فرانسه، کره، ژاپن و آلمان برای بازار ایران برنامه جدی دارند؛ این در حالی است که این خودروسازان در بازار‌های بزرگ جهانی همواره در رقابت با یکدیگر هستند و همین رقابت‌ها پس از تحریم به بازار ایران تسری پیدا می‌کند. ایران پس از تحریم‌ بالطبع ثروتمندتر و مصرف‌گراتر خواهد شد و زمینه برای ورود خودروسازان خارجی فراهم می‌شود.

فضای کلی بازار اما دچار تغییرات خواهد شد. در ابتدا رکود اولیه‌ای که حاصل جو روانی است در بازار وجود دارد و به مرور زمان اوضاع بازار بهتر می‌شود و رونق به صنعت خودرو بیش از پیش بازمی‌گردد. خودروسازان نیز برای ماندن در بازار باید استراتژی تنوع محصول، ارتقای کیفیت، توسعه خدمات پس از فروش و مدیریت قیمت را در برنامه داشته باشند، چراکه پس از رفع تحریم‌ها با ورود خودروسازان بزرگ و محصولات جدید سطح توقع مردم افزایش پیدا می‌کند، بنابراین مجموعه‌هایی که تنوع بیشتر، خدمات بهتر و کیفیت بالاتری دارند، برای مشتریان جذاب‌تر خواهند بود. به بیان دیگر مشتری‌مداری پس از تحریم در صنعت خودرو ایران معنا پیدا می‌کند.

با توجه به اوضاع اقتصادی کشور و پیش‌بینی تحرک اقتصادی، نیاز بیشتر به ارز و عدم کاهش قیمت ارز، شرایط اقتصادی بهبود پیدا می‌کند و با گرم شدن فضای کسب‌و‌کار قدرت خرید جامعه نیز افزایش پیدا می‌کند.در این فضای رقابتی شرکت‌های فعال باید بیش از گذشته و با حساسیت بیشتری همه عواملی را که بر رضایت و انتخاب مشتری تاثیرگذارند در نظر بگیرند، در غیر این صورت باید از این بازار رقابتی خداحافظی کنند.

پس از رفع تحریم‌ها بازار خودرو ایران با فضای رقابتی و دامنه گسترده محصولات به‌ویژه در بازار خودروهای زیر ۱۰۰ میلیون تومان مواجه می‌شود و شرکت‌هایی که پیش از این تولید محصولات در این محدوده قیمتی را در اختیار داشتند برای از دست ندادن بازار مجبور به انجام اصلاحات در ساختار گذشته و به‌روزرسانی ساختار خود هستند.رقابت و نوآوری شرکت‌های تازه‌وارد به این بازار سطح رقابت و کیفیت در محصولات را افزایش می‌دهد.اما وضعیت برندهای چینی در این بازار خودرو چه خواهد شد؟ به اعتقاد من برندهای خودروساز چینی در این شرایط مانند تمامی بازارهای رقابتی استراتژی تنوع محصول، افزایش کیفیت و توسعه خدمات پس از فروش را در پیش می‌گیرند.

از سال ۹۰ تاکنون روند تولید و فروش برندهای چینی در ایران با رشد قابل‌توجهی همراه بود و این نشان از آن دارد که خودروساز داخلی با برند چینی استانداردهای لازم برای تولید خودروهای باکیفیت و متنوع به همراه خدمات پس از فروش مناسب را در نظر گرفته است.در واقع خودروسازانی که با برندهای چینی در ایران‌، خودرو تولید می‌کنند از برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی نه‌تنها نگران نیستند، بلکه به‌دلیل رونق اقتصادی حاصل از رفع تحریم‌ها بازار خوبی را در ایران خواهند داشت.

با توجه به اینکه خودروسازان چینی توانسته بودند در زمان تحریم خلأهای موجود در کشور را پر کنند، و خودشان را با نیازهای روز مشتری تطبیق دهند و براین اساس خودروسازان چینی زیرساخت‌های لازم در زمینه محصولات خود را (تولید، ساخت داخل، فروش، خدمات پس از فروش، کیفیت و طراحی و مهندسی) برای فعالیت در بازار جدید و افزایش سهم بازار توسعه داده‌اند.

با توجه به اینکه اکنون در چین سالانه بیش از ۲۰ میلیون دستگاه خودرو تولید می‌شود و حضور خودروسازان چینی در بازارهای بین‌المللی به‌منظور صادرات محصولات بسیار پررنگ است، این نشان از آن دارد که خودروسازان چینی در رقابت با بسیاری از کشورهای پیشرفته با اقتصادی باز و آزاد همپای غول‌های بزرگ خودروسازی دنیا رقابت می‌کنند و استانداردهای خود را به سطح استانداردهای جهانی ارتقا می‌دهند. خودروسازان چینی این رویکرد را در موضوع صادرات و تولید مشترک در تمامی‌نقاط دنیا از جمله ایران عملیاتی کردند و تغییر به‌وجود‌آمده در ایران پس از تحریم نیز جدای از این شرایط نیست.

با توجه به اینکه ایران به‌عنوان بازار مهم برای همه طرف‌های جهانی است، برندهای چینی با در نظر گرفتن قوانین استانداردهای جهانی بیش از پیش به‌دنبال افزایش سهم خود در بازار ایران هستند.

با توجه به اینکه خودروسازان اروپایی نیز تمام تلاش خود را برای ورود پر قدرت به بازار ایران می‌کنند، نباید از یاد برد که در بازار رقابتی هیچ‌کس صاحب اصلی بازار نخواهد شد؛ بلکه به تناسب عملکرد، توانایی، برنامه و استراتژی بازار میان همه برندها تقسیم می‌شود و در نهایت هر برند سهم خود را از بازار خواهد گرفت. به اعتقاد من این بازار رقابتی باعث ارتقا و پیشرفت همه خودروسازان به‌خصوص خودروسازان داخلی با کسب تکنولوژی و دانش فنی روز دنیا خواهد شد و در این بین مصرف‌کنندگان و مشتریان نهایی برنده این بازار رقابتی خواهند بود.

در نهایت تمامی خودروسازان فعال در بازار ایران با استراتژی جدید در بازی رقابتی حضور پیدا می‌کنند و محصولات قدیمی متناسب با شرایط ایجادشده از بازار خارج می‌شود تا محصولات جدیدتر، به‌روزتر و متنوع‌تر وارد بازار شوند. در هر صورت رفع تحریم فرصتی برای همه نهادهای درگیر با صنعت خودرو از تولید‌کننده و واردکننده گرفته تا شرکت‌های خدماتی ایجاد می‌کند تا در شرایط جدید قدرت خود را بیازمایند.