استفاده از الگوی کشورهای موفق در صنعت فولاد

رضا شهرستانی رئیس هیات مدیره شرکت کلاچ براساس قدمت ۵۰ ساله صنعت فولاد کشور، پایه‌ریزی این صنعت از ابتدا ریشه در بخش دولتی دارد از این رو کل سیاست این زنجیره براساس استراتژی دولتی شکل گرفته؛ به‌گونه‌ای که بخش خصوصی هیچ نوع نقشی در آن نداشته است. از آنجا که سیاست بخش دولتی از توجیه اقتصادی برخوردار نیست و تنها برای رفع نیاز است از این رو در صنعت فولاد برنامه‌ریزی به‌گونه‌ای صورت گرفت که به‌عنوان مثال راه‌اندازی ذوب‌آهن به‌عنوان اولین کارخانه دولتی بتواند مواد اولیه این زنجیره را تولید کند.پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال آن جنگ تحمیلی در روند توسعه صنعت فولاد کشور وقفه‌ای ایجاد شد و با خلأ شدیدی که در روند بازسازی کشور و پس از آن مشکلات ناشی از تحریم‌ها رخ داد موجب شد که برنامه‌ریزی صحیحی از سوی دولت برای تامین کل زنجیره فولاد صورت نگیرد و برعکس بخش خصوصی پررنگ‌تر وارد این عرصه شد و چون تجربه‌ای در زمینه تولید فولاد نداشتند بیشتر در زمینه نورد اقدام کردند و این امر موجب شد که حدود ۱۰۰ میلیون تن مجوز از وزارت صنایع در بخش نورد اخذ کنند که ۴۰ میلیون تن از این میزان ساخته شد و مابقی در حد یک مجوز یا حتی نیمه ساخته روی زمین باقی ماند.رشد بی‌رویه بخش نورد کشور با کمبود مواد اولیه شمش مواجه شد از این رو برای جبران این خلأ بخش خصوصی وارد فاز جدیدی برای احداث واحدهای ذوب شد، اما به علت کمبود سرمایه، ارزان‌ترین روش تولید شمش با استفاده از قراضه را انجام دادند که هیچ گونه مناسبتی در زنجیره فولاد از سنگ‌آهن و تبدیل به کنسانتره و گندله (احیا در بخش خصوصی) نداشت؛ چراکه به علت هزینه‌های بالای امکانات زیربنایی مانند برق، آب و گاز و... که از طریق ایمیدرو صورت می‌گرفت تنها نیازهای شرکت‌های تحت پوشش خود را مرتفع می‌کرد.از سویی واحدهای ذوب با مشکل قراضه آهن مواجه شدند، از این رو بخش خصوصی تمایل به استفاده از آهن اسفنجی داشت، اما چون ظرفیت بازار در این بخش وجود نداشت با کمبود این ماده اولیه نیز مواجه شد، البته در حال حاضر تعدادی واحد احیا راه‌اندازی شده، اما از سوی دیگر با مشکل کمبود گندله نیز روبه‌رو هستیم.متاسفانه به علت صادرات ۲۴میلیون تن سنگ‌آهن از کشور زنجیره گندله کامل نشده و این امر تمامی صنعت فولاد را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.درحال حاضر به علت عدم رعایت عدالت در زنجیره فولاد رقابت سالم صورت نمی‌گیرد؛ چراکه برخی از فولادسازان از وام‌های ارزی با بهره پایین استفاده می‌کنند از این رو برخی از شرکت‌ها از سودهای بیشتری برخوردارند این در حالی است که برخی در زیان کاملند.همچنین در صنعت فولاد کشور باید از تکنولوژی‌های موفق برای ساخت کارخانه‌های احیا که با خلأ مواجهند با توجه به شرایط کشور استفاده کرد.واحدهایی که از مواد اولیه سنگ‌آهن استفاده می‌کنند در مناطقی که خنک و کویری هستند، ایجاد شوند و از روش‌هایی در احیا بهره جست که به حداقل آب نیاز داشته باشد. همچنین احداث واحدهای فولادی بزرگ در کنار معادنی که برای ۳۰ تا ۵۰ سال ذخیره و عمری مفید داشته باشد. دیگر اینکه در مناطق محرومی احداث شوند که اشتغال‌زایی نیز به همراه داشته باشد.