تجمیع فولادسازان؛ کنار هم قرار گرفتن توانمندی‌ها

مجتبی حاجی شفیعی
مدیرعامل فولاد ویان

یکی از مهم‌ترین مبانی موفقیت بنگاه‌های اقتصادی توجه مکفی به درآمدزایی و ایجاد سود بیشتر با حفظ کلیه شرایط اولیه موردنیاز برای ایجاد استمرار فعالیت بنگاه است لذا از منظر بنیان‌گذاران یک واحد صنعتی، موفقیت مالی - اقتصادی لازمه استقرار واحد و شکوفایی هرچه بیشتر در صحنه صنعت کشور است. برای موفقیت در زمینه فوق‌الذکر طراحی مناسب، استفاده از تجهیزات با تکنولوژی روز، بهره‌وری از نیروی انسانی زبده، دسترسی به مواد اولیه و مصرفی با کیفیت و کمیت مطلوب و مدیریت صحیح از ارکان اصلی شرکت است.امروزه به دلیل بحث رقابت بین شرکت‌های با نوع و کیفیت محصول یکسان که خود عامل تمرکز بیشتر در مورد اجرای موارد فوق‌الذکر است، مبحث اقتصادی‌تر بودن تولید با حفظ و حتی ارتقای کمیت و کیفیت محصول موردنظر کلیه صاحبان شرکت‌ها و صاحب‌نظران و مسوولان و مشاوران است. یکی از مواردی که جامعه صنعتی غربی از گذشته به آن توجه داشته و ده‌ها سال است که این مسیر را طی کرده ادغام واحدهای صنعتی برای کاهش هزینه‌های سربار و افزایش سود حاصل است.

در صنعت فولاد به دلیل مشخص‌تر بودن چرخه تولید از سنگ آهن تا محصول نهایی موردنظر مشتری، ادغام واحدها با هدف یکسان در تولید صنعتی توسط صاحب‌نظران مطرح شده و همگان به دنبال الگوی موفق در این زمینه برای توسعه این هدف هستند. با توجه به رکود حاکم در تولید فولاد کشور، تولید و صادرات محصولات متنوع در چرخه فولاد برقرار است. برای پیشبرد صنعت، تامین گردش مالی از اهم واجبات است. ادغام واحدهای کوچک و بزرگ فولادسازی به‌ویژه در منطقه خلیج‌فارس می‌تواند گام بزرگی برای دستیابی به اهداف صادراتی صنعت فولاد کشور به‌شمار رود، چراکه نزدیکی به دریا و آب‌های آزاد می‌تواند امتیاز ویژه‌ای برای کارخانه‌های فولادی کشور محسوب شود.

با استفاده از آمارهای منتشرشده وزارت صنعت، معدن و تجارت، سال گذشته مجموع فولاد خام صادر شده کشور به ۱/ ۴ میلیون تن رسید و امسال دستیابی به رقم ۶ میلیون تن هدف‌گذاری شده است. این افزایش ظرفیت باوجود مشکلاتی چون رکود توسط مسوولان پیش‌بینی شده است. در صورتی که ادغام فولادسازها رخ دهد می‌توان رقابت‌پذیری بیشتری را در بازار جهانی برای این صنعت پیش‌بینی کرد که نتیجه آن گسترش صادرات فولاد است. در شرایط فعلی رکود در بازار مصرف فولاد مانع تداوم فعالیت مستمر می‌شود، بنابراین دولت به‌عنوان اولویت نخست خود، می‌تواند تامین سرمایه در گردش را برای واحدهای تولیدی در دستور کار قرار دهد.

اگر توان مالی شرکت‌ها که نیاز اولیه ادغام فولادسازان است فراهم نباشد، فرصت مشارکت بین شرکت‌ها از بین می‌رود.

به عنوان مثال یکی از واحدهای فولادی در شرایط کنونی در بعد داخلی و خارجی برای فعالیت فولادسازی در فکر ادغام یا مشارکت واحد خود بود، اما با وجود استقبال از واگذاری ۵۱ درصدی سهام این واحد تولیدی، تاکنون استقبالی از موضوع ادغام نشده است. چون مشکل جدی نقدینگی مانع تداوم فعالیت این واحد خواهد شد که در صورت ادغام با واحدهای قوی‌تر توانایی ادامه حیات خود را به‌دست خواهد آورد. دولت در صورت تمایل به ایجاد واحدهای ادغام شونده می‌تواند تسهیلات خود را به این بخش سوق دهد. مزیت صادرات تولیدات فولادی موجب شده رویکرد واحدهای فولادساز کشورمان به سمت بازارهای برون‌مرزی باشد، این امر یک امتیاز برای کارخانه‌های تولیدکننده داخلی است، اما نباید صنعت داخل را قربانی تامین‌نیاز شرکت‌های خارجی کرد. براساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ ظرفیت تولید فولاد کشور باید به ۵۵ میلیون تن برسد که لازمه تحقق این مهم فراهم‌سازی ظرفیت ۷۲ میلیون تنی کنسانتره سنگ‌آهن، ۸۵ میلیون تنی گندله و ۵۴ میلیون تنی آهن اسفنجی است. برای حصول چنین هدف بزرگی که دولت متولی آن است ضروری است که کمیت تولید هر واحد افزایش یافته و تعداد واحدهای با ظرفیت بیشتر گسترش یابد.

تشکیل کنسرسیوم‌های فولادسازی در منطقه ویژه خلیج‌فارس به‌دلیل تسهیل حمل‌ونقل، بهره‌وری بیشتری را برای واحدهای تولیدکننده فولاد کشور به همراه خواهد داشت. از سوی دیگر تجمیع واحدهای فولادی در کنار یکدیگر به معنای در کنار هم قرار گرفتن توانمندی‌های این واحدها خواهد بود که مسیر دستیابی به تولید بیشتر را هموار خواهد کرد. درحقیقت با نگرش مدیریتی به سمت ادغام واحدهای فولادسازی کشور و تشکیل کنسرسیوم در مناطق مزیت‌دار این امر منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری خواهد شد. در بحث ادغام چند موضوع به عنوان «مزیت» مطرح است، به عبارت دیگر، زمانی که ادغام به گونه‌ای باشد که بتوان از خدمات یکدیگر استفاده کنند، می‌تواند با مزیت‌های خوبی همراه باشد.

یکی از این مزیت‌ها می‌تواند در ارائه خدمات‌دهی باشد که این امر می‌تواند با هزینه کمتری برای واحد صنعتی همراه باشد. نکته دیگر در رابطه با موضوع حمل‌ونقل است به‌ویژه در منطقه ویژه خلیج‌فارس این موضوع می‌تواند بسیار مثمرثمر واقع شود و سبب کاهش هزینه‌های حمل ‌ونقل در این منطقه باشد، چراکه با یک حمل‌ونقل بهتر و سریع‌تر می‌توان کارها را بهتر به سرانجام رساند. مزیت دیگر درباره تیم‌های فنی و تخصصی در این واحدهاست که می‌توانند در قالب یک تیم متخصص به یکدیگر کمک کنند.

البته موضوع زیرساخت‌ها نیز در این‌باره مهم تلقی می‌شود، زیرا زمانی که با کمبود انرژی چون برق و آب در صنعت فولادسازی روبه‌رو هستیم، ادغام می‌تواند در صرفه‌جویی انرژی نیز موثر باشد. حتی با توجه به کمبود آب، فولادسازی در مناطق خاص می‌تواند بسیار موثر باشد که این هم می‌تواند یک مزیت در افزایش بهره‌وری به‌شمار رود. از این‌رو ادغام هم در بخش‌های خدماتی و هم در بخش‌های تخصصی و هم در زیرساختارها می‌تواند تاثیر مثبت به‌جا بگذارد. البته از جمله موانعی که برای ادغام فولادی‌ها وجود دارد، موضوع سهامداری و مالکیت آنهاست. باید مرجعی در این زمینه وجود داشته باشد که این موضوع را ساماندهی کند. از این‌رو باید در این زمینه ارگان یا تیم تشکیل شود تا بتواند موضع مالکیت را حل و فصل کند، اما چون در این زمینه عملا اقدامی‌صورت نگرفته، در حال‌حاضر چندان نمی‌توان درباره این مالکیت‌ها با قاطعیت سخن راند، بنابراین برای ادغام فولادسازها باید بیش از پیش بر حل مشکل مالکیت‌ها توجه شود، به هر حال زمانی که هلدینگ فولادسازها ایجاد شود، طبیعی است که تمام این واحدها سروسامان خواهد یافت.

نتیجه ادغام بین واحدهای فولادسازی اجرای مدیریت بر اساس هلدینگ خواهد بود که شرکا مطابق سهم خود بهره خواهند برد. هلدینگ می‌تواند کلیه هزینه‌های مواد اولیه مصرفی، تجهیزات و قطعات را مدیریت کرده و یک‌جا و به‌طور انبوه خریداری کرده و در امر صادرات نیز توانایی بالقوه‌ای برای فراهم کردن بستر لازم خواهد داشت. مدیریت هلدینگ مشکلات اعضا را به حداقل ممکن می‌رساند زیرا سود تک‌تک اعضا در موفقیت همگی آنها است.