تحلیل مدیران سرمایه‌گذاری از آینده بازار ایران
شهرزاد کاظمی: با توافق تاریخی میان ایران و ۶ قدرت جهانی درباره مساله هسته‌ای، ایران به عنوان اقتصادی که به‌تازگی به جامعه جهانی بازگشته است نظر بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را به خود جلب کرده است.
نشانه‌های امیدبخش آینده موجب شده تا سرمایه‌گذاران خارجی و هیات‌های تجاری هم به ایران نگاهی ویژه پیدا کنند. ورود هیات‌های بلندمرتبه از فرانسه، آلمان و ایتالیا خود موید این کلام است. از طرفی منابع مختلف بین‌المللی نیز اعلام کردند که ایران برای رشد بیشتر نیاز به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف دارد.
نشانه‌های امیدبخش آینده موجب شده تا سرمایه‌گذاران خارجی و هیات‌های تجاری هم به ایران نگاهی ویژه پیدا کنند. ورود هیات‌های بلندمرتبه از فرانسه، آلمان و ایتالیا خود موید این کلام است. از طرفی منابع مختلف بین‌المللی نیز اعلام کردند که ایران برای رشد بیشتر نیاز به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف دارد.
شهرزاد کاظمی: با توافق تاریخی میان ایران و 6 قدرت جهانی درباره مساله هسته‌ای، ایران به عنوان اقتصادی که به‌تازگی به جامعه جهانی بازگشته است نظر بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را به خود جلب کرده است.
نشانه‌های امیدبخش آینده موجب شده تا سرمایه‌گذاران خارجی و هیات‌های تجاری هم به ایران نگاهی ویژه پیدا کنند. ورود هیات‌های بلندمرتبه از فرانسه، آلمان و ایتالیا خود موید این کلام است. از طرفی منابع مختلف بین‌المللی نیز اعلام کردند که ایران برای رشد بیشتر نیاز به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف دارد. در این خصوص باشگاه اقتصاددانان از سرمایه‌گذاران خارجی علاقه‌مند به بازار ایران درخواست کرده تا نظر خود را درباره آینده سرمایه‌گذاری در ایران ارائه کنند.
به گفته بسیاری از این کارشناسان، ایران اکنون بازاری است با ظرفیت‌های بالقوه بسیار که با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب می‌تواند برای هر دو طرف یک همکاری برد- برد را به دنبال داشته باشد.
شرکت‌های چینی در صف اول
یان برمر
دبیر بخش بین‌المللی روزنامه «تایمز»
با بازگشت ایران به بازارهای جهانی، بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل دارند تا در این بازار که ۵/ ۷۸ میلیون مصرف‌کننده دارد، سرمایه‌گذاری کنند. در این میان، کشورهای ترکیه و عمان از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران منتفع خواهند شد. همچنین کشورهای چین، روسیه و فرانسه نیز از احیای اقتصادی ایران سود خواهند برد. همه این کشورها در جایگاه مناسبی برای انجام کسبوکار با ایران هستند. باید این نکته را به خاطر داشت که اقتصاد ایران متنوع است و تنها وابسته به نفت نیست، بخش خودروسازی و خدمات نیز در این کشور از اهمیت خاصی برخوردار است .پیش‌بینی من این است که شرکت‌های چینی برای خرید نفت ایران از همتایان دیگر خود سبقت خواهند گرفت.
تنظیم قوانین مناسب، راز موفقیت
فیلیپ چلادک
تحلیلگر بلومبرگ اینتلیجنس
توجه به اندازه بازار، منابع طبیعی موجود، نیروی کار تحصیلکرده و نزدیکی جغرافیایی ایران به اروپا و باقی بازارها باعث می‌شود که ایران کشوری جذاب برای کسبوکار به نظر برسد. در این حین، ایران با چالش‌های اساسی روبهرو خواهد بود از جمله عدم مداخله دولت و مقررات نظام مالیاتی مناسب برای شرکت‌های خارجی که در ایران فعالیت می‌کنند. همچنین ممکن است زیرساخت‌های بخش انرژی و حمل‌و‌نقل ایران ضعیف باشد. این مساله، به‌خصوص پس از لغو تحریم ها ممکن است از جمله موانع کسبوکار مناسب برای شرکت‌های بین‌المللی به شمار رود.
از آنجا که عمده تمرکز دولت ایران در بخش صنایع نفت و گاز است سهم اعظم سرمایه‌گذاری در این بخش صورت خواهد گرفت. دولت ایران باید برای جذب سرمایه‌گذار خارجی استراتژی مدونی داشته باشد. علاوه برآن، شرایط حقوقی شرکت‌هایی که در صنعت نفت و گاز فعالیت می‌کند باید مناسب‌تر و فرمت‌های قبلی قراردادهای نفتی که به شکل بیع متقابل بودباید تجدید نظر شوند. تحت قوانین ایران، هیچ شرکت خارجی حق مالکیت نفت تولیدی را نداشت و طی مذاکرات بسیار شرکت نفت ایران تصمیم گرفت که شکل جدیدی از قرار دادها را تنظیم کند. از مقایسه با کشورهایی مانند الجزایر و مصر می‌توان دریافت که دخالت دولت چقدر می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاری را از بین ببرد حتی اگر آن کشورها دارای منابع طبیعی بسیار باشند. در انتها باید بگویم که کلیدی‌ترین سیاست در دوران پسا تحریم، تنظیم قوانین مالی مناسب برای ورود سرمایه‌گذاران به ایران است.
دو سیاست پیشنهادی
کوان هریس
پروفسور جامعه‌شناسی در دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس
در سال جاری، فضای کسبوکار در ایران بهتر شده است. از طرفی شاخص‌های اقتصادی ایران نیز بهبود یافته است از جمله آنکه نرخ تورم کاهش یافته، ارزش ریال تقریبا ثابت مانده و از میزان کسری بودجه کاسته شده است. علاوه بر این، انضباط در سیستم بانکی بیشتر شده و در آمدهای مالیاتی نیز افزایش یافته است، اما همچنان اصلاحات اقتصادی بسیاری لازم است. از طرفی، نمی‌توانیم پیشرفت‌های صورت گرفته از سوی دولت کنونی را نادیده بگیریم. اکنون که توافق محقق شده است اعتماد به نفس در کسبوکار ایرانیان بیشتر خواهد شد و آنچه جان مینارد کینز «روح حیوانی» می‌نامد، افزایش و به دنبال آن اشتغال و سرمایه‌گذاری نیز افزایش می‌یابد.
در این راستا دولت باید دو کار مهم انجام دهد. اولا، دولت باید سیاستی در جهت ثبات ورود «درآمدهای سرشار» در پیش بگیرد تا این درآمدها اثرات تورمی نداشته باشند. ثانیا، دولت باید بخش‌هایی در اقتصاد را مشخص کند که آن بخش‌ها اشتغال کارگران ماهر و غیرماهر را بالا برد و به سرمایه‌گذار انگیزه دهد تا در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری کند؛ بخش‌هایی نظیر ساختوساز، شهرسازی، کشاورزی و منسوجات. نباید از خاطر برد که معضل بیکاری در ایران باید در اولویت باشد. ورود سرمایه‌گذاری خارجی لزوما به افزایش اشتغال منتج نمی‌شود به‌خصوص در وضعیتی که سرمایه‌گذاری تنها به بخش‌های سرمایه‌بر سرازیر شود.
کنترل‌زدایی از قیمت‌ها
چارلز رابرتسون
مدیر شرکت سرمایه‌گذاری رنسانس کپیتال
با حصول توافق، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در ایران امیدبخش است. با رفع تحریم‌ها اقتصاد ایران وارد مرحله‌ای جدید می‌شود و فرصتی مناسب برای ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده فراهم می‌شود. اکنون که دولت با ورود سرمایه‌گذاران از اقصی نقاط جهان روبهرو است، باید به فکر برنامه‌ای مدون باشد تا از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را ببرد. در این راستا دولت باید اقداماتی انجام دهد از جمله حذف کنترل قیمت‌ها و اصلاح بازار سهام. همچنین دولت نیز باید در جهت شفاف‌سازی سیستم بانکی کوشش کند چراکه به نظر کارشناسان، موسسات و بانک‌ها در دوران پساتحریم نقش کلیدی در سهولت بخشیدن به ورود سرمایه‌گذاری ایفا خواهند کرد.
تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری ایران
کلمنته کاپلو
مدیر صندوق سرمایه‌گذاری استرجن
صندوق استرجن در سال ۲۰۰۵ آغاز به کار کرد و شعبه آسیای مرکزی آن را سال گذشته تاسیس کرد. این صندوق تقریبا ۷۵ میلیون دارایی تحت مدیریت دارد. شرکت سرمایه‌گذاری استرجن برنامه دارد تا پروژه‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خود را در بازار سهام ایران راه‌اندازی کند. من به‌عنوان مدیر صندوق سرمایه‌گذاری بر این باور هستم که به دنبال رفع تحریم‌های ایران در سال جاری، این صندوق می‌تواند از مزایای شکوفایی اقتصاد ایران منتفع شود. برای شرکت‌های اروپایی و آمریکایی باید زمینه‌های بسیاری فراهم شود تا در کسبوکار ایران سرمایه‌گذاری کنند. هر چند باید این نکته را به‌خاطر داشته باشیم که رفع تحریم‌ها به این زودی‌ها محقق نخواهد شد. پس از امضای توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی، وزیر اقتصاد آلمان برای گسترش روابط اقتصادی به ایران سفر کرد. آلمان و ایران سال‌ها روابط تجاری داشته‌اند. صندوق سرمایه استرجن به‌طور رسمی از شهریور در ایران با سرمایه ۳۰ میلیون دلار فعالیت می‌کند و در صورت رفع تحریم‌ها میزان دارایی این صندوق به ۵۰۰ میلیون دلار افزایش خواهد یافت. همچنین، این صندوق در زمینه دارو و بخش‌های مالی ایران فعال خواهد بود. این حوزه‌ها در صورت لغو تحریم‌ها با رشد چشمگیری روبهرو خواهند شد. این صندوق احتمالا با شرکت کارگزاری مفید مشارکت خواهد کرد. صندوق استرجن از مدت‌ها پیش بازار ایران را به‌عنوان بازاری که ظرفیت سرمایه‌گذاری بالایی دارد، مورد هدف قرار داده بود و من از ایران سه سال پیش بازدید کردم.
ایران، غول خفته
نیکولاس بنسکی
رئیس سرمایه‌گذاری فرست فرانتیر
شرکت سرمایه‌گذاری فرست فرانتیر یک بانک سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذاران نهادی کمک خواهد کرد تا به طور جهانی در بازارهای پیش رو سرمایه‌گذاری کنند. بازار ایرانی مانند هر بازار در حال رشد دیگری، برای رشد به سرمایه نیازمند است. شرکت‌های بسیاری با کلاس‌های جهانی در ایران وجود دارند، اما بیشتر آنها از فناوری جدید و فرآیندهای موجود در دنیا به خاطر وجود تحریم‌ها دور مانده‌اند. در صورت لغو تحریم‌ها، سرمایه‌های خارجی به سمت سرمایه‌گذاری مستقیم و بازار سهام سرازیر خواهد شد. این امر با تقویت مصرف‌کنندگان و تزریق سرمایه به پروژه‌ها و کسبوکار جدید، موجب رشد عظیمی در اقتصاد ایران خواهد شد. ایران از سوی بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی به‌عنوان آخرین غول خفته نگریسته می‌شود. این امر باعث بازگشت مناسب سرمایه‌گذاری برای هر دو طرف ایرانی و خارجی خواهد شد.
ایران در مقایسه با بازارهای نوظهور دیگر مزایای بسیاری دارد. ایران جمعیتی تحصیلکرده، دولتی با ثبات و قدرتمند دارد و همچنین مردم این کشور به قانون و تاریخ فرهنگی هزاران ساله خود احترام می‌گذارند که این به ایرانی‌ها هویت قوی می‌دهد. این خصیصه ایران را از بقیه کشورها متمایز می‌سازد. ایزوله شدن ایران را از بقیه دنیا دور نگه داشت و این بازگشت دوباره چالشی بزرگ و جدید برای ایران خواهد بود.
حضور برندهای معروف
مارتین سورل
مدیر تبلیغاتی شرکت دبلیو پی پی
من اخیرا به همراه تیم تحقیقاتی خود به بررسی صنایع ایران پرداخته‌ام و وضعیت این کشور را از نزدیک نظاره می‌کنم. با توافق به دست آمده و احتمال لغو تحریم‌ها چنین به نظر می‌رسد که ایران به بازارهای جهانی دوباره خواهد پیوست. حقیقت درباره کشور ایران این است که دوسوم جمعیت این کشور حتی در زمان انقلاب اسلامی به دنیا نیامده‌اند و ۵۶ درصد ایرانیان زیر ۲۵ سال سن دارند. مردم ایران تحصیلکرده و عاشق تکنولوژی جدید و رسانه هستند. همچنین، مردم ایران دسترسی به ماهواره و اینترنت دارند و از مدرنیته لذت می‌برند. علاوه بر این، ساختار یک اقتصاد پر رونق در این کشور وجود دارد از جمله، وجود ذخایر بسیار نفت و گاز، زیرساخت مناسب، وجود وسایل ارتباط جمعی (بر اساس آمار سال ۲۰۱۲، ۴۵ میلیون ایرانی از اینترنت استفاده می‌کنند). همچنین بازار فناوری اطلاعات و نرم‌افزاری ایران دارای کسبوکار قوی است. حتی با وجود موانع، ایران در سال ۲۰۰۸، محصولات نرم‌افزاری به ارزش چند میلیون دلار را صادر کرد و بیش از ۱۲۰۰ شرکت ثبت شده در حوزه فناوری تکنولوژی در ایران وجود دارد. حتی با وجود تحریم‌ها مردم ایران در سال ۲۰۱۲، ۷۷ میلیارد دلار صرف خرید غذا، ۲۲ میلیارد دلار صرف پوشاک و ۵/ ۱۸ میلیارد دلار برای مسافرت هزینه کردند. حال تصور کنید که با آزاد شدن ۱۵۰ میلیارد دلار بلوکه شده ایران، قدرت خرید مردم چقدر خواهد شد. احتمال دارد که در اولین قدم سرمایه‌گذاران بخش خارجی در ایران به صورت سرمایه‌گذاری مشترک با ایران همکاری کنند. (فروشگاه‌های مانگو، بنتون و اسکادا اخیرا فروشگاه‌های جدیدی را در مال‌های ایران افتتاح کرده‌اند.) هر چند در حال حاضر به‌خاطر وجود تحریم‌ها سرمایه‌گذاران خارجی برنامه‌های خود را عملی نمی‌کنند.
با وجود سال‌ها دست و پنجه نرم کردن ایران با تحریم‌ها، صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص داخلی سرانه ایران را 16500 دلار برآورد کرد.این به این معنا است که مصرف‌کنندگان ایرانی به طور متوسط، بیشتر از مردم بازارهای نوظهور کشورهایی همچون برزیل، چین، هند و آفریقای جنوبی پول برای خرید کالا و خدمات دارند.
آخرین فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری
هانس هیومز
مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری گری کپیتال
من به‌عنوان یک آماتور که تنها اطلاعات اقتصادی و مالی دارد، همراه پسرم به تهران سفر کردم چرا که به نظرم آمد این سفر می‌تواند برای او نیز آموزنده باشد، همچنین مدیر آژانس مسافرتی نیز از من خواست به ما ملحق شود تا در خصوص ظرفیت‌های گردشگری ایران در این سفر اطلاعات کسب کند. تجربه مثبتی از این سفر داشتم و از میهمان‌نوازی مردم ایران متعجب شدم. سطح تحصیلات و کوشا بودنشان در کار از نکات برجسته مردم ایران به شمار می‌رود. من چنین انتظار دارم که وقتی گردشگران و هیات‌های تجاری غربی به ایران سفر کنند از این موضوع متعجب خواهند شد که چقدر از بعضی جهات دو فرهنگ شبیه هم هستند. تعاملات ما در ایران با دیپلمات‌های غربی و تجار، دانشجویان و شهروندان ایرانی بود که بدون شک به ما در این سفر کمک کردند.
فضای کسبوکار در ایران بسیار امیدبخش است. یکی از دوستانم که مدیر یک شرکت آمریکایی بین‌المللی است به من گفت وی ایران را آخرین فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرد و حق با اوست. فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران تنها محدود به نفت و کالا نمی‌شود و بازارهای دیگر ایران نیز از ظرفیت بالایی برخوردار است. ایران کشوری است که درآمدی متوسط دارد و با لغو تحریم‌ها این کشور ثروتمندتر نیز می‌شود. حدس من این است که با افزایش قدرت خرید، ایرانیان تمایل به خرید کالاهای غربی خواهند داشت. آمریکا می‌تواند در زمینه صادرات غذا، پوشاک، الکترونیک صنایع خودرو و تکنولوژی صنایع هوایی با ایران همکاری‌های تجاری داشته باشد. علاوه بر این، رستوران‌های زنجیره‌ای آمریکایی نیز در فکر ورود به بازارهای ایران هستند. از طرف دیگر، محصولات کشاورزی و فرش ایرانی هم از محصولاتی است که برای آمریکایی‌ها جذاب است. اما بزرگ‌ترین ظرفیت خالی در ایران به نظر من بخش گردشگری است. ایران تاریخی ژرف و بی‌نظیر دارد که می‌تواند مقصد بسیاری از گردشگران باشد. مناظر دیدنی ایران در خاورمیانه بی‌نظیر است و از همه مهم‌تر آنکه ایران کشوری امن است. من این اطمینان را دارم که اگر کشورهای مختلف مردم را تشویق کنند تا به ایران سفر کنند، این کشور با خیل عظیمی از گردشگران روبهرو خواهد شد و ایران تبدیل به یکی از قطب‌های گردشگری می‌شود. سفر‌های ما به شیراز و اصفهان و سیاحت از مناطق دیدنی این کشور مثل پرسپولیس، یکی از بهترین سفر‌های عمرم بود.
در مورد بدهی‌های معوقه وضعیت را روشن نمی‌بینم. جالب اینجا است که در ایران بازاری برای بدهی‌های معوقه وجود ندارد. در دوره تحریم‌ها با وجود آنکه بسیاری از شرکت‌ها بدهی داشتند و می‌دانستند که پس از لغو تحریم‌ها بدهی‌ها وصول خواهد شد، اما هیچ شرکتی بدهی‌های خود را با نرخ تنزیل به فروش نرساند. من در این فکر هستم که به محض باز شدن بورس تهران به روی شرکت‌های خارجی،از این بازار سهام خریداری کنم.
بعد از سفرم به این نتیجه رسیدیم که در صورت لغو تحریم‌ها ایران می‌تواند به بازارهای جهانی بپیوندد و نیروی کار جوان و فعال این کشور می‌تواند به اقتصاد این کشور رونق بخشد. من بر این باور هستم که گشایش در‌های تجاری برای هر شرکت تجاری وضعیتی برد-برد خواهد بود.
ضرورت هدایت سرمایه‌گذاران
استفن بم
مدیر مطالعات اقتصاد خاورمیانه و شمال آفریقا، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان
با لغو تحریم‌ها، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان، در انتظار افزایش حجم مبادلات تجاری با ایران است. در کوتاه‌مدت میزان تجارت آلمان با ایران می‌تواند تا دو برابر افزایش یابد، یعنی از ۷/ ۲ میلیارد یورو به ۶ میلیارد یورو خواهد رسید و چنین پیش‌بینی می‌شود که در میان‌مدت حجم مبادلات به بیش از ۱۰ میلیارد یورو خواهد رسید. ایران منابع طبیعی و جمعیت ۷۷ میلیونی و جوانی دارد. این دو حقیقت باعث می‌شود که بازار ایران برای آلمان هم به جهت کالاهای سرمایه‌ای و هم به لحاظ کالاهای مصرفی در زمره کشورهای جذاب به شمار رود. در مورد زمینه همکاری‌های مشترک باید بگویم که اتاق تجارت و صنعت آلمان پتانسیل بالایی در زمینه ماشین‌آلات، تجهیزات کارگاه، مکانیزه کردن ماشین‌آلات، انرژی‌های تجدیدپذیر، آب و پساب، زیرساخت، ساختوساز، بسته‌بندی، تجهیزات پزشکی، دارویی و همچنین کالاهای مصرفی از جمله غذا، نوشیدنی و لوازم آرایشی دارد. اگر بخواهم پتانسیل سرمایه‌گذاری در ایران را با سایر کشورهای منطقه مقایسه کنم، باید بگویم ایران قوانین سرمایه‌گذاری نسبتا آزادی دارد و سرمایه‌گذاران می‌توانند از ۱۰۰ درصد مالکیت در بیشتر بخش‌ها برخوردار باشند. علاوه بر این، باید بر ضرورت ایجاد پایگاهی برای هدایت سرمایه‌گذاران تاکید کنم.
با فرض لغو تحریم‌ها وجود کمپین حرفه‌ای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌تواند منجر به اشتیاق سرمایه‌گذاران احتمالی شود. مساله‌ای دیگر برنامه صادرات آلمان است که این بستگی بسیاری به وضعیت سیاسی دارد. در صورت لغو تحریم‌ها شرکت‌های آلمانی احتمالا ابتدا صادرات خود به ایران را افزایش خواهند داد. این موضوع تنها برای صادرات کالاهای مصرفی نیست بلکه برای کالاهای سرمایه‌ای نیز صادق است. سرمایه‌گذاری در کالاهای سرمایه‌ای، متعاقبا اقتصاد ایران را قادر می‌سازد تا خود کالاهای مصرفی مورد نیاز را تولید کند.
شرکت‌های آلمانی به صف
جولیو نتو
معاون مدیر کل تجارت و خدمات خارجی، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان
ما مطمئن هستیم که بعد از لغو تحریم‌ها، تجارت بین آلمان و ایران بهبود خواهد یافت. ایالت بادن-وورتمبرگ در آلمان، سال‌ها است که با ایران تجارت دو جانبه داشته و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص در بخش خودرو و ماشین‌آلات، بسیار است. استراتژی ورود شرکت‌های آلمانی به بازار ایران این چنین است که شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری مستقیم شروع به فعالیت نمی‌کنند، بلکه با تجارت شروع به کار می‌کنند، به‌خصوص اگر این شرکت‌ها در مقیاس کوچک و متوسط باشند همچون ۹۵ درصد شرکت‌های آلمانی. برای شرکت‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری در صورت مساعد بودن شرایط، ممکن است فقط یک گزینه باشد. من گمان می‌کنم که سرمایه‌گذاری در بخش نفت و پتروشیمی و خودروسازی جزو اولین بخش‌هایی است که به سرعت پیشرفت می‌کنند.
اگر بخواهم ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را با کشورهای مشابه مقایسه کنم، باید بگویم جواب دادن به این سوال سخت است، از آنجا که باید دید ایران را با چه کشوری مقایسه می‌کنید. فرصت‌ها در ایران بسیار متنوع هستند و بخش صنعت نیاز دارد که وسایل و تجهیزات مدرن و به روز شده‌ای داشته باشد تا در بازارهای جهانی بتواند با سایر کشورها رقابت کند و این موضوع برای بخش‌های دیگر نیز صادق است؛ بنابراین من شانس حضور شرکت‌های آلمانی را در تمامی بخش‌ها یکسان می‌بینم. در خصوص مشکلات پیش‌روی سرمایه‌گذاران خارجی هم باید بگویم مشکلات ممکن است بر سر مسائلی از جمله بوروکراسی، معیارهای متفاوت و تفاوت‌های فرهنگی باشد.
برای سهولت ورود سرمایه‌گذاران خارجی، قوانین سرمایه‌گذاری و روند‌ها باید تا آنجا که ممکن است تسهیل شود و فرآیندها شفاف باشند. بهترین راه، سپردن این فرآیند به دستان کسانی است که سرمایه‌گذار را در این راه کمک و هدایت کنند. در حال حاضر بسیای از کشورها این خدمات را برای سرمایه‌گذار خارجی فراهم می‌آورند. آلمان و ایالت بادن-وورتمبرگ جایگاهی بین‌المللی در خصوص صادرات به ایران دارند و من از پتانسیل کالاهای مصرفی که از ایران می‌توانیم وارد کنیم، اطلاعی ندارم (به جز پسته). اما مطمئن هستم که می‌توانیم نفت، مشتقات نفت، محصولات صنعتی و کالاهای واسطه‌ای را برای صنعت خودرو از ایران وارد کنیم. ما اکنون این محصولات را از کشورهای بسیاری وارد می‌کنیم و این مساله بستگی به کیفیت، قیمت و امکانات حمل و نقل دارد.
دو سناریو برای ایران
هنری اسمیت
مشاور کنترل ریسک در بازارهای خاورمیانه
اگر شما علاقه‌مند به مسائل سیاسی یا تجاری در خاورمیانه باشید، احتمالا نظری در خصوص توافق صورت گرفته اخیر و نقش آن در سایر کشورها خواهید داشت. احتمالا شنیده‌اید که مردم با صدای بلند سوال می‌کنند که چقدر این توافق مهم است و چه پیامد‌هایی بر دیپلماسی و امنیت خاورمیانه خواهد داشت. اما وقتی صحبت از کسبوکار می‌شود بحث و جدال‌ها خاموش می‌شود. تجار ازتمامی کشورها از ایران به‌عنوان «تغییردهنده بازی» و «اولویت استراتژیک» یاد می‌کنند. اگر بگویم که گشایش در‌های سرمایه‌گذاری ایران مشابه وضعیت سرمایه‌گذاری بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و میانمار است، اغراق نکرده‌ام اما یکسری عوامل مانند ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، منابع طبیعی، جغرافیا و دیپلماسی در این کشورها متفاوت است.
ریسک سرمایه‌گذاری در ایران همواره برای تجار محل سوال بوده است و بر همین اساس، سرمایه‌گذاران با کمی احتیاط در مورد زمان و نحوه ورودشان به بازار ایران تصمیم می‌گیرند. سرمایه‌گذاران با ریسک‌های متفاوتی در ایران روبهرو هستند، از جمله ریسک‌های سیاسی، پیچیدگی‌های قوانین و نگرانی از فساد. به همین خاطر است که باوجود شوق سرمایه‌گذاران برای آغاز فعالیت خود در ایران، همه سرمایه‌گذاران به این بازار وارد نمی‌شوند.
من برای ایران دو سناریو در نظر گرفته‌ام. سناریوی اول، ایران کشوری با فرصت تجاری بسیار و سناریوی دوم ایران کشوری که کسبوکار در آن با ریسک همراه است. بنابراین عاقلانه به نظر می‌رسد که تیم سرمایه‌گذاری خارجی را یک تیم مدیریت ریسک همراهی کند تا بتواند در خصوص اینکه این شرکت‌ها کی و چگونه وارد ایران شوند، تصمیم‌گیری کنند. با کمک مدیریت ریسک، ایران می‌تواند از ابتدا استراتژی‌های خود را از نو تنظیم کند و این امر باعث خواهد شد تا ذی‌نفعان داخلی و خارجی مطمئن شوند که نه تنها اقداماتی پیشگیرانه در برابر ریسک‌های احتمالی انجام داده‌اند بلکه حتی مسائل پیش‌بینی نشده آینده را هم تحت کنترل قرار می‌دهند. شرکتی را در نظر بگیرید که به دنبال مشارکت در کسبوکار با ایران است. این شریک مطابق همه معیارهای تجاری و ضوابط و شرایط، آماده امضای قرارداد است. اما صبر کنید آیا کسی ریسک‌های سرمایه‌گذاری آن شرکت را کنترل کرده است؟ شرکت‌ها هنگام سرمایه‌گذاری باید به این مسائل واقف باشند تا به راه حل‌های اورژانسی اکتفا نکنند.
بانک‌ها، برنده دوران پسا تحریم
مارک موبیوس
مدیر عامل گروه بازارهای تمپلتون
بسیاری از سرمایه‌گذاران از فرصت به دست آمده بسیار خوشحال هستند. پتانسیل ورود سرمایه‌گذاری از سراسر دنیا به ایران به معنای توسعه اقتصادی نه تنها در ایران بلکه در منطقه است و این موضوع به کاهش تنش‌های سیاسی نیز کمک کرده است. بورس تهران ۴۰۰ شرکت ثبت شده و بازار سرمایه‌ای به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار دارد. ما در ایران از شرکت‌هایی بازدید کردیم که به اعتقاد ما بسیار خوب مدیریت می‌شوند و در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند. پس از مطالعه بازار ایران متوجه شدم که سرمایه‌گذاری در ایران تنها در بخش نفت و گاز خلاصه نمی‌شود بلکه بخش‌های کشاورزی، معدن و تولیدی نیز محرک‌های اصلی رشد هستند. ما علاقه داریم تا در بخش‌هایی مانند مخابرات، مواد غذایی و موسسات مالی و بانکی فعالیت کنیم.
بخش بانکی ایران می‌تواند از فرصت به‌دست آمده نهایت استفاده را ببرد چراکه نیاز ایران به سرمایه بیشتر خواهد شد و این بخش از لغو تحریم‌ها منتفع خواهد شد. همچنین ما انتظار داریم تا در بخش نفت و گاز سرمایه‌گذاری دوباره صورت گیرد و با جان گرفتن این بخش، ثروت به اقتصاد داخلی بازگردد و کشورهای همسایه ایران نیز از نفت و گاز ایران استفاده کنند. همچنین این سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر باید روی زیر ساخت‌ها و پروژه‌های مختلف باشد تا ایران بتواند وابستگی خود را به نفت کم کند.
با نگاهی به بازارهای نوظهور در می‌یابیم که بازار سهام در ایران جذاب به نظر می‌رسد. علاوه بر آن به نظر می‌رسد که برخی از شرکت‌های چندملیتی در زمینه محصولات مصرفی دوست دارند در ایران فعالیت‌های خود را گسترش دهند. همچنین، احساس می‌کنم که افق اقتصادی ایران درحال تغییر است. ایران تلاش کرده تا سرمایه‌گذاران را به بازار این کشور جذب کند. بازار سهام ایران دست به بهبود زیرساخت‌های خود زده است و مدیران این حوزه می‌کوشند این بازار را مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی اداره کنند.
این اقدامات خوبی است اما همچنان راه بسیار دارد تا سرمایه‌گذاران را به خود جذب کند. از موانع موجود بر سر راه سرمایه‌گذاری می‌توان گفت که نبود شفافیت یکی از مشکلات است. مسائل دیگر، فساد و دولتی بودن بیشتر شرکت‌های ثبت شده است حال آنکه ایران باید به سمت خصوصی‌سازی پیش برود.ما بر این باور هستیم که لغو تحریم‌ها باعث می‌شود تا نرخ رشد اقتصادی ایران افزایش یابد و سرمایه خارجی بیشتری را به خود جذب کند و همچنین بانک‌ها و موسسات مالی از انزوا خارج خواهند شد. ایران با جمعیت جوان و تحصیلکرده خود پتانسیل رشد بالاتر را دارد و در صورت لغو تحریم‌ها، با ورود سرمایه‌های جدید چنین انتظار می‌رود که اشتغال و مصرف افزایش یابد چراکه سرمایه‌گذاری جدید به نیروی کار نیاز دارد و نیروی کار درآمد بیشتری برای مصرف دراختیار دارد. پاکستان، امارات متحده، عمان و بقیه کشورهای منطقه که با ایران روابط تجاری قوی دارند، می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
در میان کشورهای همسایه، ایران با امارات رابطه‌ای خوب دارد و بین تهران و دوبی روابط تجاری برقرار است. فاصله این دو شهر با هواپیما دو ساعت است و چند مدرسه و دانشگاه ایرانی در دبی وجود دارد. در دبی 7 هزار شرکت ثبت شده ایرانی در زمینه‌های مختلف وجود دارد. از نظر ما، هر چند ریسک‌هایی که وجود دارد، اما آینده اقتصادی ایران روشن‌تر از قبل است. در حقیقت بازگشت ایران به جامعه جهانی و لغو کامل تحریم‌های این کشور احتمالا فرآیندی چند ساله است اما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار در بلندمدت خوش‌بین هستم که این فرصت می‌تواند رشد را به ایران و منطقه در سال‌های آتی هدیه کند.
نشانه‌های امیدبخش آینده موجب شده تا سرمایه‌گذاران خارجی و هیات‌های تجاری هم به ایران نگاهی ویژه پیدا کنند. ورود هیات‌های بلندمرتبه از فرانسه، آلمان و ایتالیا خود موید این کلام است. از طرفی منابع مختلف بین‌المللی نیز اعلام کردند که ایران برای رشد بیشتر نیاز به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف دارد. در این خصوص باشگاه اقتصاددانان از سرمایه‌گذاران خارجی علاقه‌مند به بازار ایران درخواست کرده تا نظر خود را درباره آینده سرمایه‌گذاری در ایران ارائه کنند.
به گفته بسیاری از این کارشناسان، ایران اکنون بازاری است با ظرفیت‌های بالقوه بسیار که با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب می‌تواند برای هر دو طرف یک همکاری برد- برد را به دنبال داشته باشد.
شرکت‌های چینی در صف اول
یان برمر
دبیر بخش بین‌المللی روزنامه «تایمز»
با بازگشت ایران به بازارهای جهانی، بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل دارند تا در این بازار که ۵/ ۷۸ میلیون مصرف‌کننده دارد، سرمایه‌گذاری کنند. در این میان، کشورهای ترکیه و عمان از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران منتفع خواهند شد. همچنین کشورهای چین، روسیه و فرانسه نیز از احیای اقتصادی ایران سود خواهند برد. همه این کشورها در جایگاه مناسبی برای انجام کسبوکار با ایران هستند. باید این نکته را به خاطر داشت که اقتصاد ایران متنوع است و تنها وابسته به نفت نیست، بخش خودروسازی و خدمات نیز در این کشور از اهمیت خاصی برخوردار است .پیش‌بینی من این است که شرکت‌های چینی برای خرید نفت ایران از همتایان دیگر خود سبقت خواهند گرفت.
تنظیم قوانین مناسب، راز موفقیت
فیلیپ چلادک
تحلیلگر بلومبرگ اینتلیجنس
توجه به اندازه بازار، منابع طبیعی موجود، نیروی کار تحصیلکرده و نزدیکی جغرافیایی ایران به اروپا و باقی بازارها باعث می‌شود که ایران کشوری جذاب برای کسبوکار به نظر برسد. در این حین، ایران با چالش‌های اساسی روبهرو خواهد بود از جمله عدم مداخله دولت و مقررات نظام مالیاتی مناسب برای شرکت‌های خارجی که در ایران فعالیت می‌کنند. همچنین ممکن است زیرساخت‌های بخش انرژی و حمل‌و‌نقل ایران ضعیف باشد. این مساله، به‌خصوص پس از لغو تحریم ها ممکن است از جمله موانع کسبوکار مناسب برای شرکت‌های بین‌المللی به شمار رود.
از آنجا که عمده تمرکز دولت ایران در بخش صنایع نفت و گاز است سهم اعظم سرمایه‌گذاری در این بخش صورت خواهد گرفت. دولت ایران باید برای جذب سرمایه‌گذار خارجی استراتژی مدونی داشته باشد. علاوه برآن، شرایط حقوقی شرکت‌هایی که در صنعت نفت و گاز فعالیت می‌کند باید مناسب‌تر و فرمت‌های قبلی قراردادهای نفتی که به شکل بیع متقابل بودباید تجدید نظر شوند. تحت قوانین ایران، هیچ شرکت خارجی حق مالکیت نفت تولیدی را نداشت و طی مذاکرات بسیار شرکت نفت ایران تصمیم گرفت که شکل جدیدی از قرار دادها را تنظیم کند. از مقایسه با کشورهایی مانند الجزایر و مصر می‌توان دریافت که دخالت دولت چقدر می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاری را از بین ببرد حتی اگر آن کشورها دارای منابع طبیعی بسیار باشند. در انتها باید بگویم که کلیدی‌ترین سیاست در دوران پسا تحریم، تنظیم قوانین مالی مناسب برای ورود سرمایه‌گذاران به ایران است.
دو سیاست پیشنهادی
کوان هریس
پروفسور جامعه‌شناسی در دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس
در سال جاری، فضای کسبوکار در ایران بهتر شده است. از طرفی شاخص‌های اقتصادی ایران نیز بهبود یافته است از جمله آنکه نرخ تورم کاهش یافته، ارزش ریال تقریبا ثابت مانده و از میزان کسری بودجه کاسته شده است. علاوه بر این، انضباط در سیستم بانکی بیشتر شده و در آمدهای مالیاتی نیز افزایش یافته است، اما همچنان اصلاحات اقتصادی بسیاری لازم است. از طرفی، نمی‌توانیم پیشرفت‌های صورت گرفته از سوی دولت کنونی را نادیده بگیریم. اکنون که توافق محقق شده است اعتماد به نفس در کسبوکار ایرانیان بیشتر خواهد شد و آنچه جان مینارد کینز «روح حیوانی» می‌نامد، افزایش و به دنبال آن اشتغال و سرمایه‌گذاری نیز افزایش می‌یابد.
در این راستا دولت باید دو کار مهم انجام دهد. اولا، دولت باید سیاستی در جهت ثبات ورود «درآمدهای سرشار» در پیش بگیرد تا این درآمدها اثرات تورمی نداشته باشند. ثانیا، دولت باید بخش‌هایی در اقتصاد را مشخص کند که آن بخش‌ها اشتغال کارگران ماهر و غیرماهر را بالا برد و به سرمایه‌گذار انگیزه دهد تا در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری کند؛ بخش‌هایی نظیر ساختوساز، شهرسازی، کشاورزی و منسوجات. نباید از خاطر برد که معضل بیکاری در ایران باید در اولویت باشد. ورود سرمایه‌گذاری خارجی لزوما به افزایش اشتغال منتج نمی‌شود به‌خصوص در وضعیتی که سرمایه‌گذاری تنها به بخش‌های سرمایه‌بر سرازیر شود.
کنترل‌زدایی از قیمت‌ها
چارلز رابرتسون
مدیر شرکت سرمایه‌گذاری رنسانس کپیتال
با حصول توافق، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در ایران امیدبخش است. با رفع تحریم‌ها اقتصاد ایران وارد مرحله‌ای جدید می‌شود و فرصتی مناسب برای ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده فراهم می‌شود. اکنون که دولت با ورود سرمایه‌گذاران از اقصی نقاط جهان روبهرو است، باید به فکر برنامه‌ای مدون باشد تا از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را ببرد. در این راستا دولت باید اقداماتی انجام دهد از جمله حذف کنترل قیمت‌ها و اصلاح بازار سهام. همچنین دولت نیز باید در جهت شفاف‌سازی سیستم بانکی کوشش کند چراکه به نظر کارشناسان، موسسات و بانک‌ها در دوران پساتحریم نقش کلیدی در سهولت بخشیدن به ورود سرمایه‌گذاری ایفا خواهند کرد.
تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری ایران
کلمنته کاپلو
مدیر صندوق سرمایه‌گذاری استرجن
صندوق استرجن در سال ۲۰۰۵ آغاز به کار کرد و شعبه آسیای مرکزی آن را سال گذشته تاسیس کرد. این صندوق تقریبا ۷۵ میلیون دارایی تحت مدیریت دارد. شرکت سرمایه‌گذاری استرجن برنامه دارد تا پروژه‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خود را در بازار سهام ایران راه‌اندازی کند. من به‌عنوان مدیر صندوق سرمایه‌گذاری بر این باور هستم که به دنبال رفع تحریم‌های ایران در سال جاری، این صندوق می‌تواند از مزایای شکوفایی اقتصاد ایران منتفع شود. برای شرکت‌های اروپایی و آمریکایی باید زمینه‌های بسیاری فراهم شود تا در کسبوکار ایران سرمایه‌گذاری کنند. هر چند باید این نکته را به‌خاطر داشته باشیم که رفع تحریم‌ها به این زودی‌ها محقق نخواهد شد. پس از امضای توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی، وزیر اقتصاد آلمان برای گسترش روابط اقتصادی به ایران سفر کرد. آلمان و ایران سال‌ها روابط تجاری داشته‌اند. صندوق سرمایه استرجن به‌طور رسمی از شهریور در ایران با سرمایه ۳۰ میلیون دلار فعالیت می‌کند و در صورت رفع تحریم‌ها میزان دارایی این صندوق به ۵۰۰ میلیون دلار افزایش خواهد یافت. همچنین، این صندوق در زمینه دارو و بخش‌های مالی ایران فعال خواهد بود. این حوزه‌ها در صورت لغو تحریم‌ها با رشد چشمگیری روبهرو خواهند شد. این صندوق احتمالا با شرکت کارگزاری مفید مشارکت خواهد کرد. صندوق استرجن از مدت‌ها پیش بازار ایران را به‌عنوان بازاری که ظرفیت سرمایه‌گذاری بالایی دارد، مورد هدف قرار داده بود و من از ایران سه سال پیش بازدید کردم.
ایران، غول خفته
نیکولاس بنسکی
رئیس سرمایه‌گذاری فرست فرانتیر
شرکت سرمایه‌گذاری فرست فرانتیر یک بانک سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذاران نهادی کمک خواهد کرد تا به طور جهانی در بازارهای پیش رو سرمایه‌گذاری کنند. بازار ایرانی مانند هر بازار در حال رشد دیگری، برای رشد به سرمایه نیازمند است. شرکت‌های بسیاری با کلاس‌های جهانی در ایران وجود دارند، اما بیشتر آنها از فناوری جدید و فرآیندهای موجود در دنیا به خاطر وجود تحریم‌ها دور مانده‌اند. در صورت لغو تحریم‌ها، سرمایه‌های خارجی به سمت سرمایه‌گذاری مستقیم و بازار سهام سرازیر خواهد شد. این امر با تقویت مصرف‌کنندگان و تزریق سرمایه به پروژه‌ها و کسبوکار جدید، موجب رشد عظیمی در اقتصاد ایران خواهد شد. ایران از سوی بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی به‌عنوان آخرین غول خفته نگریسته می‌شود. این امر باعث بازگشت مناسب سرمایه‌گذاری برای هر دو طرف ایرانی و خارجی خواهد شد.
ایران در مقایسه با بازارهای نوظهور دیگر مزایای بسیاری دارد. ایران جمعیتی تحصیلکرده، دولتی با ثبات و قدرتمند دارد و همچنین مردم این کشور به قانون و تاریخ فرهنگی هزاران ساله خود احترام می‌گذارند که این به ایرانی‌ها هویت قوی می‌دهد. این خصیصه ایران را از بقیه کشورها متمایز می‌سازد. ایزوله شدن ایران را از بقیه دنیا دور نگه داشت و این بازگشت دوباره چالشی بزرگ و جدید برای ایران خواهد بود.
حضور برندهای معروف
مارتین سورل
مدیر تبلیغاتی شرکت دبلیو پی پی
من اخیرا به همراه تیم تحقیقاتی خود به بررسی صنایع ایران پرداخته‌ام و وضعیت این کشور را از نزدیک نظاره می‌کنم. با توافق به دست آمده و احتمال لغو تحریم‌ها چنین به نظر می‌رسد که ایران به بازارهای جهانی دوباره خواهد پیوست. حقیقت درباره کشور ایران این است که دوسوم جمعیت این کشور حتی در زمان انقلاب اسلامی به دنیا نیامده‌اند و ۵۶ درصد ایرانیان زیر ۲۵ سال سن دارند. مردم ایران تحصیلکرده و عاشق تکنولوژی جدید و رسانه هستند. همچنین، مردم ایران دسترسی به ماهواره و اینترنت دارند و از مدرنیته لذت می‌برند. علاوه بر این، ساختار یک اقتصاد پر رونق در این کشور وجود دارد از جمله، وجود ذخایر بسیار نفت و گاز، زیرساخت مناسب، وجود وسایل ارتباط جمعی (بر اساس آمار سال ۲۰۱۲، ۴۵ میلیون ایرانی از اینترنت استفاده می‌کنند). همچنین بازار فناوری اطلاعات و نرم‌افزاری ایران دارای کسبوکار قوی است. حتی با وجود موانع، ایران در سال ۲۰۰۸، محصولات نرم‌افزاری به ارزش چند میلیون دلار را صادر کرد و بیش از ۱۲۰۰ شرکت ثبت شده در حوزه فناوری تکنولوژی در ایران وجود دارد. حتی با وجود تحریم‌ها مردم ایران در سال ۲۰۱۲، ۷۷ میلیارد دلار صرف خرید غذا، ۲۲ میلیارد دلار صرف پوشاک و ۵/ ۱۸ میلیارد دلار برای مسافرت هزینه کردند. حال تصور کنید که با آزاد شدن ۱۵۰ میلیارد دلار بلوکه شده ایران، قدرت خرید مردم چقدر خواهد شد. احتمال دارد که در اولین قدم سرمایه‌گذاران بخش خارجی در ایران به صورت سرمایه‌گذاری مشترک با ایران همکاری کنند. (فروشگاه‌های مانگو، بنتون و اسکادا اخیرا فروشگاه‌های جدیدی را در مال‌های ایران افتتاح کرده‌اند.) هر چند در حال حاضر به‌خاطر وجود تحریم‌ها سرمایه‌گذاران خارجی برنامه‌های خود را عملی نمی‌کنند.
با وجود سال‌ها دست و پنجه نرم کردن ایران با تحریم‌ها، صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص داخلی سرانه ایران را 16500 دلار برآورد کرد.این به این معنا است که مصرف‌کنندگان ایرانی به طور متوسط، بیشتر از مردم بازارهای نوظهور کشورهایی همچون برزیل، چین، هند و آفریقای جنوبی پول برای خرید کالا و خدمات دارند.
آخرین فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری
هانس هیومز
مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری گری کپیتال
من به‌عنوان یک آماتور که تنها اطلاعات اقتصادی و مالی دارد، همراه پسرم به تهران سفر کردم چرا که به نظرم آمد این سفر می‌تواند برای او نیز آموزنده باشد، همچنین مدیر آژانس مسافرتی نیز از من خواست به ما ملحق شود تا در خصوص ظرفیت‌های گردشگری ایران در این سفر اطلاعات کسب کند. تجربه مثبتی از این سفر داشتم و از میهمان‌نوازی مردم ایران متعجب شدم. سطح تحصیلات و کوشا بودنشان در کار از نکات برجسته مردم ایران به شمار می‌رود. من چنین انتظار دارم که وقتی گردشگران و هیات‌های تجاری غربی به ایران سفر کنند از این موضوع متعجب خواهند شد که چقدر از بعضی جهات دو فرهنگ شبیه هم هستند. تعاملات ما در ایران با دیپلمات‌های غربی و تجار، دانشجویان و شهروندان ایرانی بود که بدون شک به ما در این سفر کمک کردند.
فضای کسبوکار در ایران بسیار امیدبخش است. یکی از دوستانم که مدیر یک شرکت آمریکایی بین‌المللی است به من گفت وی ایران را آخرین فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرد و حق با اوست. فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران تنها محدود به نفت و کالا نمی‌شود و بازارهای دیگر ایران نیز از ظرفیت بالایی برخوردار است. ایران کشوری است که درآمدی متوسط دارد و با لغو تحریم‌ها این کشور ثروتمندتر نیز می‌شود. حدس من این است که با افزایش قدرت خرید، ایرانیان تمایل به خرید کالاهای غربی خواهند داشت. آمریکا می‌تواند در زمینه صادرات غذا، پوشاک، الکترونیک صنایع خودرو و تکنولوژی صنایع هوایی با ایران همکاری‌های تجاری داشته باشد. علاوه بر این، رستوران‌های زنجیره‌ای آمریکایی نیز در فکر ورود به بازارهای ایران هستند. از طرف دیگر، محصولات کشاورزی و فرش ایرانی هم از محصولاتی است که برای آمریکایی‌ها جذاب است. اما بزرگ‌ترین ظرفیت خالی در ایران به نظر من بخش گردشگری است. ایران تاریخی ژرف و بی‌نظیر دارد که می‌تواند مقصد بسیاری از گردشگران باشد. مناظر دیدنی ایران در خاورمیانه بی‌نظیر است و از همه مهم‌تر آنکه ایران کشوری امن است. من این اطمینان را دارم که اگر کشورهای مختلف مردم را تشویق کنند تا به ایران سفر کنند، این کشور با خیل عظیمی از گردشگران روبهرو خواهد شد و ایران تبدیل به یکی از قطب‌های گردشگری می‌شود. سفر‌های ما به شیراز و اصفهان و سیاحت از مناطق دیدنی این کشور مثل پرسپولیس، یکی از بهترین سفر‌های عمرم بود.
در مورد بدهی‌های معوقه وضعیت را روشن نمی‌بینم. جالب اینجا است که در ایران بازاری برای بدهی‌های معوقه وجود ندارد. در دوره تحریم‌ها با وجود آنکه بسیاری از شرکت‌ها بدهی داشتند و می‌دانستند که پس از لغو تحریم‌ها بدهی‌ها وصول خواهد شد، اما هیچ شرکتی بدهی‌های خود را با نرخ تنزیل به فروش نرساند. من در این فکر هستم که به محض باز شدن بورس تهران به روی شرکت‌های خارجی،از این بازار سهام خریداری کنم.
بعد از سفرم به این نتیجه رسیدیم که در صورت لغو تحریم‌ها ایران می‌تواند به بازارهای جهانی بپیوندد و نیروی کار جوان و فعال این کشور می‌تواند به اقتصاد این کشور رونق بخشد. من بر این باور هستم که گشایش در‌های تجاری برای هر شرکت تجاری وضعیتی برد-برد خواهد بود.
ضرورت هدایت سرمایه‌گذاران
استفن بم
مدیر مطالعات اقتصاد خاورمیانه و شمال آفریقا، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان
با لغو تحریم‌ها، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان، در انتظار افزایش حجم مبادلات تجاری با ایران است. در کوتاه‌مدت میزان تجارت آلمان با ایران می‌تواند تا دو برابر افزایش یابد، یعنی از ۷/ ۲ میلیارد یورو به ۶ میلیارد یورو خواهد رسید و چنین پیش‌بینی می‌شود که در میان‌مدت حجم مبادلات به بیش از ۱۰ میلیارد یورو خواهد رسید. ایران منابع طبیعی و جمعیت ۷۷ میلیونی و جوانی دارد. این دو حقیقت باعث می‌شود که بازار ایران برای آلمان هم به جهت کالاهای سرمایه‌ای و هم به لحاظ کالاهای مصرفی در زمره کشورهای جذاب به شمار رود. در مورد زمینه همکاری‌های مشترک باید بگویم که اتاق تجارت و صنعت آلمان پتانسیل بالایی در زمینه ماشین‌آلات، تجهیزات کارگاه، مکانیزه کردن ماشین‌آلات، انرژی‌های تجدیدپذیر، آب و پساب، زیرساخت، ساختوساز، بسته‌بندی، تجهیزات پزشکی، دارویی و همچنین کالاهای مصرفی از جمله غذا، نوشیدنی و لوازم آرایشی دارد. اگر بخواهم پتانسیل سرمایه‌گذاری در ایران را با سایر کشورهای منطقه مقایسه کنم، باید بگویم ایران قوانین سرمایه‌گذاری نسبتا آزادی دارد و سرمایه‌گذاران می‌توانند از ۱۰۰ درصد مالکیت در بیشتر بخش‌ها برخوردار باشند. علاوه بر این، باید بر ضرورت ایجاد پایگاهی برای هدایت سرمایه‌گذاران تاکید کنم.
با فرض لغو تحریم‌ها وجود کمپین حرفه‌ای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌تواند منجر به اشتیاق سرمایه‌گذاران احتمالی شود. مساله‌ای دیگر برنامه صادرات آلمان است که این بستگی بسیاری به وضعیت سیاسی دارد. در صورت لغو تحریم‌ها شرکت‌های آلمانی احتمالا ابتدا صادرات خود به ایران را افزایش خواهند داد. این موضوع تنها برای صادرات کالاهای مصرفی نیست بلکه برای کالاهای سرمایه‌ای نیز صادق است. سرمایه‌گذاری در کالاهای سرمایه‌ای، متعاقبا اقتصاد ایران را قادر می‌سازد تا خود کالاهای مصرفی مورد نیاز را تولید کند.
شرکت‌های آلمانی به صف
جولیو نتو
معاون مدیر کل تجارت و خدمات خارجی، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان
ما مطمئن هستیم که بعد از لغو تحریم‌ها، تجارت بین آلمان و ایران بهبود خواهد یافت. ایالت بادن-وورتمبرگ در آلمان، سال‌ها است که با ایران تجارت دو جانبه داشته و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص در بخش خودرو و ماشین‌آلات، بسیار است. استراتژی ورود شرکت‌های آلمانی به بازار ایران این چنین است که شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری مستقیم شروع به فعالیت نمی‌کنند، بلکه با تجارت شروع به کار می‌کنند، به‌خصوص اگر این شرکت‌ها در مقیاس کوچک و متوسط باشند همچون ۹۵ درصد شرکت‌های آلمانی. برای شرکت‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری در صورت مساعد بودن شرایط، ممکن است فقط یک گزینه باشد. من گمان می‌کنم که سرمایه‌گذاری در بخش نفت و پتروشیمی و خودروسازی جزو اولین بخش‌هایی است که به سرعت پیشرفت می‌کنند.
اگر بخواهم ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را با کشورهای مشابه مقایسه کنم، باید بگویم جواب دادن به این سوال سخت است، از آنجا که باید دید ایران را با چه کشوری مقایسه می‌کنید. فرصت‌ها در ایران بسیار متنوع هستند و بخش صنعت نیاز دارد که وسایل و تجهیزات مدرن و به روز شده‌ای داشته باشد تا در بازارهای جهانی بتواند با سایر کشورها رقابت کند و این موضوع برای بخش‌های دیگر نیز صادق است؛ بنابراین من شانس حضور شرکت‌های آلمانی را در تمامی بخش‌ها یکسان می‌بینم. در خصوص مشکلات پیش‌روی سرمایه‌گذاران خارجی هم باید بگویم مشکلات ممکن است بر سر مسائلی از جمله بوروکراسی، معیارهای متفاوت و تفاوت‌های فرهنگی باشد.
برای سهولت ورود سرمایه‌گذاران خارجی، قوانین سرمایه‌گذاری و روند‌ها باید تا آنجا که ممکن است تسهیل شود و فرآیندها شفاف باشند. بهترین راه، سپردن این فرآیند به دستان کسانی است که سرمایه‌گذار را در این راه کمک و هدایت کنند. در حال حاضر بسیای از کشورها این خدمات را برای سرمایه‌گذار خارجی فراهم می‌آورند. آلمان و ایالت بادن-وورتمبرگ جایگاهی بین‌المللی در خصوص صادرات به ایران دارند و من از پتانسیل کالاهای مصرفی که از ایران می‌توانیم وارد کنیم، اطلاعی ندارم (به جز پسته). اما مطمئن هستم که می‌توانیم نفت، مشتقات نفت، محصولات صنعتی و کالاهای واسطه‌ای را برای صنعت خودرو از ایران وارد کنیم. ما اکنون این محصولات را از کشورهای بسیاری وارد می‌کنیم و این مساله بستگی به کیفیت، قیمت و امکانات حمل و نقل دارد.
دو سناریو برای ایران
هنری اسمیت
مشاور کنترل ریسک در بازارهای خاورمیانه
اگر شما علاقه‌مند به مسائل سیاسی یا تجاری در خاورمیانه باشید، احتمالا نظری در خصوص توافق صورت گرفته اخیر و نقش آن در سایر کشورها خواهید داشت. احتمالا شنیده‌اید که مردم با صدای بلند سوال می‌کنند که چقدر این توافق مهم است و چه پیامد‌هایی بر دیپلماسی و امنیت خاورمیانه خواهد داشت. اما وقتی صحبت از کسبوکار می‌شود بحث و جدال‌ها خاموش می‌شود. تجار ازتمامی کشورها از ایران به‌عنوان «تغییردهنده بازی» و «اولویت استراتژیک» یاد می‌کنند. اگر بگویم که گشایش در‌های سرمایه‌گذاری ایران مشابه وضعیت سرمایه‌گذاری بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و میانمار است، اغراق نکرده‌ام اما یکسری عوامل مانند ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، منابع طبیعی، جغرافیا و دیپلماسی در این کشورها متفاوت است.
ریسک سرمایه‌گذاری در ایران همواره برای تجار محل سوال بوده است و بر همین اساس، سرمایه‌گذاران با کمی احتیاط در مورد زمان و نحوه ورودشان به بازار ایران تصمیم می‌گیرند. سرمایه‌گذاران با ریسک‌های متفاوتی در ایران روبهرو هستند، از جمله ریسک‌های سیاسی، پیچیدگی‌های قوانین و نگرانی از فساد. به همین خاطر است که باوجود شوق سرمایه‌گذاران برای آغاز فعالیت خود در ایران، همه سرمایه‌گذاران به این بازار وارد نمی‌شوند.
من برای ایران دو سناریو در نظر گرفته‌ام. سناریوی اول، ایران کشوری با فرصت تجاری بسیار و سناریوی دوم ایران کشوری که کسبوکار در آن با ریسک همراه است. بنابراین عاقلانه به نظر می‌رسد که تیم سرمایه‌گذاری خارجی را یک تیم مدیریت ریسک همراهی کند تا بتواند در خصوص اینکه این شرکت‌ها کی و چگونه وارد ایران شوند، تصمیم‌گیری کنند. با کمک مدیریت ریسک، ایران می‌تواند از ابتدا استراتژی‌های خود را از نو تنظیم کند و این امر باعث خواهد شد تا ذی‌نفعان داخلی و خارجی مطمئن شوند که نه تنها اقداماتی پیشگیرانه در برابر ریسک‌های احتمالی انجام داده‌اند بلکه حتی مسائل پیش‌بینی نشده آینده را هم تحت کنترل قرار می‌دهند. شرکتی را در نظر بگیرید که به دنبال مشارکت در کسبوکار با ایران است. این شریک مطابق همه معیارهای تجاری و ضوابط و شرایط، آماده امضای قرارداد است. اما صبر کنید آیا کسی ریسک‌های سرمایه‌گذاری آن شرکت را کنترل کرده است؟ شرکت‌ها هنگام سرمایه‌گذاری باید به این مسائل واقف باشند تا به راه حل‌های اورژانسی اکتفا نکنند.
بانک‌ها، برنده دوران پسا تحریم
مارک موبیوس
مدیر عامل گروه بازارهای تمپلتون
بسیاری از سرمایه‌گذاران از فرصت به دست آمده بسیار خوشحال هستند. پتانسیل ورود سرمایه‌گذاری از سراسر دنیا به ایران به معنای توسعه اقتصادی نه تنها در ایران بلکه در منطقه است و این موضوع به کاهش تنش‌های سیاسی نیز کمک کرده است. بورس تهران ۴۰۰ شرکت ثبت شده و بازار سرمایه‌ای به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار دارد. ما در ایران از شرکت‌هایی بازدید کردیم که به اعتقاد ما بسیار خوب مدیریت می‌شوند و در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند. پس از مطالعه بازار ایران متوجه شدم که سرمایه‌گذاری در ایران تنها در بخش نفت و گاز خلاصه نمی‌شود بلکه بخش‌های کشاورزی، معدن و تولیدی نیز محرک‌های اصلی رشد هستند. ما علاقه داریم تا در بخش‌هایی مانند مخابرات، مواد غذایی و موسسات مالی و بانکی فعالیت کنیم.
بخش بانکی ایران می‌تواند از فرصت به‌دست آمده نهایت استفاده را ببرد چراکه نیاز ایران به سرمایه بیشتر خواهد شد و این بخش از لغو تحریم‌ها منتفع خواهد شد. همچنین ما انتظار داریم تا در بخش نفت و گاز سرمایه‌گذاری دوباره صورت گیرد و با جان گرفتن این بخش، ثروت به اقتصاد داخلی بازگردد و کشورهای همسایه ایران نیز از نفت و گاز ایران استفاده کنند. همچنین این سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر باید روی زیر ساخت‌ها و پروژه‌های مختلف باشد تا ایران بتواند وابستگی خود را به نفت کم کند.
با نگاهی به بازارهای نوظهور در می‌یابیم که بازار سهام در ایران جذاب به نظر می‌رسد. علاوه بر آن به نظر می‌رسد که برخی از شرکت‌های چندملیتی در زمینه محصولات مصرفی دوست دارند در ایران فعالیت‌های خود را گسترش دهند. همچنین، احساس می‌کنم که افق اقتصادی ایران درحال تغییر است. ایران تلاش کرده تا سرمایه‌گذاران را به بازار این کشور جذب کند. بازار سهام ایران دست به بهبود زیرساخت‌های خود زده است و مدیران این حوزه می‌کوشند این بازار را مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی اداره کنند.
این اقدامات خوبی است اما همچنان راه بسیار دارد تا سرمایه‌گذاران را به خود جذب کند. از موانع موجود بر سر راه سرمایه‌گذاری می‌توان گفت که نبود شفافیت یکی از مشکلات است. مسائل دیگر، فساد و دولتی بودن بیشتر شرکت‌های ثبت شده است حال آنکه ایران باید به سمت خصوصی‌سازی پیش برود.ما بر این باور هستیم که لغو تحریم‌ها باعث می‌شود تا نرخ رشد اقتصادی ایران افزایش یابد و سرمایه خارجی بیشتری را به خود جذب کند و همچنین بانک‌ها و موسسات مالی از انزوا خارج خواهند شد. ایران با جمعیت جوان و تحصیلکرده خود پتانسیل رشد بالاتر را دارد و در صورت لغو تحریم‌ها، با ورود سرمایه‌های جدید چنین انتظار می‌رود که اشتغال و مصرف افزایش یابد چراکه سرمایه‌گذاری جدید به نیروی کار نیاز دارد و نیروی کار درآمد بیشتری برای مصرف دراختیار دارد. پاکستان، امارات متحده، عمان و بقیه کشورهای منطقه که با ایران روابط تجاری قوی دارند، می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
در میان کشورهای همسایه، ایران با امارات رابطه‌ای خوب دارد و بین تهران و دوبی روابط تجاری برقرار است. فاصله این دو شهر با هواپیما دو ساعت است و چند مدرسه و دانشگاه ایرانی در دبی وجود دارد. در دبی 7 هزار شرکت ثبت شده ایرانی در زمینه‌های مختلف وجود دارد. از نظر ما، هر چند ریسک‌هایی که وجود دارد، اما آینده اقتصادی ایران روشن‌تر از قبل است. در حقیقت بازگشت ایران به جامعه جهانی و لغو کامل تحریم‌های این کشور احتمالا فرآیندی چند ساله است اما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار در بلندمدت خوش‌بین هستم که این فرصت می‌تواند رشد را به ایران و منطقه در سال‌های آتی هدیه کند.
ارسال نظر