ساخت اقلام راهبردی

نادر شکری

عضو هیات مدیره شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهرا ن

خوداتکایی و عدم وابستگی یکی از اهداف اصلی نهضت ملی شدن صنعت نفت بود که اکثر دولت‌ها آن را همواره یکی از شعارهای محوری خود قرار داده‌اند.

لیکن نیاز و ضرورت آن پس از اعمال تحریم‌ها و عدم همکاری سازندگان خارجی در عرضه آن بیشتر نمایان شد. صنعت نفت به جهت برخوردار بودن از فناوری پیشرفته از گذشته وابستگی شدیدی از لحاظ تامین تجهیزات به خارج داشته، هر چند که سعی شده است با اقداماتی در زمینه ساخت داخل نمودن تجهیزات این وابستگی به حداقل برسد اما نمی‌توان ادعا کرد که تولیدات داخل توانایی پاسخگویی به نیاز صنعت نفت و رقابت با تولیدات خارجی را دارند.علت اصلی عدم توفیق اغلب سازندگان تجهیزات نفتی را می‌توان فقدان یا کمبود دانش طراحی در تولید محصولات دانست. سازندگان داخلی به جای کسب دانش طراحی به سمت مهندسی معکوس رفته و با کپی‌برداری از محصولات ساخت خارج به تولید آن اقدام کرده‌اند.

پس از استقرار دولت جدید و بازگشت آقای مهندس زنگنه پس از ۸ سال به وزارت نفت، آنچه در اولویت‌های کاری ایشان قرار گرفت تجدیدنظر در بخشنامه صادره توسط ایشان در تاریخ ۴/ ۶/ ۱۳۸۱ با موضوع نحوه خرید و پشتیبانی از ساخت داخل کالاهای مورد نیاز صنعت نفت بود. در ماده ۵ این بخشنامه اقلام مورد نیاز نفت احصا و مقرر شده بود نسبت به ساخت داخل نمودن آنها اقدام شود. با گذشت ۱۱ سال این امر تحقق نیافت و بیشتر اقلام مذکور هنوز از خارج از کشور تامین می‌شد و آنهایی که ساخت داخل شده غالبا به‌صورت مهندسی معکوس و بدون دانش طراحی و صرفا براساس کپی‌برداری از نمونه خارجی بوده‌اند که بعضا نیز از کیفیت مطلوب و استانداردهای لازم برخوردار نیستند.

آقای مهندس زنگنه با مشاهده این وضعیت، برای ایجاد تحول اساسی و حرکتی بنیادین در ساخت اقلام راهبردی صنعت نفت با بازنگری در بخشنامه مذکور دستور شناسایی اقلام فاقد ساخت داخل و واگذاری آن به سازندگان توانمند را صادر کرد. در این راستا ۱۰ قلم گروه خانواده کالایی شناسایی و با انجام فراخوان و دعوت از سازندگان نسبت به ارزیابی کیفی، فنی و فناورانه آنان اقدام و با شناسایی و تهیه فهرست سازندگان توانمند و با انجام مناقصه سازندگان واجد شرایط انتخاب و قرارداد با آنان منعقد می‌شود.

در ساخت این اقلام وزارت نفت با همکاری دانشگاه‌های صنعتی کشور و تشکیل کارگروه راهبردی بر روند توانمند شدن سازندگان در کسب دانش فنی نظارت و پس از حصول اطمینان از توانمند شدن آنان برای تولید محصول بر اساس استانداردهای مورد تایید صنعت نفت، مجوز ساخت را به صورت انبوه صادر می‌کند.برای حمایت از سازندگان جهت نیل به این اهداف بسته‌های حمایتی گسترده‌ای از قبیل تضمین خرید محصول برای مدت سه سال، ممنوعیت خرید اقلام ساخته شده از خارج کشور، پرداخت پیش‌پرداخت، تسهیل در اخذ تضامین و معرفی به معاونت‌های پژوهش و فناوری وزارت نفت و علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سایر نهادهای مرتبط برای استفاده از مشوق‌های مربوطه در نظر گرفته شده است. سازندگان با اطمینان از تضمین خرید محصولات و امکان بازگشت سرمایه همراه با سود مشروع، ‌انگیزه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری جهت انتقال تکنولوژی و کسب دانش فنی را پیدا می‌کنند.

نتیجه این روند منتج به تولد سازندگانی با دانش فنی و توانمندی لازم برای تولید محصولات باکیفیت قابل صادرات و رقابت در بازارهای جهانی خواهد شد که درصورت رفع تحریم، نه تنها حضور شرکت‌های خارجی تهدیدی برای آنان نخواهد بود بلکه درکنار حضور قدرتمندانه در بازار داخلی، فرصت حضور در بازارهای بین‌المللی را نیز به دست خواهند آورد.