رقابت بر سر بازار ایران
حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل هسته‌ای سفر هیات‌های خارجی غربی به ایران همزمان با انجام مذاکرات هسته‌ای و همچنین احتمال دستیابی به توافق تا ۱۰ تیرماه بدون شک با هدف «امکان‌سنجی» انجام گرفته است. کشورهای غربی می‌دانند که بازار ایران بازار بسیار خوبی است که طی چند سال اخیر تحت فشار تحریم بوده و بنابراین تقاضا در آن بالا است. بنابراین چون رقابت میان هیات‌های خارجی بالا است آنها به تهران سفر میکنند تا از قبل امکانات و تمهیدات لازم را با هدف عقب نماندن از این بازار انجام دهند. اما این سفرها لزوما به این مفهوم نیست که تحریمها علیه ایران در آینده‌ای نزدیک لغو خواهد شد.
حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل هسته‌ای سفر هیات‌های خارجی غربی به ایران همزمان با انجام مذاکرات هسته‌ای و همچنین احتمال دستیابی به توافق تا ۱۰ تیرماه بدون شک با هدف «امکان‌سنجی» انجام گرفته است. کشورهای غربی می‌دانند که بازار ایران بازار بسیار خوبی است که طی چند سال اخیر تحت فشار تحریم بوده و بنابراین تقاضا در آن بالا است. بنابراین چون رقابت میان هیات‌های خارجی بالا است آنها به تهران سفر میکنند تا از قبل امکانات و تمهیدات لازم را با هدف عقب نماندن از این بازار انجام دهند. اما این سفرها لزوما به این مفهوم نیست که تحریمها علیه ایران در آینده‌ای نزدیک لغو خواهد شد. واقعیت این است که ایران و گروه ۱+۵ درباره تحریمها در حال انجام مذاکرات هستند و قرار شده که تحریمها بر اساس یک جدول زمان‌بندی شده لغو شوند. البته تا امروز هیچ چیز قطعی نیست و باید تا تیر ماه منتظر بمانیم و ببینیم چنین امری اتفاق می‌افتد یا خیر. این در حالی است که طرف ایرانی خواهان آن است که تحریمها یکجا لغو شود و شاید این اتفاق بیفتد. اما پروسه اجرایی شدن لغو تحریمها کمی زمانبر است؛ زیرا اقداماتی باید صورت پذیرد. درواقع همان‌طور که تحقق و برقراری تحریمها زمان برده لغو آنها نیز زمانبر است. همچنین این پروسه منوط به انجام یکسری اقدامات دو طرفه است. تخمین زده شده که این مراحل ۳ تا ۶ ماه زمان می‌برد. مهم اینجا است که ابتدا و انتهای این پروسه و اقداماتی که طرفین قرار است انجام دهند، مشخص باشد. راجع به تحریم‌های اتخاذ شده علیه ایران باید به نکاتی توجه داشت از جمله اینکه تحریمها از لحاظ منشأ صادر‌کننده به چهار دسته تقسیم می‌شوند: اول تحریم‌هایی که شورای امنیت سازمان ملل وضع کرده است که در چهار قطعنامه از هفت قطعنامه مشخص شده‌اند. همین تحریمها مبنایی برای صدور تحریم‌های فراقطعنامه‌ای از سوی اتحادیه اروپا شده است که نوع دوم تحریمها محسوب می‌شوند.
در بیانیه سوئیس آمده که کلیه تحریم‌های اقتصادی و مالی اتحادیه اروپا بعد از توافق لغو خواهد شد. اما چگونه و ظرف چه مدتی اجرایی می‌شود مشخص نشده است. به باور من در مذاکرات جاری تا تیرماه آینده این روند کاملا مشخص خواهد شد.
نوع سوم تحریمها توسط کنگره آمریکا وضع شده که ۱۰ مورد را شامل می‌شود؛ این ۱۰ مورد فراقطعنامه‌ای است و تنها توسط خود کنگره آمریکا قابل لغو شدن است اما رئیس‌جمهور آمریکا اختیارات قانونی دارد تا اجرای این تحریمها را به مدت محدودی تا سقف ۱۲۰ روز به حالت تعلیق در بیاورد. قرار است سنا درباره اعمال این اختیار رئیس‌جمهور آمریکا در یک لایحه پیشنهادی تصمیم‌گیری کند. نوع چهارم تحریمها، با دستور مستقیم رئیس جمهور به وجود آمده است و ۱۸ مورد را شامل می‌شود که سه مورد آن بعد از ژنو لغو شد و اکنون ۱۵ مورد دیگر از آن مانده است. این نوع تحریمها هم فقط با دستور مستقیم رئیس‌جمهور قابل لغو است. در بیانیه سوئیس بحث لغو تحریم‌های آمریکا مطرح نشده بلکه به حالت تعلیق در آمدن آن مطرح شده تا ایران به تعهدات خودش عمل کند. ظاهرا قرار است پس از تایید راستی آزمایی از سوی آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای، اجرای این نوع تحریمها به ویژه تحریم‌های ثانویه یعنی تحریم شرکت‌هایی که با ایران معامله میکنند و با طرف آمریکایی هم داد وستد دارند، به حالت تعلیق در آید.
لغو یا تعلیق تحریمها در نهایت باید در مذاکرات آتی به صورت دقیق مشخص شوند. به نظر می‌رسد در نهایت اعلام خواهد شد تحریمها لغو می‌شوند، بعد جدول زمان بندی برای اجرای آن ارائه می‌شود. در این میان در رابطه با امکان سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران باید به چند نکته توجه داشت؛ برخی سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران را غیرممکن می‌دانند اما باید توجه داشت که در دو دهه گذشته ایران همواره اعلام کرده بود که از لحاظ اقتصادی با آمریکایی‌ها مشکل ندارد بلکه به لحاظ سیاسی مشکلاتی میان دو طرف وجود دارد. سابقه قطع روابط اقتصادی دو کشور به دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون بازمی‌گردد. در زمان حضور بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا در مسند ریاست جمهوری، یک شرکت بزرگ آمریکایی در یک مناقصه که برای عسلویه و پروژه‌های نفت و گاز جنوب برگزار شد، برنده شد. اما داماتو و یک نماینده دیگر سنا به کمک لابی اسرائیل تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کردند که بر اساس آن معامله بیش از ۴۰ میلیون دلار با ایران ممنوع شد؛ قانونی که به قانون داماتو معروف شد. به همین خاطر شرکت آمریکایی مذکور مجبور به کناره‌گیری شد و توتال فرانسه وارد بازار سرمایه‌گذاری ایران شد. با این تفاسیر در همان زمان هم فعالیت شرکت‌های آمریکایی در ایران ممنوع نبود به شرطی که یک مناقصه بین‌المللی در جریان باشد و در یک شرایط برابر وارد فعالیت شوند. لذا اگر اکنون شرکت‌های آمریکایی نیز وارد سرمایه‌گذاری با ایران شوند بعید است کسی مخالفت کند. در ادامه باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری خارجی در یک کشور فقط به مفهوم آوردن پول به آن کشور نیست، بلکه فناوری را نیز شامل می‌شود که این به نفع کشور است. قطعا سود آن نیز منصفانه خواهد بود زیرا در یک شرایط رقابتی تنظیم می‌شود نه در یک شرایط بسته. چون وقتی تحریم علیه کشوری اعمال شده شرایط یک طرفه است و کشورهایی که وارد تعامل با آن کشور می‌شوند شرایط خاص خود را تحمیل میکنند. اما در شرایط لغو تحریمها و شرایط رقابتی کشورهای مختلف وارد ایران می‌شوند و ما تصمیم می‌گیریم که با کدام‌شان وارد همکاری شویم.`z`z`z`z`
ارسال نظر