مرگ ریاضت

انتخابات یونان نه تنها مخالفان ریاضت را تقویت کرده، بلکه تنشی بنیادین را در قلب تلاش ۶۰ ساله اروپا برای شکل دادن اتحادیه‌ای یکپارچه و دموکراتیک هم برجسته کرده است؛ وقتی رای‌دهندگان در کشورهای متفاوت خواسته‌های متفاوت یا حتی متناقضی دارند، چه باید کرد؟پیروزی «سیریزا»، یک حزب دست چپی که وعده مذاکره مجدد بر سر بدهی یونان را داده از سوی سیاستمداران راست و چپ ضدریاضت در سراسر اروپا با استقبال مواجه شده تا نشان دهد که بروکسل با تشویق آلمان، با کاهش هزینه‌ها فشار بیش از اندازه‌ای بر شهروندان فقرزده اعمال کرده است.

انتخابات یونان نه تنها مخالفان ریاضت را تقویت کرده، بلکه تنشی بنیادین را در قلب تلاش 60 ساله اروپا برای شکل دادن اتحادیه‌ای یکپارچه و دموکراتیک هم برجسته کرده است؛ وقتی رای‌دهندگان در کشورهای متفاوت خواسته‌های متفاوت یا حتی متناقضی دارند، چه باید کرد؟پیروزی «سیریزا»، یک حزب دست چپی که وعده مذاکره مجدد بر سر بدهی یونان را داده از سوی سیاستمداران راست و چپ ضدریاضت در سراسر اروپا با استقبال مواجه شده تا نشان دهد که بروکسل با تشویق آلمان، با کاهش هزینه‌ها فشار بیش از اندازه‌ای بر شهروندان فقرزده اعمال کرده است.اما زیر پوست بحث‌ها بر سر ریاضت، تضاد عمیق‌تر خواسته‌های دموکراتیک دیده می‌شود، بین نظر رای‌دهندگان یونان که از آسودگی بیشتر ناامیدند و رای‌دهندگان آلمان، فنلاند و هلند که نمی‌خواهند مالیات آنها چک سفید امضای کشورهای درگیر مشکل مالی باشد. همین حالا که نخست وزیر آینده یونان، آلکسی سیپراس، پیروزی سیریزا را مرگ ریاضت اعلام کرده، پیتر آلتمایر، رئیس دفتر آنگلا مرکل، هر تغییر بزرگی را در سیاست‌گذاری‌ها رد کرده است. دوشنبه شب، تنها یک روز پس از انتخابات یونان، وزرای دارایی منطقه یورو در نشستی که از پیش برنامه‌ریزی شده در بروکسل گرد هم آمدند، هیچ تصمیم مهمی درباره یونان نگرفتند، اما وعده مذاکره با دولت جدید آتن را دادند. با این حال مذاکرات آسان نخواهد بود. یورگن دیسلبلوئم، رئیس وزرای دارایی منطقه یورو می‌گوید: «مذاکرات بر سر شرایط بازپرداخت وام‌ها با حزب حاکم قبلی که در انتخابات یکشنبه شکست خورد تا پایان فوریه تمدید شده بود. این مذاکرات حالا در دولت جدید می‌تواند ساده و سریع یا مشکل و طولانی باشد، هنوز معلوم نیست.»
اما نشانه‌های فاصله زیاد آلمان و یونان موجود است. «بیلد»، پرفروش‌ترین روزنامه آلمان پس از انتخابات یونان این سوال را پرسیده که مالیات‌دهندگان آلمانی چند میلیارد یوروی دیگر باید خرج یونانی‌ها کنند. این روزنامه البته اشاره‌ای نکرده که قسط‌های وام‌های پرداخت شده هنوز به تاخیر نیفتاده است. آنگلا مرکل، قوی‌ترین صدای اقتصادی اروپا هم در نشست داووس خواسته که مسائل «سیاه و سفید» دیده نشود: «آنچه ریاضت نامیده می‌شود اغلب مخالف رشد و سرمایه‌گذاری دیده می‌شود، اما این تصور کاملا غلط است.» چنین دیدگاهی در آلمان حامیان پرشماری دارد، حتی در میان کسانی که به مرکل رای نمی‌دهند. یکی از اعضای ارشد دولت آلمان گفته «یونانی‌ها اکنون باید هزینه انتخاب خود را بدهند، آنها نمی‌توانند روی زین مالیات‌دهندگان آلمانی بنشینند.»
نتیجه انتخابات یونان اما دومین باد مخالف در جهت سیاست‌گذاری‌های اقتصادی صدراعظم آلمان است. آلمان با برنامه تسهیل کمی بانک مرکزی اروپا که هفته گذشته تصویب شد نیز مخالف بود. ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا از زمان برگزاری نشست بانکداران در «جکسون هیل» آمریکا، آرام آرام حمایت‌های لازم برای اجرای برنامه‌های تحریکی خود را جلب کرد و 8 روز پیش از نشست روز پنج‌شنبه شورای حکام بانک مرکزی اروپا هم به ملاقات مرکل در برلین رفت. مرکل مدت‌ها مخالف سیاست پولی انبساطی و افزایش هزینه‌های دولتی بوده و بانک مرکزی اروپا در نهایت کار خود را کرد.
کمیسیون اروپایی بازوی اجرایی اتحادیه اروپا که در بروکسل واقع شده وظیفه تطبیق مواضع مخالف رای‌دهندگان در یونان و کشورهای شمالی را دارد که مدت‌ها هدف انتقاد سیریزا و دیگر احزاب ضد اتحادیه اروپا بوده است. این کمیسیون حتی پیش از وزیدن بادهای مخالف علیه آلمان، دست از حمایت از کاهش هزینه‌های دولتی و اقدامات ریاضتی کشیده بود.
آقای موسکوویچی، رئیس جدید سیاست‌گذاری‌های اقتصادی این بلوک که پیشتر وزیر دارایی فرانسه بوده ماه گذشته در مصاحبه‌ای هشدار داده بود که تلاش اروپا پس از جنگ دوم جهانی برای یکپارچگی «در خطر است» چراکه شهروندان بسیاری حالا معتقدند که «سیاست‌های اتحادیه اروپا به ریاضت خلاصه می‌شود».
اما بروکسل تحت فشار آلمان و دیگر کشورهای همفکر شمال اروپا در برابر عقب‌نشینی از بودجه‌هایی که منتقدان می‌گویند تنها باعث مهار رشد شده، مقاومت می‌کند. ژان کلود یانکر، رئیس کمیسیون اروپایی پیش از انتخابات یونان علیه خطرات «نتیجه بد» انتخابات حرف زده بود و به نوعی از آنتونیو ساماراس، نخست وزیر وقت حمایت کرده بود. سخنگوی او مارگارت شیناس، پس از انتخابات تلاش کرد این مواضع را تعدیل کند. این کمیسیون در تنها واکنش رسمی خود تا روز دوشنبه بیانیه‌ای بی‌روح را منتشر کرد که اعلام می‌کرد «به انتخاباب دموکراتیک مردم یونان احترام می‌گذارد»، اما در این بیانیه هیچ تبریکی به سیریزا دیده نمی‌شود.