حرفه‌ای گری در نظام وظیفه

اسماعیل کوثری عضو کمیسیون امنیت ملی طرح موضوع خرید خدمت سربازی برای غایبان بالای ده سال در بودجه سال آینده کل کشور، دارای معایب و مزایایی است که می‌تواند به هنگام بررسی لایحه در کمیسیون تلفیق یا صحن علنی بحث‌های چالش برانگیزی را به راه بیندازد. طبیعتا این لایحه دولت موافقان و مخالفانی خواهد داشت که می‌توانند روی تصویب یا عدم تصویب آن نقش‌آفرینی کنند.

تا جایی که بنده مطلع هستم دولت این طرح را با هماهنگی نیروهای مسلح تهیه کرده و آنها در جمع‌بندی خود به این نتیجه رسیده‌اند که برخی از افراد با توجه به اینکه سال‌ها است از مدت خدمت‌شان گذشته و حضورشان در پادگان‌ها نمی‌تواند مفید به فایده واقع شود، با دریافت مبلغی کارت معافیت برایشان صادر کند. از این رو بعید است در کلیات آن مخالفتی بین دولت و نیروهای مسلح به وجود آید که این هماهنگی در نظر نهایی مجلس نیز کاملا موثر است.

در خصوص معایب این لایحه می‌توان گفت ممکن است با تصویب آن برخی از جوانان تشویق شوند که خدمت سربازی را نادیده بگیرند و با فرار از خدمت یا غیبت منتظر آن باشند که دولت دوباره لایحه‌ای دهد و مجلس با قانونی کردن آن زمینه خرید خدمت را در سال‌های آینده فراهم آورد. از این رو پیشنهاد این است که نمایندگان محترم مجلس، رسانه‌ها و دولت لایحه سال آینده را به گونه‌ای تشریح کنند که این اقدام فقط برای سال ۹۴ قرار است اجرایی شود نه اینکه به روالی هر ساله تبدیل شود.

درباره مزایای لایحه نیز این نکته حائز اهمیت است که به هر حال دولت برای افرادی که بیش از ده سال از انجام خدمت سربازی غیبت داشته‌اند، تعیین تکلیف خواهد کرد تا آنان بتوانند با دریافت کارت پایان خدمت خود زندگی‌شان را سر و سامان دهند و موانع مختلف از پیش پایشان برداشته شود و برای آینده برنامه‌ریزی بهتری انجام دهند.

نمایندگان محترم مجلس باید دقت داشته باشند که با تصویب این لایحه کاری نکنند که خدمت سربازی نزد جوانان لوث شود و آنها فکر کنند که با پول می‌توانند دو سال از عمرشان را بخرند و در این میان افرادی که وضعیت مالی مناسبی ندارند، ناامید شوند و نظاره‌گر تبعیض در جامعه اسلامی باشند. به وجود آمدن چنین دیدگاهی بین اقشار ضعیف جامعه نمی‌تواند زیبنده کشور ما باشد و نمایندگان مجلس در این باره حساسیت بالایی دارند. حتی به اعتقاد من سیاست‌گذار و قانون‌گذار باید به‌گونه‌ای رفتار کند که افراد مشمول بدانند اگر سر موقع وارد خدمت نظام وظیفه نشوند، ممکن است به ضرر آنها تمام شود و در سال‌های آینده شرایط سربازی سخت‌تر شده و آنها مجبور باشند مدت زمان بیشتری را در پادگان‌ها سپری کنند.

با توجه به فضایی که درمجلس می‌بینم با اینکه لایحه هنوز در کمیسیون تلفیق به بحث گذاشته نشده، نگاه مثبتی درباره تصویب کلیات آن وجود دارد، اما درباره جزئیات آن تا زمانی که کمیسیون تلفیق موضوع را بررسی نکند و در صحن علنی موضوع مطرح نشود، فعلا نمی‌توان نظر داد که این لایحه چگونه اجرایی خواهد شد.

حرفه‌ای شدن نظام وظیفه؛ چگونه؟

در بین تحلیل‌ها و اظهار نظرهایی که این روزها درباره لایحه فروش سربازی به چشم می‌خورد این بحث مطرح شده که تا چه زمانی نیروهای مسلح ما باید از میان جوانان اقدام به تامین نیروهای خود کنند و چرا به سمت حرفه‌ای شدن پیش نمی‌روند؟

در این خصوص دولت باید به این پرسش پاسخ دهد که آیا توانایی تقبل هزینه‌های آن را دارد؟ آیا می‌تواند بودجه‌ای چند برابری برای این کار در نظر بگیرد و نیروهای نظامی را به سمتی ببرد که مجبور نباشد از سرباز وظیفه استفاده کند؟

در حال حاضر کل بودجه نیروهای مسلح ایران در بین بودجه‌های دفاعی منطقه پایین‌ترین رقم را دارد. سهم بودجه نیروهای مسلح از کل بودجه حدود ۹ درصد است که اگر سهم سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح را از آن کم کنیم، این بودجه رقم قابل ملاحظه‌ای نخواهد بود. با همین بودجه تحولات بزرگی در نیروهای مسلح به وجود آمده و آنها توانسته‌اند در زمینه‌های مختلف فناوری نظامی پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. جمعی از برجسته‌ترین نیروهای نخبه کشور در نیروهای مسلح گرد هم آمده‌اند و با تلاش یکدیگر توانسته‌اند سطح دانش فنی نظامی کشور را به نقطه‌ای برسانند که امروز ما می‌توانیم موشک، پهپاد و ماهواره بسازیم. اگر در نهادهای دیگر دولتی بودجه پژوهشی را دریافت می‌کنند و از دل آن چیزی بیرون نمی‌آید، نیروهای مسلح ما با کمترین بودجه توفیقاتی به دست آورده‌اند که شاید قابل مقایسه با سایر نهادها نباشد.

این نیروها حتی در امور غیر نظامی نیز دارای تبحر زیادی شده‌اند، به‌گونه‌ای که دیده می‌شود بسیاری از امور عمرانی کشور یا طرح‌های بزرگ نفت گاز را قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به اجرا می‌رساند تا دولت را در این خصوص یاری کرده باشد.

از سویی دیگر نیروهای مسلح با هدف کمک به دولت همکاری لازم را به عمل آوردند تا در لایحه بودجه ۹۴ هزار میلیارد تومان از محل فروش خدمت سربازی کسب درآمد ایجاد شود. این هزار میلیارد تومان درآمد می‌تواند برای کلیه بخش‌های نیروهای مسلح مفید باشد و ممکن است باعث افزایش حقوق سربازان شود. البته تا زمانی که لایحه به قانون تبدیل نشود تمام این مطالب پیشگویی‌ها و احتمال‌هایی است که می‌تواند رخ دهد.