تسریع اصلاحات یا تقویت کمونیسم

مارک ترامبول نویسنده اقتصادی کریستین ساینس مانیتور آیا روابط مالی نزدیک‌تر بین ایالات‌متحده و کوبا به تسریع اصلاحات سیاسی در این جزیره کمونیست کمک خواهد کرد یا فقط باعث تقویت رژیمی به لحاظ اخلاقی ورشکسته خواهد شد؟ این سوال پس از اعلام باراک اوباما مبنی‌بر تلاش برای ایجاد روابط دیپلماتیک آزاد با کوبا پس از پنج دهه تلاش برای منزوی کردن رژیم کاسترو تا سر حد نابودی، دوباره نزاعی عمیق را باعث شده است. اوباما گفت که «این ۵۰ سال نشان داده که انزوا کاری نخواهد کرد» و استدلال کرد که «ما می‌توانیم برای پشتیبانی از مردم کوبا کارهای بیشتری انجام دهیم.» ولی به رغم آنکه افکار عمومی آمریکا بر اساس نظرسنجی‌ها با رئیس‌جمهور آمریکا همراه است، اقدام اوباما مخالفت‌های زیادی را به خود جلب کرده است. سناتور رابرت ممندز، رئیس فعلی کمیته روابط خارجی سنا و تد کروز، نماینده تگزاس، می‌گویند که این اقدامات تنها عمر رژیم حاکم بر کوبا را بیشتر می‌کند. کارشناسان مسائل کوبا در هر دو سوی این جبهه حضور دارند، اما بیشتر آنها بر سر چند مورد توافق دارند: یک مورد این است که اقدام مشترک واشنگتن و ‌هاوانا منابع اقتصادی معناداری را به اقتصاد کوبا تزریق خواهد کرد که همان قدر که به نفع رژیم کاسترو است به نفع مردم کوبا نیز خواهد بود؛ اما مساله دوم این است که محدویت‌های اقتصادی پنج دهه‌ای آمریکا هیچ تاثیری بر سرنگونی این دولت کمونیست نداشته است.

کارشناسان می‌گویند که رائول کاستروی سالخورده تحت سیاست جدید یا تحت وضعیت قبلی به‌دنبال زنده نگه داشتن رژیم خواهد بود. حالا سوال کلیدی این است آیا گشایش‌های اقتصادی و دیپلماتیک بیشتر به بهبود وضعیت اصلاحات و مخالفان سیاسی کمک خواهد کرد یا به تقویت اعتبار و بودجه این رژیم.

مرور چند نکته برای درک این بحث مهم است:

۱

اوباما نمی‌تواند به تنهایی محدودیت‌های اقتصادی دیرپا علیه کوبا را لغو کند. کنگره باید این اقدام را تایید کند و این امر در کنگره تحت تسلط جمهوری‌خواهان به‌زودی محقق نخواهد شد.

۲

برخی تغییرات اقتصادی قابل‌توجه در هر حال از راه خواهد رسید. کاخ سفید تسهیل سفر بین دو کشور، تسهیل محدودیت‌ها در مورد اقلام خاص وارداتی و صادراتی و افزایش سقف پول‌هایی را که اعضای خانواده‌ها از آمریکا به کوبا می‌فرستند اعلام کرده است.

۳

تحریم‌های اقتصادی هنگامی که یک‌طرفه باشند تاثیرات کمی دارند. منتقدان محدودیت‌ها متذکر می‌شوند که ایالات‌متحده با کمونیست‌های چین و ویتنام رفتار مشابهی نداشته است.

۴

کوبا هم‌اکنون تحت فشار است، چراکه سقوط قیمت‌های نفت، اقتصاد ونزوئلا - از مهم‌ترین تامین‌کنندگان سوخت یارانه‌ای ‌هاوانا - را در مضیقه قرار داده است. این سوبسیدها به همراه پول‌هایی که خانواده‌ها به کوبا می‌فرستند، کمک بزرگی به اقتصاد ضعیف کوبا می‌کنند.

۵

اقتصاد کوبا یکی از غیرآزادترین اقتصادهای جهان است. حق مالکیت حداقلی، تنظیم شدید بازارها و فساد گسترده از مشکلات مهم اقتصاد کوبا هستند.

در یک سوی منازعه، منتقدان روابط آزاد می‌گویند که مشکلات ونزوئلا باعث مشکلات تازه‌ای برای کوبا می‌شود که فشار را روی این کشور پیش از عادی شدن روابط حفظ می‌کند. این کارشناسان معتقدند که رژیم کوبا در عوض حالا می‌تواند از افزایش تجارت و رشد گردشگری سود ببرد. از سوی دیگر حامیان مسیر اعلام شده کاخ سفید می‌گویند گشایش روابط، نویدبخش فشار بر رژیم کوبا برای افزایش اصلاحات سیاسی و اقتصادی و تضمین دسترسی بیشتر به اطلاعات برای کوبایی‌ها است. طرفداران عادی شدن روابط می‌گویند که در آن صورت دولت کوبا دست کم دیگر نمی‌تواند آمریکا را مقصر مشکلات کشور نشان دهد. در نهایت کدام سوی ماجرا در سیاست‌گذاری غلبه خواهد کرد؟