تفاوت شکر با «آیفون»

راب گارور خبرنگار سیاسی فیسکال تایمز اعلام خبر عادی سازی روابط دیپلماتیک ایالات‌متحده با کوبا و مجاز شدن تجارت و سفر با این کشور کمونیست حوزه کارائیب آن باد موافقی نیست که برخی مفسران برای کوبایی‌ها شرح داده‌اند. حتی اگر دولت اوباما در برداشتن تحریم‌های تجاری موفق شود، کوبا تنها از فروش به بازار بزرگ شمال خود نفع خواهد برد. اینکه این نفع چقدر خواهد بود هم مشخص نیست. کوبا همان قدر که بر سیاست آمریکا سایه انداخته، به لحاظ اقتصادی بی‌اهمیت است، از نظر جمعیت، تولید ناخالص ملی و منابع طبیعی. حدود ۱۱ میلیون نفر در این جزیره زندگی می‌کنند که از جمعیت اوهایو هم کمتر است. ۱۱ میلیون جمعیت کمی نیست، اما تولید ناخالص داخلی سرانه اوهایو ۳۷۶۹۰ دلار است، در حالی که تولید سرانه در کوبا ۱۰۲۰۰ دلار.

یک دلیل برای آنکه گسترش تجارت با ایالات‌متحده تفاوت بزرگی برای کوبا ایجاد نخواهد کرد این است که ممنوعیت‌های آمریکا در حال حاضر یکجانبه است، پس کوبا همین حالا هم در حال تجارت با بقیه دنیا است. دوم اینکه عمده صادرات کوبا مربوط به کالاهای پایه‌ای است که در بازارهای جهانی معامله می‌شوند، به این معنی که تقاضای آمریکا برای این کالاها همین حالا هم بر تقاضا برای صادرات آنها اثر می‌گذارد، حتی اگر این کالاها به صورت مستقیم به ایالات‌متحده فروخته نشوند. اگر کوبا تنها تولیدکننده مثلا آی‌فون در جهان بود و ناگهان فرصت فروش آن را به میلیون‌ها مشتری در یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا پیدا می‌کرد، این می‌توانست خبر خوبی برای اقتصاد کوبا باشد؛ اما داستان شکر و آب میوه این گونه نیست. سومین صادرات مهم کوبا فلز نیکل است و متاسفانه در این مورد هم دلیلی برای خوشحالی وجود ندارد. این کالای پایه هم جهانی است و تفاوت معامله مستقیم آن با آمریکا حائز اهمیت نیست.

یک مشکل دیگر که کوبا با آن روبه‌رو است این است که در حال حاضر در مورد دو صادرات اصلی کوبا یعنی شکر خام و محصولات نفتی پالایشگاهی وفور وجود دارد. بهای شکر در سال‌های گذشته به دلیل وفور عرضه، افت داشته که خبر بدی برای اقتصاد ‌هاوانا است که بیش از ۲۵ درصد صادرات آن را شکر تشکیل می‌دهد. وضع محصولات نفتی هم بهتر نیست. قیمت محصولات پتروشیمی نیز هماهنگ با بهای نفت خام سقوط کرده است. این بازار هم ۱۵ درصد از صادرات کوبا را شامل می‌شود. تردیدی نیست که هواداران آمریکایی سیگار برگ و نوشیدنی‌ها این دو صنعت کوبا را رشد خواهند داد، اما با توجه به صادرات جهانی این دو محصول، درصد افزایش فروش این دو در مقایسه با کل فروش جهانی احتمالا ناچیز خواهد بود.

احتمالا بزرگ‌ترین نفعی که کوبا از رابطه با ایالات‌متحده خواهد برد رشد بالقوه صنعت گردشگری است. با این حال باید به خاطر داشته باشیم که محدودیت‌های مسافرتی که آمریکا اعمال کرده هم یکطرفه است. کوبا ۵۰ سال است که میزبان گردشگرانی از تقریبا تمام کشورهای جهان است، بنابراین این طور نیست که انگار این کشور هیچ بخش توریسمی ندارد. البته نزدیکی کوبا به ایالات‌متحده می‌تواند گردشگری در این جزیره را بهبود بخشد. همین طور تردیدی نیست که برخی سرمایه‌گذاران آمریکایی منتظرند ببینند دولت کوبا چه زمانی مایل خواهد بود اجازه دهد هتل‌های لوکس در این جزیره آغاز به کار کنند؛ اما حتی اگر این اتفاق بیفتد و کشتی‌ها و هواپیماهایی پر از دیوانگان سفر هم به کوبا برسند، باز هم حمایت کافی از مشاغل کم درآمد کوبا فراهم نخواهد شد.