توقف حمایت‌گرایی، چالشی پیش روی گروه ۲۰
سیمون جی. اِوِنِت استاد تجارت بین‌الملل دانشگاه سنت گالن مترجم: علی حاتمیان یکی از چالش‌های پیش‌روی رهبران گروه ۲۰ (G۲۰) گسترش حمایت‌گرایی(protectionism) و تلاش دولت‌ها برای حمایت از تولید داخلی است که در سال‌های اخیر در نشست‌های متعددی مورد بحث قرار گرفته است. با نگاهی به شرایط اعضای گروه در این خصوص، رویکرد فعلی به توسعه تجارت آزاد و سرمایه‌گذاری آشکارا ناکارآمد می‌نماید و اعضای G۲۰ در سال‌های اخیر استفاده از سیاست‌های حمایتی را بسیار بیشتر از آغاز بحران اقتصاد جهانی در دستور کار قرار داده‌اند.
سیمون جی. اِوِنِت استاد تجارت بین‌الملل دانشگاه سنت گالن مترجم: علی حاتمیان یکی از چالش‌های پیش‌روی رهبران گروه ۲۰ (G۲۰) گسترش حمایت‌گرایی(protectionism) و تلاش دولت‌ها برای حمایت از تولید داخلی است که در سال‌های اخیر در نشست‌های متعددی مورد بحث قرار گرفته است. با نگاهی به شرایط اعضای گروه در این خصوص، رویکرد فعلی به توسعه تجارت آزاد و سرمایه‌گذاری آشکارا ناکارآمد می‌نماید و اعضای G۲۰ در سال‌های اخیر استفاده از سیاست‌های حمایتی را بسیار بیشتر از آغاز بحران اقتصاد جهانی در دستور کار قرار داده‌اند. در واقع با آنکه گروه ۲۰ به‌طور رسمی نگرانی عمیق خود را از «افزایش موارد حمایت‌گرایی در جهان» اعلام و راهکارهایی را نیز برای غلبه بر این مساله پیشنهاد کرده‌است، اما پرسش آنجا است که راهکارهای پیشنهادی تا چه حد به بهبود شرایط انجامیده و در توقف روند حمایت‌گرایی توفیق یافته‌اند؟
بر اساس گزارش موسسه The Global Trade Alert، رویکرد گروه ۲۰ به این مساله آشکارا ناکارآمد بوده است، چرا که:
- اعضای گروه در سال‌های اخیر بیش از دوران آغاز بحران به حمایت‌گرایی روی آورده‌اند.
- در فاصله میان تصویب طرح توقف حمایت‌گرایی در نوامبر ۲۰۰۸ تا پایان آگوست ۲۰۱۳، اعضای G۲۰ به اجرای ۱۵۲۷ اقدام آسیب‌رسان به منافع تجاری کشورهای دیگر
(beggar-thy-neighbour) مبادرت ورزیده‌اند.
- به علاوه مقاومت اعضای گروه ۲۰ و عقبگرد آنها به سیاست‌های حمایت‌گرایی، تاثیرات به مراتب وخیم‌تری را در نسبت با اقدامات حمایتی دیگر کشورهای غیر متعهد به پیمان‌نامه‌های G۲۰ ایجاد می‌کند.
بازگشت اعضای G۲۰ به سیاست حمایتی
کشورهای گروه ۲۰ متعهد شده‌اند که گونه‌های جدید حمایت‌گرایی را به‌کار نگیرند، درحالی‌که سایر کشورها ملزم به پیروی از چنین تعهداتی نیستند یا دستکم از شیوه مشابهی پیروی نمی‌کنند. اما آیا آمارها در مجموع بازگشت کشورهای گروه ۲۰ را به سیاست‌های حمایت‌گرایی دوران بحران نشان می‌دهند؟ به علاوه، آیا با پیروی کشورهای این گروه از این معیارها، نتایج بهتری در نسبت با کشورهای غیرمتعهد به شیوه G۲۰ به دست آمده است؟ برای بررسی این موضوع به صورت عینی، مقایسه‌ای میان عملکرد کشورهای گروه ۲۰ با عملکرد ۱۰ کشور بعدی تجاری (که با استفاده از میزان ارزش سالانه واردات و صادرات تعیین شده‌اند) صورت پذیرفته است. با استفاده از داده‌های G۲۰ و آنچه ۱۰ کشور تجاری بعدی نامیده‌ایم، تحلیل آماری زیر در خصوص میزان بازگشت هر گروه به سیاست حمایت‌گرایی و تمایل آنها به عقبگرد در سیاست‌گذاری به تفکیک محاسبه شده است:
- سهم تمامی اقدامات موثر تجاری که از نوامبر ۲۰۰۸ به اجرا درآمده‌اند و به منافع تجارت خارجی آسیب وارد کرده‌اند. (موارد حمایت‌گرایی از زمان تصویب تعهد توقف این سیاست)
- سهم تمامی اقدامات موثر تجاری که از اجلاس گروه در لس‌کابوس مکزیک به اجرا درآمده‌اند و به منافع تجارت خارجی آسیب وارد ساخته‌اند. (موارد حمایت‌گرایی از اجلاس لس‌کابوس)
- سهم تمامی اقدامات موثر تجاری که از نوامبر ۲۰۰۸ به اجرا درآمده‌اند و همچنان ادامه دارند. (شاخصی برای نشان دادن درجه‌ای که تعهدات به توقف حمایت‌گرایی رعایت نشده است.)
- سهمی از تعرفه‌ها که با اقدامات حمایتی از نوامبر ۲۰۰۸ تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. (شاخصی دیگر برای ارزیابی حمایت‌گرایی)
- سهمی از تعرفه‌ها که اینک نیز توسط اقدامات حمایتی از نوامبر ۲۰۰۸ تحت تاثیر قرار گرفته و این تاثیر همچنان ادامه دارد. (شاخص دیگری از شکست در توقف حمایت‌گرایی)
- سهم اقدامات حمایتی انجام شده از نوامبر ۲۰۰۸ که شامل افزایش تعرفه‌ها، اقدامات علیه آزادی واردات، واردات یارانه‌ای و افزایش واردات نمی‌شود. (شاخصی برای نشان دادن اینکه دولت‌ها تا چه اندازه اقدامات علیه منافع تجاری دیگران را به صورت غیرشفاف و پنهان انجام می‌دهند، اقداماتی که به صورت جدی توسط قوانین سازمان تجارت جهانی مدیریت نمی‌شوند.)
در شکل فوق عملکرد وزنی متوسط کشورهای گروه ۲۰ در قیاس با ۱۰ کشور بعدی با نظر به این ۶ معیار مورد بررسی قرار گرفته است. نکته قابل توجه آن است که در تمامی معیارها به جز یکی، عملکرد گروه ۲۰ نسبت به ۱۰ کشور بعدی در شرایط بدتری قرار دارد. در حقیقت، ترکیب اقدامات آزادسازی و حمایت‌گرایی به سمت نقض منافع دیگر کشورها منحرف شده است، حمایت‌گرایی کشورهای گروه ۲۰ گروه‌های محصول بیشتری را تحت تاثیر قرار داده است و کشورهای گروه از سیاست‌های حمایتی دوران بحران، به میزان بیشتری در نسبت با ۱۰ کشور بعدی استفاده کرده‌اند.
با این حال مبنای وزنی میانگینی که برای نشان دادن میزان بازگشت کشورهای گروه ۲۰ به سیاست‌های پنهان حمایتی مورد استفاده قرار گرفته است، به خوبی آشکار می‌سازد که کشورهای گروه ۲۰ در نیمی از زمان مورد بررسی، تصمیم به تغییر قواعد تجاری خود با هدف تامین منافع داخلی گرفته‌اند، درحالی‌که میان ۱۰ کشور بعدی تجاری، این امر در خصوص دوسوم زمان مورد بحث محقق شده است. از این رو با آنکه حمایت‌گرایی پنهان و غیرشفاف امری مورد علاقه سیاست‌گذاران بوده و از زمان آغاز بحران رواج بیشتری یافته است، اما برنامه گروه ۲۰ برای توقف حمایت‌گرایی قادر نیست گونه‌های این مساله را، در نسبت با میزان شفافیت، به‌طور موثری تفکیک کند.
بر این اساس و در مواجهه با بحران مشابه اقتصادی، تعهدات دولت‌های حاضر در اجلاس گروه ۲۰ برای پرهیز از ایجاد مرزهای تجاری جدید در قیاس با دوران پیش از این تعهدات، به نحو متناقضی، به تقویت حمایت‌گرایی انجامیده است و در حقیقت، این یافته‌ها جملگی ناکامی گروه ۲۰ را در توقف حمایت‌گرایی نشان می‌دهند. در پرتو شواهد ارائه شده در این متن و آخرین گزارش موسسه The Global Trade Alert، رویکرد کنونی گروه ۲۰ برای توسعه تجارت آزاد و سرمایه‌گذاری با اهداف اصلی آن هماهنگ نیست. در سال‌های اخیر نه‌تنها اعضای گروه ۲۰ به حمایت‌گرایی بیشتر در نسبت با سال‌های آغازین بحران بازگشته‌اند، بلکه برخی اقدامات آسیب‌رسان به منافع تجاری دیگر کشورها را نیز به‌کار گرفته‌اند. این به معنای آن است که اقدامات حمایتی دوران بحران اقتصادی همچنان به رشد خود میان اعضای گروه ادامه می‌دهد. در فاصله میان نوامبر ۲۰۰۸ تا پایان آگوست ۲۰۱۳، اعضای گروه ۲۰ مجموع ۱۵۲۷ اقدام نافی منافع تجاری دیگران را به انجام رسانیده‌اند. ۸۹ درصد این اقدامات حمایتی نیز همچنان متوقف نشده است. به علاوه مقاومت گروه ۲۰ در برابر توقف حمایت‌گرایی، آسیب‌های جدی‌تری را در نسبت با کشورهایی با سطح تجاری متوسط، که به توقف این سیاست‌ها متعهد نشده‌اند، ایجاد می‌کند. از این رو معایب سیاست انعطاف‌پذیر ۲۰ G در خصوص جلوگیری از گسترش حمایت‌گرایی اینک به خوبی آشکار شده است. با نظر به رویکرد گروه ۲۰ نسبت به حمایت‌گرایی، انتخابی که در حال حاضر مقابل اعضای گروه قرار دارد آن است که رویه‌های خود را اصلاح کنند یا اساسا رویکرد خویش را در مخالفت با حمایت‌گرایی کنار گذارند. در حقیقت اگر رویکرد غیرالزام‌آور ۲۰ G به جای حفاظت از شرکای تجاری به افزایش فشار بر آنها بینجامد، آنگاه نه‌تنها باید نظارت بر سیاست‌های حمایتی پیگیری شود بلکه کاربرد عملی حمایت‌گرایی نیز باید مورد نظر قرار گیرد. از این رو با پنهان کردن چنین مسائلی و طفره رفتن از مواجهه با آنها (در زمانی که نقد صادقانه و صریح نیاز اصلی اقتصاد جهان است) اعتبار گروه ۲۰ بیش از پیش تضعیف خواهد شد. تنها راه موجود برای جامه عمل پوشاندن به سیاست‌های مقابله با حمایت‌گرایی در گروه ۲۰ جدی گرفتن جایگاه سازمان تجارت جهانی و اختصاص نقش بیشتری به آن است.
ارسال نظر