فرصت‌طلبی سیاسی در آرژانتین
فرناندو ناواخاس
استاد دانشگاه بوئنوس‌آیرس
یارانه‌های انرژی ممکن است مولفه‌های گذرا یا دائمی یک سیاست واقعی در بسیاری از کشورها باشند. این سیاست هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه‌یافته رواج دارد. در برخی موارد تصمیم‌های مبتنی بر یارانه‌ای کردن انرژی ممکن است ناشی از این هدف باشد که اقتصادها را از شوک‌های خارجی حفظ کنند. در برخی موارد نیز ممکن است ناشی از بحران‌های اقتصادی مانند وضعیت آرژانتین در سال ۲۰۰۲ باشد. با این حال در سایر موارد، مداخلات در قیمت انرژی می‌تواند بخشی از سیاستی غیرموقتی باشد که به نحوی قیمت‌ها را تعیین کند که به مثابه نوعی پرداخت انتقالی به مصرف‌کنندگان (رای‌دهندگان) با هزینه بنگاه‌ها است.
فرناندو ناواخاس
استاد دانشگاه بوئنوس‌آیرس
یارانه‌های انرژی ممکن است مولفه‌های گذرا یا دائمی یک سیاست واقعی در بسیاری از کشورها باشند. این سیاست هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه‌یافته رواج دارد. در برخی موارد تصمیم‌های مبتنی بر یارانه‌ای کردن انرژی ممکن است ناشی از این هدف باشد که اقتصادها را از شوک‌های خارجی حفظ کنند. در برخی موارد نیز ممکن است ناشی از بحران‌های اقتصادی مانند وضعیت آرژانتین در سال 2002 باشد. با این حال در سایر موارد، مداخلات در قیمت انرژی می‌تواند بخشی از سیاستی غیرموقتی باشد که به نحوی قیمت‌ها را تعیین کند که به مثابه نوعی پرداخت انتقالی به مصرف‌کنندگان (رای‌دهندگان) با هزینه بنگاه‌ها است.
فرصت‌طلبی سیاسی و کوتاه‌مدت‌نگری موجب می‌شود، مواردی شبه‌رانت در اقتصاد ایجاد شود و بنابراین موجب پرداخت‌های ناپایداری از طریق قیمت‌های پایین می‌شود که از آن به‌عنوان پوپولیسم انرژی نیز تعبیر می‌شود. دیدگاه اقتصادی نسبت به این سیاست معمولا با شک و شبهه همراه بوده است. این نوع پوپولیسم موجب می‌شود اقتصاد تنها هزینه صورتحساب تعدیل‌ها را به آینده انتقال دهد و پیامدهای آن به گونه‌ای درمی‌آید که قیمت‌ها بالاخره در یک زمان، وقتی که کارآیی و اعتبار آن کشور با مشکلاتی روبه‌رو شود، سرانجام پرش کنند. دوم اینکه پرداخت‌های انتقالی از طریق قیمت‌های انرژی، اثرات بازتوزیعی اندکی دارند و پرداخت‌های هنگفتی را نیز به غیر فقرا انجام می‌دهند. این حقیقت ثانوی سیاست‌های پوپولیستی دولت‌ها را پیچیده‌تر نیز کرده است.
در ادامه پیامدهای تغییر قیمت‌های انرژی را وقتی که در چنگ یک پوپولیست می‌افتد، بررسی می‌کنیم. قیمت‌های نهایی گاز طبیعی و برق برای مصرف‌کنندگان در آرژانتین (بر اساس قیمت واقعی) پس از بحران اقتصادی در این کشور، به شدت کاهش یافت و با کاهش ارزش پول ملی آرژانتین (پزو) نیز همراه بود. این اتفاقات نتیجه بسیاری از سیاست‌های پوپولیستی در طول چند دهه در آرژانتین بود.
زمانی که یک سیاست پوپولیستی انجام می‌شود تا پرداخت‌های انتقالی را افزایش دهد و درک رای‌دهندگان را نسبت به اثرات رفاهی که برای خانوارهایشان رخ داده است، بیشتر کند، انحراف از قیمت رخ می‌دهد. اما در حقیقت، باید به هزینه فرصت این اقدام نیز توجه کرد که جامعه در بلندمدت آن را خواهد پرداخت. از سوی دیگر، با بیشتر شدن یارانه‌ها و تاکید دولت‌ها بر تخصیص بیشتر یارانه‌های انرژی و پافشاری بر ارائه آنها، شرایط خروج از یارانه‌ها به شدت مشکلاتی را برای جامعه همراه خواهد داشت و خروج از پرداخت یارانه‌های این‌چنینی دشوارتر بوده و نارضایتی عمومی را برای دولتی که چنین اصلاحاتی را انجام دهد، در پی خواهد داشت. ارزیابی مورد آرژانتین گویای آن است که حدود 4 میلیون نفر در مناطق پیرامونی بوئنوس‌آیرس پایتخت آرژانتین در مجموع بیش از 8 میلیارد دلار یارانه در فاصله سال‌های 2003 تا 2010 را به خود اختصاص دادند که حدود 3/ 0 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌داد. یکی دیگر از مهم‌ترین مشکلات چنین یارانه‌های انرژی این است که خصوصیت بازتوزیعی چنین یارانه‌هایی ضعیف است. به ویژه در مورد گاز طبیعی به دلیل دسترسی ناهمگنی که به خطوط شبکه وجود دارد، موجب می‌شود 40 درصد از فقیرترین خانوارها نتوانند گاز طبیعی خریداری کرده و به جای آن از سوخت LPG استفاده کنند. یارانه‌های برق و گاز در این کشور به‌طور قابل توجهی به سمت غیرفقرا تعلق می‌گرفت و 20 درصد جمعیت ثروتمند بیش از 20 درصد جمعیت فقیر کشور از آن بهره‌مند می‌شدند.
ارسال نظر