پریسا حافظی
رویترز

پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا احتمالا موجب قدرت گرفتن تندروها در ایران خواهد شد که بر انزوای جهانی تاکید می‌کنند و موجب نگرانی سرمایه‌گذاران خارجی خواهند شد. ترامپ جمهوری‌خواه در طول انتخابات متذکر شده بود که وی توافق هسته‌ای انجام شده میان ایران و شش قدرت بزرگ جهانی را که در سال 2015 حاصل شد، لغو خواهد کرد.

موضع‌گیری محکم وی که برخلاف سیاست دوره ریاست جمهوری باراک اوباما بر مبنای حل‌و‌فصل برخی اختلافات با تهران قرار دارد، می‌تواند به منافع تندروهای ایرانی کمک کند. یک مقام ارشد ایرانی که خواست نامش فاش نشود، به رویترز گفت: «اگر ترامپ سیاست‌های خصمانه با ایران را ادامه دهد، این امر منجر به قدرت گرفتن تندروها در ایران خواهد شد.» یک مقام ارشد دیگر نیز معتقد است: «پیروزی ترامپ تندروهای ایران و حامیان آنها را متحد خواهد کرد... این به معنای فشار سیاسی بیشتر در داخل و سیاست منطقه‌ای تهاجمی‌تر خواهد بود.» در طول کارزار انتخاباتی، ترامپ ایران را به‌عنوان مبلغ تروریسم توصیف کرده و توافق هسته‌ای را به‌عنوان «یکی از بدترین معاهده‌هایی که تاکنون مذاکره شده است»، اعلام کرده بود.

اما ترامپ اغلب گزاره‌های متناقضی می‌گوید به همین دلیل دولت‌های خارجی مطمئن نیستند چه میزان از الفاظ وی در سیاست ایالات متحده آمریکا به کار گرفته خواهند شد. وزیر امور خارجه ایران، محمدجواد ظریف از وی خواسته است که نسبت به توافق با ایران متعهد باقی بماند. رئیس‌جمهوری حسن روحانی نیز گفته است که نتیجه انتخابات بر سیاست‌های ایران اثر نخواهد گذاشت و توافق هسته‌ای نمی‌تواند از سوی یک دولت نقض شود. با این حال برخی نشانه‌هایی مبنی بر رضایت از پیروزی ترامپ در برخی طیف‌های سیاسی ایران دیده می‌شود. آنان از هر آشتی با غرب که بتواند منافع آنان را تهدید کند، نگران هستند.

دغدغه‌های اقتصادی

توافق هسته‌ای موجب خشم برخی از جناح‌های تندرو شده است. به باور کارشناسان، بسیاری از ایرانیان و دولت این کشور توافق هسته‌ای را به‌عنوان تنها راه برای بیرون کشیدن ایران از انزوای اقتصادی می‌دانند و فکر نمی‌کنند ترامپ توافق هسته‌ای را واقعا پاره کند. شکست روحانی در بهبود اقتصاد به رغم برداشتن بیشتر تحریم‌ها در ماه ژانویه، انتقادهای رقیبان تندرو از وی را موجب شده است. برخی شرکت‌های غربی امیدوار بودند با وجود هیلاری‌کلینتون دموکرات، ترامپ از وی در انتخابات شکست بخورد، زیرا دغدغه‌هایی در مورد سرنوشت توافق هسته‌ای داشتند. یک مقام ارشد در وزارت اقتصاد مدعی شد: «اکنون با پیروزی ترامپ، حتی شرکت‌های اروپایی نسبت به سرمایه‌گذاری در ایران بی‌میل خواهند بود... در بهترین سناریو آنها با سیاست انتظار و تماشا منطبق خواهند بود.»

ایران که جمعیتی 80 میلیون نفری دارد، بزرگ‌ترین اقتصادی به شمار می‌رود که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 دوباره به اقتصاد جهانی و نظام مالی ملحق شده است. با این حال بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی با موانعی برای انجام کارهای خود در ایران مواجه هستند که از آن میان می‌توان به وضعیت ضعیف بانک‌ها اشاره کرد که مدتی طولانی خارج از نظام بین‌المللی مالی عمل کرده‌اند. همچنین نقش بزرگ دولت در اقتصاد و فقدان شفافیت در نظام حقوقی از دیگر مواردی هستند که برخی سرمایه‌گذاران غربی به‌عنوان موانع خود می‌دانند. بزرگ‌ترین بانک‌های اروپایی نسبت به توافق‌های مالی بی‌میل بوده‌اند، زیرا از این می‌ترسند که ممکن است به دلیل نقض برخی تحریم‌های ایالات متحده آمریکا که به قوت خود باقی است، مشمول جریمه‌های مالی شوند. با پیروزی ترامپ، شرکت‌های بزرگ و حتی متوسط خارجی، بانک‌ها و سایر سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در ایران محتاط‌‌تر خواهند بود. این امر درست در زمانی که امید به جذب سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد، به اقتصاد آسیب خواهد رساند.

بعضی از کارشناسان معتقدند انتخاب ترامپ ممکن است انگیزه‌ای برای این شود که ایرانی‌های نگران از رشد تندروها در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه مه سال آینده به روحانی رای دهند.برخی دیگر نیز بر این باورند که وی در تلاش است تا اگر اقتصاد به زودی بهبود نیابد، محبوبیتش را حفظ کند. اگر هیچ شکوفایی اقتصادی پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران رخ ندهد، روحانی به وسیله رقبای تندروی خود متهم می‌شود به اینکه بر سر مساله هسته‌ای بهای زیادی پرداخته و در اقتصاد نیز شکست خورده است.