مزیت قراردادهای جدید

علی‌اکبر ماهرخ‌زاد

مدیر امور حقوقی شرکت ملی نفت ایران

رویکرد اصلی در قراردادهای جدید بالادستی نفت و گاز این است که زمینه لازم برای یک تعامل منطقی و بلند مدت، میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های نفتی بین‌المللی (IOCs) ایجاد شود. تلاش این است که ستانده نهایی دولت (Government take) و شرکت نفتی طرف قرارداد یک تناسب معقول و منصفانه داشته باشد.

در راستای تحقق این موارد، از جمله مهم‌ترین انگیزه ها برای شرکت‌های نفتی بین‌المللی در مدل جدید قراردادهای نفتی آن است که فازهای اکتشاف، توسعه و تولید دراین قراردادها به‌صورت یکپارچه (Integrated) در نظر گرفته شده و شرکت‌های نفتی می‌توانند برای کل دوره عمر میدان (Lifecycle) برنامه‌ریزی کنند.

از سوی دیگر، این شرکت‌ها می‌توانند دستمزد خود را نیز به جای ارتباط با هزینه، به میزان تولید و کار انجام شده ارتباط داده و به‌صورت نقدی (In cash) یا حسب صلاحدید شرکت ملی نفت ایران به‌صورت محصول (In kind) برداشت کنند.

به‌علاوه، در صورت استفاده از روش‌های افزایش و ارتقای ضریب بازیافت (EOR/ IOR)، دستمزد بالاتر و مناسب‌تری را دریافت خواهند کرد. این مساله به‌ویژه برای کشوری مثل ایران که بیش از ۵۰ درصد نفت تولیدی‌اش از مخازنی همچون اهواز - آسماری، مارون و گچساران است که بعضا بیش از ۷۰ سال از عمر آنها می‌گذرد، اهمیت جدی دارد و در صورت ورود (IOCs) به این حوزه در قالب قراردادهای جدید، این ظرفیت وجود دارد که یک معادله منصفانه برای دو طرف شکل بگیرد. به هرحال، موفقیت این مدل قراردادی نیز مانند هر مدل قراردادی دیگر تا حدود زیادی به چگونگی اجرای آن وابسته است.

حتی بهترین الگوهای قراردادی نیز اگر بد اجرا شوند، نتایج خوبی به بار نخواهند آورد. درمقام اجرا نیز، از آنجا که قراردادهای نفتی معطوف به ابرپروژه‌ها Mega Project هستند، ، عملا بخش‌های زیادی در کشور باید با هم هماهنگ عمل کنند تا یک اجرای موفقیت‌آمیز رقم بخورد. بسیاری از این بخش‌ها در کنترل شرکت ملی نفت ایران نیستند. برای مثال بخش‌های مختلف مربوط به گمرک، بیمه، مالیات و... بنابراین درحالی که شرکت ملی نفت ایران تمام تلاش خود را برای ارائه یک مدل قراردادی خوب و اجرای مناسب آن انجام می‌دهد، در نهایت این هماهنگی کلیه بخش‌های کشور با هم است که تعیین‌کننده موفقیت ابرپروژه‌های نفتی خواهد بود.