انتظارات محرک رشد

محمد صابونچی

مدیر سرمایه‌گذاری شرکت صبا تامین

شاخص کل بازار سرمایه پس از آنکه در سال ۹۲ رشد خیره‌کننده خود را پشت‌سر نهاد، به مدت دو سال با افتی بی‌سابقه روبه‌رو شد که البته عواملی از جمله افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، افت قیمت نفت، افزایش نرخ سود بانکی و متعاقب آنها کاهش نقدینگی بازار از جمله عوامل تاثیرگذار بر افت ارزش بازار و افت شاخص طی این مدت بوده‌اند. اما در نهایت در سه ماهه پایانی سال ۹۴ شاخص‌های بازار سهام با رشد خیره‌کننده‌ای روبه‌رو شدند که افزایش ارزش معاملات و رشد ارزش سهام بازار سرمایه را رقم زدند.

محرک رشد ارزش بازار را شاید بتوان اجرایی شدن برجام و فرصتی را که دولت برای اعمال سیاست‌های اقتصادی خود به‌دست آورده، دانست. همچنین متغیرهایی نظیر کاهش نرخ سود بانکی نیز بر رشد ارزش بازار بی‌تاثیر نبوده‌اند که در نهایت منجر به رشد ۳/۲۸ درصدی شاخص کل از ۶۲ هزار واحد به بیش از ۸۰ هزار واحد شد. هرچند که در طول سال ۹۴ شاخص کل با افت‌های زیادی نیز توام بوده و حتی تا محدوده ۶۱ هزار واحد نیز افت کرد. موثرترین صنعت در رشد شاخص در سال ۹۴ را بی‌گمان می‌توان صنعت خودرو دانست که در مقابل ارزش بازاری پایین در مقایسه با سایر صنایعی چون پتروشیمی، پالایشگاهی و بانکی، اما رشد خیره‌کننده‌ای را در سال ۹۴ شاهد بوده و شاخص آن در مجموع ۱۱۵ درصد رشد داشته است. این در حالی است که صنعت پالایشگاهی و شیمیایی به ترتیب رشد ۲۵ و ۲۰درصدی را تجربه کرده‌اند و صنعت بانکداری نیز با رشد ۱۵درصدی روبه‌رو بوده است. به موازات رشد شاخص‌های بازار سرمایه ارزش بازار بورس نیز طی سال ۹۴ رشد ۸/۲۲درصدی را تجربه کرد و با افزایش ۶۳ هزار میلیارد تومانی به مبلغ ۳۴۴ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. هرچند که این رشد ارزش بازار با احتساب افزایش سرمایه شرکت‌ها و عرضه‌های اولیه هنوز با ارزش بازار قبل از افت سال ۹۲ فاصله معنی‌داری دارد، اما ارزش بازار در سال ۹۴ نه به سبب رشد سودآوری شرکت‌ها، که بیشتر به سبب افزایش انتظارات بازار اتفاق افتاد و از جنبه سودآوری، شرکت‌های بورسی در سال ۹۴ با کاهش سودهای پیش‌بینی شده نیز همراه بودند.

به‌طوری که برخلاف رشد ۲۸ درصدی شاخص کل، نسبت p/ e بازار رشد ۳۷درصدی را تجربه کرد و از رقم ۴۳/ ۵ واحد به ۴۵/ ۷ رسید. شاید درصورت عدم وقوع حوادث غیرمترقبه رسیدن p/ e بازار، به رقم ۱۰ واحد تا فصل مجامع در سال ۹۵ رقمی دور از انتظار نباشد. هر چند که درصورت افزایش ۵/ ۲ واحدی p/ e انتظار وجود شاخص کل ۱۰۷ هزار واحدی و ارزش بازار ۴۶۰ هزار میلیارد تومانی وجود دارد. ارزش بازاری که نقطه آغازین افت ارزش بورس در سال ۹۲ بوده است. جدای از اعداد و ارقامی که گفته شد، رشد شاخص بورس و ارزش بازار در سال آینده را می‌توان در چند بخش اصلی مورد بررسی قرارداد؛ بهبود انتظاری فضای کسب‌وکار و افق سودآوری صنایع و شرکت‌های بورسی را می‌توان تاثیرگذارترین عامل در رشد سودآوری بازار سرمایه در سال جدید تلقی کرد که به مدد انتشار اخبار مثبت از وضعیت صنایع مختلف می‌تواند در تداوم ارزش بورس تاثیرگذار باشد.

از جمله می‌توان به اخبار مثبت در زمینه مشارکت خودروسازان کشورمان با خودروسازان بزرگ بین‌المللی، همکاری بانکی بانک‌های کشور، انتظار کاهش سود بانکی، افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و نیز انتظار بهبود در فضای کسب‌وکار در پسابرجام اشاره کرد. البته در کنار انتظار بهبود فضای کسب‌وکار، سرمایه‌گذاران در میانه سال ۹۵ قطعا انتظار بهبود در عملکرد شرکت‌های بورسی را خواهند داشت و در صورتی که نتایج حاصله کمتر از انتظارات آنها باشد، این امر می‌تواند به افت عملکرد کلی بازار سرمایه و مخدوش شدن تداوم رشد آن منجر شود. از سوی دیگر در کنار کاهش ریسک سیستماتیک، عوامل بنیادی دیگری نیز می‌توانند بازدهی بازار سرمایه را در سال ۹۵ تحت تاثیر قرار دهند که از آن جمله می‌توان به افزایش نقدینگی موجود در بازار سرمایه و کاهش خروج نقدینگی از آن در نتیجه کاهش نرخ سود بانکی و تک نرخی شدن نرخ ارز و عدم انتظار رشد خیره‌کننده در سایر بازارهای موازی اشاره کرد. این موارد می‌تواند سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را به‌عنوان گزینه‌ای بی‌بدیل مطرح کند. علاوه بر موارد فوق انتظار جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۹۵ نیز می‌تواند در کنار سایر گزینه‌های اشاره شده منجر به افزایش جریان نقدینگی به بازار و رشد بیش از پیش آن شود. در انتها پیش‌بینی می‌شود که در سال ۹۵ بیش از آنکه رشد بازار سرمایه در نتیجه سودآوری شرکت‌ها باشد، انتظار می‌رود تا انتظارات سرمایه‌گذاران منجر به افزایش ارزش بازار سرمایه شود. بنابراین رصد کردن p/ e بازار و تعدیل آن با در نظر گرفتن متغیرهای اقتصادی همچون رشد اقتصادی و بازدهی‌ موجود در بازارهای موازی می‌تواند شاخصی برای تنظیم زمان‌بندی ورود و خروج سرمایه از بازار سرمایه تلقی شود.