عبرت‌های شیر پیر

بابک صدرائی

کارشناس خودرو

بازار خودرو در هر کشوری وابسته به مولفه‌های اقتصادی و به‌تبع آن اجتماعی و فرهنگی آن کشور است و از این لحاظ بازار خودرو ایران بازاری خاص با توجه به مولفه‌های فوق به‌شمار می‌رود.بازاری که با توجه به تحولات چند دهه گذشته و از دیرباز بازاری مهم و قابل توجه برای بسیاری از تولیدکنندگان به‌شمار می‌رفته است و اکنون نیز با موضوع برجام و بازگشت کشور به فضای جهانی و همچنین میزان تقاضا و ساختار جمعیتی قطعا جذاب برای همه تولیدکنندگان جهانی خواهد بود. صنعت خودرو با فراز و نشیب‌های طولانی و با حمایت دولت به کار خود ادامه می‌دهد، اما قطعا به واسطه حمایت دولتی و عدم وجود رقیب قدر و تعرفه‌های بالای واردات این صنعت بیمار با ساختار نادرست تاکنون توانسته به کار خود ادامه دهد که شاید از این به بعد برای بسیاری از شرکای بین‌المللی جذاب و پر منفعت بوده و برای بسیاری دیگر عکس این موضوع صادق است که این خود به ساختار شرکت‌ها و استراتژی و بینش آنان بستگی دارد.

یکی از شرکت‌هایی که در سال‌های گذشته و با توجه به ساختارها و موانع حرکتی بازار ایران توانست سهم اصلی بازار را بدون کمترین سرمایه‌گذاری مستقیم و انتقال تکنولوژی به‌دست آورد، شرکت پژو بود. گویا ایران‌خودرو و بازار ایران برای فرانسوی‌ها برکت فراوان داشت و به‌نوعی بازاری انحصاری برای محصولات از رده خارج یا در حال خروج آنان بود.بازاری آماده که با کمترین سرمایه بازاریابی و خدمات به راحتی محصولات خود را به‌فروش می‌رساندند و با خیال راحت که هیچ رقیب جدی برای آنان وجود نخواهد داشت، یکه‌تازی می‌کردند.پژو همزمان با آغاز تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی بالاجبار از بازار ایران خارج شد، پژویی که از گذشته و قبل از خروج از بازار ایران و در روزهای اوج خود نیز مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته بود و متهم به تولید و فروش خودروهای از رده‌خارج، عدم‌انتقال تکنولوژی ساخت و استانداردهای فروش و خدمات پس از فروش شده بود، با خروج خود، عملا بزرگ‌ترین خودروساز کشور که به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم وابسته این فرانسوی پیر شده بود را با مشکلات اساسی مواجه کرد. از این بابت انتقادها نسبت به پژو افزایش یافت و خیلی‌ها پژو را به شریکی نیمه‌راه و نابخشودنی و غیر‌قابل اعتماد تشبیه کردند. از سوی دیگر پژو به‌نوعی در ذهن عوام جامعه ایران به‌عنوان برندی خوش‌نام با خودروهایی ساده و با دوام شکل گرفته بود و مدل‌های ۴۰۴، ۵۰۴، ۴۰۵و ۲۰۶ از سال‌های دور تاکنون گواه بر این مدعا بودند. به‌نوعی پژو به شریک انحصاری بزرگ‌ترین خودروساز کشور بدل شد و بسیاری از قطعه‌سازان ایرانی و شاهرگ‌های ایران‌خودرو براساس ساختارها و خودروهای پژو شکل گرفتند که به سرعت بسیاری از موارد با ساختارهای سنتی طرف ایرانی سازگار شد. از این باب حسن فرانسوی‌ها برای ایران‌خودرو آن بود که سختگیری آلمانی‌ها و ژاپنی‌ها را نداشتند و اصولا تمرکز پژو تنها در امر فروش و استفاده از شرایط خاص بازار ایران بود. امروز نزدیک به بیش از ۴ میلیون پژو در خیابان‌های کشور تردد می‌کنند تا نشان دهند که پژو قوی‌ترین برند خودرویی در بازار مصرف ایران به لحاظ تعداد است و حتی خودروهای ملی کشور چون سمند و رانا، قلب و روح پژو را دارند.

ساخت موتور و پلت‌فرم محصولات ۴۰۵ و ۲۰۶ توسط ایران‌خودرو و وابستگی صنعت قطعه‌سازی کشور به این برند، نشان از اهمیت آن دارد و برای شرکتی چون ایران‌خودرو و صنعتی چون خودروسازی کشور که دارای مشکلات و نارسایی‌های فراوان است، یکباره قطع همکاری با شریکی قدیمی مشکل است و به‌ناچار خودروسازان ما باید محافظه‌کار باشند. پژو این‌بار قول‌های بزرگ و زیبایی به ما داده و گویا بر پایه ساختار قبلی و تولید موتور تی یو۵ در ایران می‌خواهد محصولات جدید و ارزان خود را با استفاده از بخشی از ساختارهای قدیمی وارد بازار کند. گرچه پژو که می‌داند با عملکرد نادرست اعتبار خود را از دست داده و دیگر تنها شریک ایران‌خودرو نیست، با چالش‌های مهمی روبه‌رو خواهد شد، اما کماکان خود را مهم‌ترین شریک ایران‌خودرو می‌داند و باید دید این شیر پیر چه درس‌هایی از گذشته می‌گیرد و این‌بار چقدر به قول‌های خود پایبند است و برای آینده چه می‌کند. قطعا پژو دریافته که برای ماندن در ایران حداقل کمی باید تغییر کند و از سوی دیگر می‌داند که شریک قدیمی مجبور به ادامه همکاری است؛ چراکه بسیاری از ساختارهای آن در پژو گره خورده است.