افزایش اعتبار جهانی فعالان اقتصادی ایران

غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران هفته گذشته اتاق ایران میزبان دو گروه از میهمانان خارجی بود که این حضور از جهات مختلف، متفاوت و در عین حال بیانگر پیامی واحد با نگاهی به تغییر و تحولات اساسی پیش رو در اقتصاد کشور با محوریت بخش خصوصی بود. حضور رئیس‌جمهوری افغانستان در اتاق ایران به‌عنوان بالاترین مقام یک کشور خارجی درخانه‌ بخش خصوصی ایران نه تنها کم سابقه است، بلکه به لحاظ لحن و نوع اظهارات وی می‌توان آن را بی‌سابقه دانست. همان‌گونه که می‌دانیم، افغانستان به‌عنوان یکی از شرکای مهم تجاری ایران در چند سال گذشته محسوب شده و همواره تجارت مرزی روانی بین دو کشور وجود داشته است. با این حال ظرفیت هم‌مرزی، هم زبانی و هم آیینی و بعضا قومی دو کشور به‌علاوه سابقه حضور و تردد حدود ۳ میلیون مهاجر میهمان افغان در ایران، نشان می‌دهد که حجم حدود ۵/ ۳ میلیارد دلاری مبادله تجاری به هیچ وجه برای دو کشور نه شایسته و نه منطقی است. اظهارات محمد اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان و همکاران وی در نشست فعالان اقتصادی دو کشور که با لحنی صمیمانه و مصمم بیان ‌شد اشاره مستقیم به مشکلات اصلی این کشور در جلب مشارکت طرف‌های تجاری برای سرمایه‌گذاری داشت.

کمبود امنیت، فساد اداری و بالاخره ضعف مدیریت و لزوم اقتدار سراسری دولت افغانستان از جمله این مشکلات بوده که به گفته رئیس‌جمهوری این کشور، دولت برای از بین بردن این مشکلات، مصمم و قاطع است. وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی افغانستان، معادن غنی، موقعیت ترانزیتی و نیروی کار ارزان شرایط این کشور در ۲۰ سال آینده را درخشان دانست و موکدا از بخش خصوصی ایران دعوت کرد تا در تاسیس و تکمیل زیرساخت‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، معدنی، ترانزیتی و گمرکی، این کشور را یاری کند. وی همچنین یادآور شد فعالان اقتصادی ایرانی در برخورد با هر مشکل به مسوولان عالی آن کشور گزارش دهند. رئیس‌جمهور افغانستان همچنین بر همکاری‌های چند جانبه تاکید کرده و چابهار ایران را چون معبر اکسیژن ورودی به افغانستان دانست. در عین حال وی به لزوم تجارت دو سویه توجه خاصی نشان داد. این نشست که با حضور انبوه فعالان اقتصادی دو کشور در سه سالن اتاق برگزار شد، دستاوردهای دیگری نیز در پی داشت، از جمله توافق با تاسیس اتاق مشترک بازرگانی از سوی آن کشور در کابل با کارکردی از حکمیت در اختلافات و البته بیان راهبردها. همچنین موافقت به راه‌اندازی گمرک یزدان در منطقه خراسان جنوبی که می‌تواند رونق زیادی در اقتصاد منطقه برای طرفین ایجاد کند. این رویداد در مجموع نشان ‌داد رئیس‌جمهوری و دولت افغانستان مصمم هستند دور جدیدی از مناسبات اقتصادی را بر مبنای فعالیت بخش خصوصی ایران پی‌ریزی کنند.

واقعیت آن است که هم اکنون درصد قابل توجهی از مبادلات غیرنفتی ایران، با همسایگان از جمله با افغانستان و عراق صورت می‌گیرد که افزایش این ظرفیت بالقوه در کوتاه‌مدت و تنها با اراده دولت‌ها در کمترین زمان ممکن توسط بخش‌های خصوصی دو کشور قابل عملیاتی شدن است. امکانات صادراتی مازاد ایران به ویژه سیمان، مصالح ساختمانی و توانایی تخصصی صدور خدمات فنی و مهندسی تنها بخش اندکی از ظرفیت موجود است که می‌تواند به‌صورت گسترده‌تر از حال در خدمت بازسازی کشورهای همسایه قرار گیرد. تاکنون پیمانکاران ایرانی با توجه به قابلیت‌های کاملا رقابتی، امکان حضور موثر در پروژه‌های بزرگ همسایگان را نداشته‌اند اما به گفته اشرف غنی، روند ختم تحریم‌های ایران، مشکلات سیاسی جهانی را برای نزدیکی بیشتر دو کشور و رفع مشکلات برطرف کرده است. اما در مجموع آنچه حضور رئیس‌جمهوری یک کشور خارجی را در اتاق ایران به یک دستاورد بدل کرد، اذعان عمومی به توانمندی و جایگاه بخش خصوصی کشورمان از یکسو و قدرت تاثیرگذاری آن در تصمیم‌سازی و سیاست‌های اقتصادی دولت است. مفهوم این مذاکره و پیامدهای بعدی توافقات می‌تواند به رونق اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر برای طرفین با راهبری بخش خصوصی منجر شود.

دومین دستاورد فعالان اقتصادی کشور در همین هفته، حضور نزدیک به ۸۰ نفر از سفرا، کارداران و مقامات عالی رتبه از کشور‌های مختلف اروپایی، آسیایی، عربی، آفریقایی و آمریکای لاتین در دیدار نوروزی سالانه اتاق بود. استقبال این تعداد برای حضور در این دیدار نسبت به سال گذشته چشمگیر و کم‌سابقه است. این گردهمایی و اعلام آمادگی هیات‌ها از کشورهای مختلف که برای ورود به کشور صف کشیده‌اند، نشانی دیگر از قدرت در حال ظهور بخش خصوصی برای ایفای نقش موثر در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری دیپلماسی اقتصادی کشور دارد. بی‌تردید در هر دو این مراسم، تاثیر موفقیت‌ دیپلماسی دولتمردان ایرانی در تعاملات جهانی که در پی توافقات اخیر صورت گرفته بارز است، اما آنچه در پشت پرده این رویکردها به چشم می‌خورد انتظارات فزاینده‌ای است که هم دولت دکتر روحانی و هم دولت‌ها و فعالان اقتصادی خارجی از بخش خصوصی ایران دارند. اکنون وقت آن رسیده که بخش خصوصی منسجم‌تر از گذشته با قدرت تاثیرگذاری در تصمیم‌سازی‌ها پا به پای دولتمردان فعال برای ساختن ایرانی آبادتر، صف‌آرایی کرده و توانمندی خود را به نمایش گذارند.