اتاق بازرگانی و موانع فرار مالیاتی

مهندس کامبیز شجاعی‌نیک مدیرعامل و عضو هیات مدیره الیت آریا جم - حمل‌ونقل بین‌المللی یکی از راه‌های تجارت، داشتن کارت بازرگانی بوده که اشخاص و شرکت‌ها با داشتن این مجوز، مجاز به تجارت از جمله صادرات و واردات کالا می‌شوند. حال هر کالایی که به کشور وارد شده یا صادر می‌شود، از شروع عملیات ثبت سفارش در سیستم بازرگانی تا مرحله ترخیص کالا به آن نام صورت می‌گیرد. مبنای محاسبه مالیات به جز اظهار مودی مالیاتی، برگرفته از آن گزارش‌هایی است که گمرکات کشور و سایر سازمان‌ها و شرکت‌ها به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌کنند که پس از محاسبات لازم از دارنده کارت بازرگانی اخذ و به خزانه دولت به‌عنوان یکی از درآمدهای دولت واریز می‌شود.

عده‌ای از سودجویان به طرق مختلف سعی می‌کنند حضور خود را در صحنه تجارت کمرنگ کرده و به یکی از روش‌های خرید یا اجاره کارت بازرگانی با نام دیگران به تجارت بپردازند. این امر سبب می‌شود که نامی از آنها در گمرکات کشور ثبت نشده و هرگز مالیاتی هم از این بابت پرداخت نکنند.

این سود‌جویان، افراد ساده‌لوح یا نیازمند و فقیر را شناسایی کرده و به نام آنها کارت بازرگانی دریافت می‌کنند و سپس از آنها وکالت‌نامه تام گرفته و در مقابل مبلغی ناچیز به این افراد پرداخت می‌کنند. به این ترتیب، کلیه عملیات تجاری خود را به نام آن کارت بازرگانی انجام داده و به تجارت می‌پردازند، بدون ذره‌ای ناراحتی که چه بلایی بر سر صاحب اصلی کارت خواهد آمد.

به این ترتیب دو گروه آسیب می‌بینند؛ اول دولت و سازمان امور مالیاتی که پس از محاسبات و صدور برگ تشخیص مالیاتی، امکان دسترسی به افرادی که باید مالیات پرداخت کنند برای این سازمان ضعیف خواهد شد و دوم صاحبان کارت بازرگانی که کالا به نام آنها وارد و بدهی مالیاتی بر سرشان آوار شده است، بدون آنکه وجهی برای تسویه داشته باشند. این افراد به دلیل چنین بدهی، از بخشی از امکانات زندگی از جمله مالکیت اموال یا سفرهای خارجی محروم خواهند شد. اتاق بازرگانی به‌عنوان متولی، در هنگام صدور کارت عضویت می‌تواند نقش ویژه‌ای در جلوگیری از این‌گونه سوءاستفاده‌ها داشته باشد تا دارندگان کارت بازرگانی و دولت با چنین مشکلاتی مواجه نشوند. راهکارهایی که در این مسیر وجود دارد، به طور اختصار از این قرار است:

۱- شناسایی افراد ذی‌صلاح برای داشتن کارت عضویت:

هر شخص که مشغول حرفه‌ای می‌شود نیازمند آموزش‌های علمی و عملی است و پس از تجربه به مدارج بالای کاری ارتقا می‌یابد. شخصی که خواهان کارت عضویت اتاق است و می‌خواهد شغل تجارت پیشه کند، برای تایید صلاحیت او به جهت داشتن چنین کارت مهمی باید تلفیقی از سوابق بیمه‌ای مرتبط و مدرک تحصیلی وی لحاظ شود. این امر باعث می‌شود که افراد بی تجربه و بدون سابقه، حتی با مدرک تحصیلی مرتبط برای داشتن چنین امتیازی وقت گذاشته و تجربه کسب کنند. به طور مثال شخصی با مدرک تحصیلی کارشناسی حسابداری باید چند سال سابقه بیمه مرتبط داشته باشد تا مجاز در آزمون حسابدار رسمی شود، یا یک مدیر حمل‌ونقل باید علاوه بر مدرک تحصیلی، سابقه بیمه مرتبط نیز برای اخذ مجوز لازم را داشته باشد. پس به راحتی می‌توان با تمهیداتی در این زمینه، افرادی صاحب کارت بازرگانی شوند که بدانند تجارت چیست و نقاط قوت و ضعف این حرفه را بدانند.

۲- اخذ تضمین‌های مناسب بابت صدور کارت: فردی که متقاضی دریافت کارت عضویت اتاق است و به‌عنوان بازرگان مشغول به فعالیت می‌شود، لازم است که حتما ضمانت‌هایی را نزد اتاق بازرگانی ایران سپرده‌گذاری کند که میزانی به صورت نقدی و مابقی چک تضمین باشد که در صورت بروز هر مساله‌ای اتاق بتواند از تضمین اخذ شده استفاده کند. همانند شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی که پیش از دریافت کارت عضویت سپرده‌گذاری می‌کنند.

۳- کلاس‌های اجباری در زمینه تجارت و مالیات: یکی از مهم‌ترین وظایف اتاق بازرگانی برگزاری کلاس‌های اجباری به‌صورت حرفه‌ای و حداقل ۱۰۰ ساعت آموزش در زمینه تجارت از مبتدی تا پیشرفته است که طی آن فرد متقاضی کارت عضویت و بازرگانی با قوانین روز داخلی و خارجی و همین‌طور مالیات و قوانین مالیاتی و انواع آن آشنا شده و از خطراتی که در آینده ممکن است در اثر بی‌اطلاعی گریبان‌گیر وی شود، مطلع خواهد شد. اگر هر شخص این آموزش‌ها را ببیند مطمئنا فریب افراد سودجو را نخواهند خورد و افراد واجد شرایط مالک کارت عضویت و بازرگانی شده و به‌‌عنوان بازرگان معرفی می‌شوند و مهم‌تر از آن دولت نیز به درآمد خود خواهد رسید.