تضمین امنیت سرمایه‌گذاری فرهنگی

یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق تهران: تا زمانی که ریسک سرمایه‌گذاری در حوزه فرهنگ و هنر بسیار بالا است، احتمال حضور جدی و پررنگ سرمایه‌گذاران بسیار کم خواهد بود در زمان بروز یک اشتباه نباید کل یک سازمان فرهنگی یا هنری از باب تا محراب زیر سوال برود درست نیست وقتی یک روزنامه‌نگار، یک فیلمساز یا یک نویسنده اشتباهی می‌کند کل سازمان آن روزنامه، فیلمسازی یا ناشر را زیر سوال برد و معیشت دیگر افراد حاضر در آن سازمان را دچار مخاطره کرد در نشست صبحانه‌خوری «وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی» با فعالان اقتصادی بررسی شد

نگاه خصوصی‌ها به اقتصاد فرهنگ و هنر

جنتی: نمی‌توانیم خودمان را در محیطی محدود محصور کنیم

آل‌اسحاق: از باب تا محراب یک بنگاه نباید به خاطر یک اشتباه بسته شود

سردار خالدی- نشست «صبحانه خوری» اتاق تهران اولین جلسه خود از آغاز به‌کار دولت یازدهم را در حالی برگزار کرد که میهمان این نشست متفاوت با میهمانان قبلی از جنس فرهنگ بود.

روز گذشته علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره همه امور فرهنگ به‌طور کامل صحبت کرد، چگونگی استقلال فرهنگ و هنر از دولت در زمینه اقتصادی، سرفصل موضوعات مطرح‌شده وزیر بود که فعالان اقتصادی با درخواست حذف رانت‌ها و مجوزها از مهیاسازی شرایط عادلانه برخورداری پروژه‌های هنری از امکانات و ابزارهای مالی سخن به میان آوردند. این در شرایطی بود که به گفته اعضای اتاق تامین امنیت و از بین بردن ریسک بالای سرمایه‌گذاری با متناسب بودن برخوردها در این حوزه‌ها در ارتباط است. در این میان البته صحبت‌های حاشیه‌ای وزیر بسیار شنیدنی‌تر از متن اصلی گفت‌وگوی فعالان اقتصادی با وی بود، آنجا که جنتی با تصریح بر اینکه «۴ میلیون ایرانی عضو فیس‌بوک اند» بر این مساله تاکید کرد که نمی‌توان مردم را محصور کرد. وزیر در بخش دیگری از صحبت‌هایش به موضوع اساسی دیگری نیز اشاره کرد و آن «آمادگی دولت برای تامین داخلی کاغذ و واردات این کالا» بود. خبر مربوط به پس گرفتن شکایت وزارت اطلاعات از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران و تلاش برای فعالیت محمدرضا شجریان از حاشیه‌های صبحانه خوری اتاق با وزیری بود که برخی از اعضای اتاق از اینکه وی «وزیر فرهنگ کشور است» به خود می‌بالند.

نباید از باب تا محراب زیر سوال برود

در ابتدای این نشست یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق تهران با اشاره به اینکه اقتصاد فرهنگ و هنر تاکنون بسیار کم مورد توجه قرار گرفته است، نتیجه این بی‌توجهی را خسارات به هنر و فرهنگ کشور، مردم و اصحاب هنر دانست. آل‌اسحاق با اشاره به گستردگی حوزه فرهنگ و هنر یکی از نکات مشترک همه این حوزه‌ها را سرمایه‌گذاری دانست که به اعتقاد وی در این زمینه تاکنون توجه چندانی به مساله مشارکت مردمی برای سرمایه‌گذاری نشده و البته مشکل بزرگی در حوزه هنر بوده که همیشه آن را از نظر تامین مالی در مضیقه قرار داده است.

به گفته آل‌اسحاق، چگونگی زمینه‌سازی برای سامان گرفتن تامین مالی یک فعالیت هنری باید توسط دولت و وزارت ارشاد مورد توجه جدی قرار گیرد؛ چرا که با این امکان، بار بزرگی از روی دوش دولت برداشته خواهد شد. رئیس اتاق تهران مساله مشترک دیگر تمام حوزه‌های هنری را «امنیت سرمایه‌گذاری» خواند و تاکید کرد: تا زمانی که ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه بسیار بالا است، احتمال حضور جدی و پررنگ سرمایه‌گذاران در این حوزه بسیار کم خواهد بود. از نگاه آل‌اسحاق، ریسک سرمایه‌گذاری در تمامی فعالیت‌های هنری به قدری بالا است که باید گفت سرمایه‌گذارانی که هم‌اکنون وارد این کار شده‌اند بسیار شجاع و علاقه‌مند هستند. وی گریزی به موضوع احتمال بروز خطا و اشتباه در حوزه‌های فرهنگی و هنری نیز زد و عنوان کرد که در زمان بروز یک اشتباه نباید کل یک سازمان فرهنگی یا هنری از باب تا محراب زیر سوال برود. به گفته آل‌اسحاق درست نیست وقتی یک روزنامه‌نگار، یک فیلمساز، یک نویسنده اشتباهی می‌کند کل سازمان آن روزنامه، فیلمسازی یا ناشر را زیر سوال برد و معیشت دیگر افراد حاضر در آن سازمان را دچار مخاطره کرد. رئیس اتاق تهران در کنار مطرح کردن مدرن شدن صنعت چاپ بر مساله تامین نیازهای داخلی صنعت کاغذ تاکید کرد و البته از رانت‌های موجود در این مساله انتقاد کرد. آل‌اسحاق با بیان این عبارت که «ما می‌توانیم در صنعت کاغذ سرمایه‌گذاری داشته باشیم» و با اشاره به اعطای مجوزهای خاص در بحث تجارت کاغذ اعلام کرد: برخی تنها به‌دلیل برخورداری از رانت‌ها و یارانه‌های موجود وارد حوزه نشر شده‌اند. رئیس اتاق تهران پیشنهادی برای موضوع اصلی بحث نیز داشت و آن این بود که باید برای سروسامان گرفتن حوزه فرهنگ و هنر کشور به مساله اقتصادی آن نیز توجه کرد. البته در پایان این نشست نیز با پیشنهاد آل‌اسحاق، کمیته‌ای با حضور نمایندگان اتاق تهران و وزارت ارشاد برای استفاده از ظرفیت‌های اتاق برای پیشبرد مسائل در حوزه فرهنگ پیشنهاد شد که با موافقت وزیر، ارجمندی، رئیس صندوق اعتباری حمایت از هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران از جانب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عیدیان، رئیس امور تشکل‌ها از طرف اتاق تهران برای پیگیری امور انتخاب شدند.

اقتصاد فرهنگ و هنر مغفول مانده است

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از همان ابتدای سخنرانی‌اش مغفول بودن در مقوله اقتصاد فرهنگ و هنر را تایید کرد. جنتی با اشاره به اینکه یکی از محورهای اصلی برنامه‌اش به مجلس در زمان بررسی تایید صلاحیت وزرا، موضوع اقتصاد فرهنگ و هنر و ایجاد رونق در این بخش بود، تاکید کرد: تمامی فعالیت‌های فرهنگی، با حمایت دولت و از طریق موسسات وابسته به دولت صورت گرفته است. آنگونه که به اعتقاد جنتی، اکنون ۳۷ موسسه وابسته به وزارت ارشاد وجود دارد که با عنوان بخش خصوصی به ثبت رسیده‌اند، اما وابسته به دولت هستند و به واقع آنها بیشتر واسطه خیر هستند تا اگر دولت بخواهد از اثری حمایت کند، از طریق این موسسات کمک کند.

وضعیت اقتصادی هنرمندان نامطلوب است

بخش دیگر صحبت‌های وزیر به وضعیت اقتصادی اصحاب فرهنگ و هنر اختصاص داشت که وی آن را نامطلوب خواند و به صراحت گفت: به لحاظ معیشتی وضعیت به گونه‌ای است که بسیاری از هنرمندان در صورت ابتلا به بیماری، قادر به تامین هزینه‌های آن نیستند، به همین دلیل لازم است که این افراد مورد حمایت قرار گیرند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بدهی صندوق اعتباری حمایت از هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران را ۲۱میلیارد تومان برآورد کرد که قرار شده بدهی صندوق به این سازمان قسط بندی شود. وزیر البته در بخش دیگری از صحبت‌هایش در باب اینکه سعی دارد حوزه فرهنگ و هنر را رونق ببخشد، گفت: اگر منابع را به درستی هدایت کنیم، فعالان این حوزه نیز می‌توانند روی پای خود بایستند. به گفته وی، در حراج اخیر کریستی در دبی، ۴۰ اثر از ایران عرضه شدند و از این تعداد ۳۲ اثر به فروش رسید که از کل ۱۰میلیون دلار فروش این حراج، ۳میلیون دلار آن مربوط به ایران بوده است. جنتی بر این باور است که به‌دلیل سیاست‌های زیگزاکی در سایر بخش‌های فرهنگ، سودآوری حاصل نشده است. اعطای مجوزهایی برای ساخت فیلم و عدم اجازه نمایش آن ازجمله این سیاست‌ها بوده که به اعتقاد وی، به معنای نابودی سرمایه دست‌اندرکاران ساخت این اثرها است. البته براساس صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیاست وزارت در دوره جدید اصلاح این رویه است، به این معنا که چنانچه مجوزی برای آلبوم موسیقی، انتشار کتاب یا ساخت فیلم صادر شود، وزارت تا پایان از اعتبار این مجوز دفاع خواهد کرد تا به محض آنکه گروهی نسبت به این آثار جوسازی کردند، این آثار از بازار جمع نشود. وی سپس به وضعیت سینماهای کشور نیز اشاره کرد که با ۳۳۰ سالن سینما همچنان فرسوده هستند و با ۵۰درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند که البته دولت سعی دارد آنها را بازسازی و دیجیتالی کند. جنتی درباره سینماها با بیان این عبارت که «تلاش می‌کنیم اقبال مردم به سینماها افزایش یابد» از اینکه سال آینده ۲۰ تا ۳۰ سالن جدید به بهره‌برداری خواهد رسید، خبر داد. مشکلات مربوط به حوزه نشر از دیگر موضوعات مطرح شده توسط وزیر بود. جنتی به مذاکراتش با وزیر صنعت، معدن و تجارت هم اشاره‌ای کرد و به گفته وی قرار است میان ۲ وزارتخانه تفاهم‌نامه‌ای برای جهش در صنایع فرهنگی به امضا برسد. مذاکره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با شورای‌عالی بانک‌های خصوصی برای رونق بخش فرهنگ از دیگر نشست‌های دو جانبه بوده است.

در تلاش هستیم فضای مطبوعات باز شود

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره فضای مطبوعات نیز گفت: در تلاش هستیم فضا را باز کنیم، زیرا چنانچه به مطبوعات میدان بدهیم، می‌توانند رشد کنند. وی برای مدیریت حوزه نشر نیز معتقد به فضاسازی برای تبادل افکار بود و تاکید کرد: کتاب‌هایی که برای دریافت مجوز به وزارت ارشاد ارجاع می‌شوند، عموما مشکلی ندارند و برخی از این کتاب‌ها هشت سال است که در این وزارتخانه در انتظار مجوز هستند که با اصلاحات جزئی برای آنها مجوز صادر شد.

برای تولید کاغذ سرمایه‌گذاری شود

جنتی اما در بخش بعدی در پاسخ به سوال اعضای هیات نمایندگان اتاق تاکید کرد: موفقیت ژنو باعث خواهد شد اثر فرهنگی تحریم‌ها نیز خودبه خود لغو شود. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره سوال حاضران مبنی بر مساله کاغذ و سرمایه‌گذاری برای تولید در داخل از گلایه‌های زیاد ناشران از قیمت کاغذ سخن به میان آورد و تصریح کرد: از هر پیشنهادی در زمینه تولید و واردات کاغذ که باعث شود کاغذ ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده برسد، استقبال می‌کند. به گفته وی، بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی باید برای راه‌اندازی کارخانه‌های کاغذ در داخل کشور تسهیلات در نظر بگیرند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد فعالیت‌های بخش خصوصی با توجه به سیاست‌های اصل ۴۴ و سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی گفت: من می‌دانم که دولت نه بازرگان خوبی است، نه صنعتگر خوبی و نه کارآفرین خوبی و همواره در برابر اعطای اختیارات به بخش خصوصی مقاومت دارد، به همین خاطر و البته برخی حاشیه‌های دیگر در زمینه واگذاری امور به بخش خصوصی خوب عمل نکرده است.

فرهنگ ورای اقتصاد و سیاست است

دیدگاه جنتی در مورد رابطه فرهنگ، اقتصاد و سیاست نیز این بود که فرهنگ ورای اقتصاد و سیاست است، نه ذیل آنها.

به گفته جنتی، اعطای یارانه به مطبوعات نیز براساس ضوابط نمایندگان مطبوعات بوده که روی سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است و حتی میزان یارانه پرداختی به نشریات نیز روی همین سایت قرار گرفته، تا این مساله روشن و شفاف شود.

حاشیه‌های نشست وزیر ارشاد با فعالان بخش خصوصی

گروه بازرگانی - علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه نشست صبحانه خوری اتاق تهران علاوه‌بر پاسخ به سوال خبرنگاران، در بخش‌های مختلفی از صحبت‌هایش به موضوعات حاشیه‌ای نیز توجه کرد که آوردن آنها با توجه به پاسخ دیپلمات سابق خالی از لطف نیست.

توصیف به یادماندنی وزیر درباره «شبکه‌های اجتماعی»: نمی‌توانیم خود را در محیطی محدود محصور کنیم؛ یا به بهانه حفظ ارزش‌ها، رابطه خود را با دنیا قطع کنیم. اگر به گذشته بازگردیم و به کارهایی که از ما سر زده است، فکر کنیم برخی از این اقدامات مضحک به نظر می‌رسد. روزهایی ورود ویدئو، نوار ویدئو و حتی دستگاه فاکس ممنوع بود. در روزگاری که استاندار خراسان بودم، آقای غرضی نیز وزیر پست بود. او برای استانداری خراسان دستگاه فاکس فرستاد و در نامه‌ای تاکید کرده بود که ارسال این دستگاه محرمانه بماند. در ایران کاربران فیس‌بوک به ۴ میلیون نفر می‌رسد. در دولت، چنین تفکری برای ایجاد محدودیت برای ورود ایرانیان به شبکه‌های اجتماعی و فیلتر کردن آن وجود ندارد.

پاسخ‌های جنتی درباره «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران»: انجمن صنفی روزنامه‌نگاران می‌تواند مجمع تشکیل دهد و هیات‌مدیره انتخاب کند. پلمب شدن دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران توسط دادستانی و به‌دلیل شکایت وزارت اطلاعات بوده است، اما وزارت اطلاعات شکایت خود را پس گرفته است. این وزارتخانه با فعالیت این انجمن هیچ مشکلی ندارد. وزارت کار نیز هیچ مشکلی با فعالیت مجدد انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ندارد.

درباره فعالیت «محمدرضا شجریان و بهرام بیضایی»: در مورد آقای بیضایی که مشکلی وجود ندارد. در مورد آقای شجریان که از برجسته‌ترین هنرمندان عرصه موسیقی هستند، متاسفانه مساله تا حدی سیاسی شده و جنبه‌های دیگری به خود گرفته و وزارت ارشاد در تلاش است که ایشان بتواند کنسرت برگزار کند و مشارکت بیشتری داشته باشد.

درباره «فضای آزاد مطبوعات»: باید همدیگر را تحمل کنیم، نقد کنیم، نقد بشنویم چرا که در تضارب آرا پیشرفت حاصل می‌شود.

درباره «کارآفرینان»: نباید سرمایه‌دار، کارآفرین و تولیدکننده ثروت را در جامعه ضدارزش عنوان کنیم.

درباره «هدیه رئیس‌جمهور به خبرنگاران»: من نمی‌توانم در این زمینه تصمیم بگیرم.

درباره «نویسنده‌های ممنوع‌القلم»: با توجه به همفکری صورت گرفته مقرر شد هیچ کتابی را به‌دلیل نویسنده‌اش رد نکنیم.

درباره «چاپ کتاب»: ما تصمیم گرفته‌ایم به کتاب نگاه کنیم نه نویسنده اثر.

درباره «اعزام گروه‌های موسیقی به خارج از کشور و نمایش فیلم‌های ایرانی در کشورهای خارجی»: وزارتخانه توجه ویژه‌ای دارد و اگر تشکل‌های بخش خصوصی کمک کنند، استقبال خواهد شد.

درباره «افزایش یارانه مطبوعات در بودجه سال آینده»: با توجه به اینکه کل بودجه حدود سه یا چهار درصد رشد پیدا کرده، بنابراین نمی‌توانم بگویم در این حوزه افزایشی خواهیم داشت.

درباره «تسهیلات و ویزا برای فعالان فرهنگی»: مشکلی برای ویزا نیست. فعالان فرهنگی جایگاه جدایی دارند و ما این مساله را بررسی می‌کنیم تا بحث ویزایشان طولانی نشود.

درباره «حمایت‌های دولتی از سینما»: تعدادی از فیلم‌هایی که در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، مانند فیلم «چ» و «رستاخیز» با حمایت بنیاد فارابی ساخته شده و اگر حمایت‌های دولت نبود، امکان تولید نداشت.

درباره «صدور مجوز نشریات»: در این زمینه مشکلی وجود ندارد. زمانی که وارد این وزارتخانه شدم، با درخواست‌هایی برای نشریات مواجه شدم که از سال ۱۳۸۵ باقی مانده بود.

درباره «صنعت گردشگری»: در چند سال گذشته عناصری که به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آمدند، این سازمان را شخم زدند.

تضمین امنیت سرمایه‌گذاری فرهنگی