سردار خالدی- شاید همه تجار و بازرگانان می‌خواهند بدانند قیمت تمام‌شده کالایی که تصمیم دارند وارد کنند، چقدر است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت قیمت تمام‌شده هر کالای وارداتی بستگی به عوامل مختلفی از جمله قیمت کالا در مبدا، هزینه‌های حمل‌ونقل، هزینه‌های بانکی و بیمه، نرخ ارز در زمان واردات، درصد تعرفه گمرکی، مالیات‌های متعلقه، هزینه‌های مجوزهای احتمالی، هزینه‌های بازرسی، هزینه ثبت سفارش‌ها، هزینه‌های ترخیص و سایر هزینه‌های سربار دارد. همچنین زمان تحویل کالا و قوانین وضع شده در زمان واردات و سایر پارامترهای دیگر می‌توانند در قیمت تمام‌شده تاثیرگذار باشند؛ اما دو رکن اساسی در تعیین قیمت تمام‌شده و فعالیت‌های اقتصادی، نرخ سود تسهیلات و نرخ ارز است که عامل افزایش یا کاهش توان رقابتی تولیدات کشور در مقابل کالاهای رقبای خارجی در بازارهای داخلی و صادراتی است. در باب اهمیت قیمت تمام‌شده، موارد بسیاری گفته شده، اما آنچه اهمیت این موضوع را دو چندان می‌کند، این است که اگر گزارش‌های دقیق و صحیحی از عوامل افزایش قیمت‌ها یا هزینه‌ها موجود نباشد، مدیران در تصمیم‌گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایر تصمیم‌گیری‌ها و راه انجام تصمیمات با مشکل مواجه می‌شوند. در این میان، نمایندگان مجلس بر این باورند اگر تامین ارز بر اساس همین روالی که توسط دولت قبلا صورت گرفته و فرآیند آن در قانون پیش‌بینی شده، انجام شود و بانک مرکزی دلار را با قیمت ۲۴۷۰ تومان تامین کند، افزایش قیمت زیادی نخواهیم داشت، بنابراین قیمت تمام‌شده کالاهای اساسی هم مثل گذشته خواهد بود و مابه‌التفاوت آن را دولت پرداخت می‌کند. البته دیگر پارامترها همچون تحریم‌ها و محدودیت‌های داخلی و خارجی همچنان در تغییرات قیمتی تاثیرگذار خواهد بود.

هوشنگ فاخر، یکی از اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه نرخ بالای سود تسهیلات یکی از عوامل افزایش قیمت تمام‌شده تولیدات داخلی و از دست رفتن توان رقابتی با کالاهای مشابه در کشورهای دیگر (به‌دلیل نرخ سود سالانه ۲۰ الی ۳۰ درصد در ایران و نرخ بهره سالانه ۲ الی ۵ درصد در کشورهای رقیب) است، اظهار کرد: متاسفانه ارقام رسمی اعلام شده تاثیر هزینه‌های مالی روی قیمت تمام‌شده به میزان تقریبی ۴ الی ۵ درصد است؛ زیرا فقط هزینه‌های مالی شرکت‌هایی که سهام آنها در بورس عرضه شده، محاسبه شده و از سوی دیگر هزینه‌های مالی ادغام شده در سایر عوامل تولید به قیمت تمام‌شده، اضافه نشده است.

وی با اشاره به هزینه‌های شرکت‌های بورسی گفت: شرکت‌های بورسی معمولا شرکت‌های بزرگ با تولیدات خاص و انحصاری، ذخایر مالی مناسب و غالبا بدون نیاز به استقراض و درآمدهای حاصل از سپرده‌گذاری هستند که یکی از دلایل کاهش هزینه‌های بار مالی در آنها است؛ در صورتی که در واحدهای تولیدی و کوچک (خارج از بورس) این روال به گونه دیگری است.

این عضو نمایندگان اتاق ایران با اشاره به اینکه خرید مواد اولیه معمولا با مشارکت بانک‌ها یا خرید نسیه از منابع غیربانکی انجام می‌شود، اظهار کرد: معمولا ۱۰ تا ۲۰درصد افزایش قیمت مواد اولیه از ناحیه خرید نسیه صورت می‌گیرد که این هزینه به علت عدم تفکیک و ثبت جداگانه قیمت نقدی و سود پرداخت شده، مجموع آن در حساب مواد اولیه خریداری شده نمایان می‌شود.

فاخر در توضیح عوامل افزایش قیمت کالاهای تولیدی تصریح کرد: فروشندگان مواد اولیه داخلی و وارداتی در قیمت تمام‌شده نقدی کالا، هزینه‌های متاثر از هزینه‌های مالی را محاسبه و منظور می‌کنند که عامل افزایش هزینه مواد اولیه در نتیجه هزینه‌های مالی بدون ظاهر شدن آن در هزینه مالی ترازنامه شرکت‌ها است؛ البته در خرید نسیه، نرخ سود تسهیلات بانک‌ها یا منابع غیربانکی به این رقم اضافه می‌شود. این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با اشاره به اینکه معمولا سرمایه‌گذاری‌های جدید با مشارکت بانک‌ها به صورت صدور اوراق مشارکت یا استقراض از منابع غیربانکی انجام می‌شود، گفت: با توجه به نرخ سود حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد و دوره بازپرداخت چندساله، سود پرداختی عامل افزایش هزینه‌های استهلاک سالانه تا حدود ۵۰ الی ۶۰ درصد است که از عوامل عدم محاسبه مالی مستتر در هزینه استهلاک مندرج در ترازنامه به صورت جداگانه است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به مقوله حامل‌های انرژی گفت: شرکت‌های تامین‌کننده حامل‌های انرژی برای تامین مالی معمولا یا به بانک‌ها مراجعه کرده یا از طریق منابع غیربانکی و صدور اوراق مشارکت با پرداخت سود و... فرآیند تامین مالی را انجام می‌دهند که باعث افزایش هزینه‌های تولید حامل‌های انرژی می‌شود که سهم آن در ترازنامه‌ها جداگانه ثبت نشده و هزینه مالی واقعی روشن نمی‌شود.

فاخر با بیان اینکه اکثر تولید محصولات کشور همانند سیمان، آهن، مواد معدنی و فولاد سنگین وزن هستند، افزود: برای این محصولات معمولا یک بار هزینه حمل مواد از معادن یا بنادر به واحدهای تولیدی و توزیعی پرداخت سپس به هنگام عرضه در بازارهای داخلی یا صادراتی مجددا هزینه حمل برای دومین بار پرداخت می‌شود.

به گفته فاخر، با توجه به بالابودن نرخ سود لیزینگ‌ها، هزینه سوخت، هزینه قطعات یدکی و ... کرایه حمل در ایران بالا است. (بخشی از کرایه حمل، هزینه‌های مالی است که در ترازنامه‌ها در حساب کرایه حمل یا قیمت تمام‌شده مواد ثبت می‌شود و البته هزینه‌های متفرقه نیز مشمول شرایط فوق است.)

فاخر در ادامه تاکید کرد: به تبع افزایش هزینه عوامل تولید در نتیجه بالا بودن نرخ سود تسهیلات، قیمت تمام‌شده کالاها افزایش یافته و باعث افزایش نرخ تورم می‌شود. این در حالی است که در ابتدای سال جاری، طبق ضوابط قانون کار، حقوق و دستمزد برای حفظ قدرت خرید کارگران به نسبت تورم افزایش یافته، درنتیجه بخشی از افزایش حقوق ناشی از هزینه مالی است که در ترازنامه‌ها در حساب هزینه مزد ثبت شده و در محاسبه هزینه‌های مالی ثبت نمی‌شود. براساس گفته این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، با استناد به هزینه‌های مالی مندرج در ترازنامه شرکت‌های بورسی که رقمی حدود ۴ الی ۵ درصد قیمت تمام‌شده است، به هیچ وجه افزایش یا کاهش قیمت تمام‌شده، تغییرات هزینه‌های مالی را منعکس نمی‌کند.

وی با تاسف از تصمیم‌گیری‌های اقتصادی دولتمردان سابق از تاثیر ناچیز هزینه‌های مالی که به دلیل اشتباه در تصمیم‌گیری‌ها بوده است، ابراز امیدواری کرد وزرای فعلی و مسوولان بانک مرکزی که از دانش و تجربه کافی برخوردار هستند، بتوانند با برنامه‌ریزی‌های دقیق به اهمیت این موضوع توجه کنند.