بالاتر از سیاهی رنگی هست

شبنم آذر

واردات سالانه ۶۰میلیون مترمربع چادر مشکی، ایران را به بزرگ‌ترین واردکننده این کالا در دنیا تبدیل کرده است.

این در حالی است که بیش از نیمی از نیاز داخلی چادر مشکی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. چادر مشکی که پیش از سال ۸۵ با تعرفه ۶۶درصدی از دو کشور کره‌جنوبی و امارات متحده عربی وارد کشور می‌شد، پس از دستیابی به فناوری رنگ پایدار از سوی شرکت نساجی ایران، و اعلام آمادگی چند شرکت نساجی برای تامین بخشی از نیاز داخلی کشور در تاریخ ۲۶مهرماه سال ۸۵ ناگهان به ۱۲درصد کاهش پیدا کرد.

اگرچه کاهش ناگهانی تعرفه واردات از سوی وزارت بازرگانی با شعار حمایت از مصرف‌کننده تحقق پیدا کرد اما آنچه که در این میان به دست نسیان سپرده شد حمایت از تولید داخلی بود.

امروز قریب به یک سال از به فراموشی سپردن تولیدکنندگانی که پس از ۴سال تحقیقات توان دستیابی به فناوری برای رقابت بازارهای جهانی را به دست آورده بودند و با کاهش ناگهانی تعرفه تلاش‌های خود را بی‌ثمر دیدند، می‌گذرد.

در آن تاریخ دولت کاهش تعرفه را راهی برای ورود قانونی این کالا به داخل کشور خوانده بود و چنین استدلال می‌کرد که واردکنندگان چادر مشکی با تعرفه بالا ناچار با سود کمتر این کالا را می‌فروشند و برخی نیز دست به قاچاق کالا می‌زنند در حالی که اگر تعرفه پایین بیاید ورود این کالا قانونی می‌شود.

اما این استدلال دولت نیز نه تنها از قاچاق این کالا نکاست بلکه براساس آخرین آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ۳۹میلیون مترمربع از ۶۰میلیون مترمربع نیاز داخلی به شکل قاچاق وارد کشور می‌شود و در واقع می‌توان گفت این سیاست نادرست بازار را در دست دلالان واردات چادر و قاچاقچیان سودآورتر از پیش نگه داشت.

چه اگر حاصلی جز این داشت تنها ۴درصد تولید چادر مشکی در داخل کشور صورت نمی‌گرفت و تولیدکنندگان از تمام توان خود برای تولید و حتی صدور این محصول استفاده می‌کردند.

این اقدام در حالی صورت گرفت که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نسبت به عوارض کاهش تعرفه هشدار داده و اعلام کرده بود که با کاهش نرخ تعرفه واردات پارچه چادر مشکی افزایش یافته و ممکن است بسیاری از پارچه‌های مشکی پس از کاهش تعرفه تحت عنوان پارچه چادر مشکی وارد کشور شود و به مصارفی غیر از چادر برسند که این امر در مرحله نخست تولیدکنندگان داخلی را که به فناوری مطلوب دست یافته‌اند از چرخه رقابت با پارچه وارداتی خارج کند و در مرحله بعد سایر پارچه‌های مشکی نیز در قالب پارچه چادر مشکی از پرداخت تعرفه گمرکی معاف شوند زیرا تشخیص این که پارچه به چه مصرفی می‌رسد غیر ممکن است.

دو ماه پس از کاهش تعرفه واردات چادر مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنایع با ادعای حمایت از تولید کنندگان خبر بهره‌برداری از اولین کارخانه تولیدی این محصول را با تمام ویژگی‌های استاندارد کلاسیک در شهرستان خوانسار اعلام کرد.

مدیر اجرایی شرکت «نای زرین» خوانسار پس از گذشت یک سال از تاسیس کارخانه در این باره می‌گوید: خط تولید این کارخانه در مرداد ماه سال ۸۵ به بهره‌برداری رسید و در آن زمان برای تولید سالانه ۶میلیون متر مربع برنامه‌ریزی شده بود.

اما با مشکلاتی که وزارت بازرگانی با کاهش تعرفه واردات چادر ایجاد کرد پس از گذشت یک سال ناچار به برگرداندن خط به سمت تولید پارچه‌های غیر چادری شدیم.

محمدعلی شفیعی در ادامه می‌افزاید: متاسفانه این رفتار غیرمنطقی که تعرفه گمرکی واردات چادر مشکی ۱۲درصد است و واردات مواد اولیه آن ۲۰درصد هنوز ادامه دارد و هیچ مرجعی پاسخگوی این اقدام نیست.

به گفته شفیعی براساس قانون تعرفه گمرکی واردات مواد اولیه تولید کالا باید بسیار پایین‌تر از تعرفه گمرکی واردات کالا باشد ولی در مورد چادر مشکی این تعارض وجود دارد.

مدیر اجرایی شرکت نای زرین خوانسار میزان تولید چادر مشکی فعلی این کارخانه را ماهانه ۱۰هزار متر مربع اعلام می‌کند و می‌گوید: از مرداد ماه سال ۸۵ تا خرداد سال ۸۶ ماهانه ۶۰ تا ۷۰هزار متر مربع چادر مشکی در این کارخانه تولید و انبار می‌شد ولی پس از به نتیجه نرسیدن پیگیری‌ها برای رفع بحران واردات ناچار این میزان را به حداقل رساندیم.

وی تسهیل تولید این کالا به دلیل حمایت‌های دولت در کره جنوبی را عامل اصلی ناتوانی رقابت تولید کنندگان داخلی می‌داند. آنها تولید می‌کنند برای صادرات.

شفیعی معتقد است که این اقدام وزارت بازرگانی، فضا را برای مافیای واردات چادر حفظ کرده است در حالی که این وزارتخانه اگر سیاست حمایتی داشته باشد باید با کمک به تولیدکنندگان چادرمشکی بازار واردات آن را نیز به دست تولیدکنندگان این کالا بسپارد تا تعادل در واردات و تولید ایجاد شود و سود حاصل از واردات برای تولید این کالا در داخل هزینه شود.

امیررضا سخن‌چی، معاون شرکت ایران مرینوس، یکی از چهار شرکت تولیدکننده چادرمشکی در ایران نیز نسبت به وضعیت تعرفه‌های واردات مواد اولیه و چادرمشکی معترض است. وی می‌گوید: یک سال است که ما به فناوری رنگ‌رزی پارچه مشکی رسیده‌ایم و وزارت بازرگانی با اقدام غیرکارشناسانه خود تمام تلاش‌ها را بی‌ثمر گذاشت.

وی می‌افزاید: نسبت تعرفه ورود نخ و تعرفه ورود چادر مشکی غیرمنطقی است ولی هیچ نهادی پاسخگوی این رفتار نبوده است.

سخن‌چی تصریح می‌کند: شرکت ایران‌مرینوس توان تولید روزانه ۱۰هزار متر پارچه چادرمشکی را دارد که سالانه ۵/۲میلیون مترمربع از نیاز کشور را تامین می‌کند ولی در حال حاضر ما تنها روزانه یک‌هزار متر از این کالا را تولید می‌کنیم.

وی از بی‌نتیجه ماندن مراجعه شرکت‌های تولیدکننده چادرمشکی به وزارت بازرگانی، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، وزارت صنایع، وزارت کار و دیگر مراجع مربوط می‌گوید و معتقد است که مافیای واردات چادرمشکی این بازار را همچنان به سود خود نگه داشته‌ است.

یک عضو اتاق بازرگانی تهران نیز در این باره می‌گوید: از نظر منطقی تعرفه مواد اولیه باید به مراتب پایین‌تر از تعرفه ورود کالا باشد و این امر به جهت سیاست حمایت از تولید هدفمند به شرط ارتقای کیفیت و بهره‌وری در زمان محدود باید صورت پذیرد.

محمود دودانگه تاکید می‌کند: وضعیت تعرفه چادر مشکی نیاز به اصلاح دارد و اعتقاد ما بر این است که حمایتی با این منظور می‌تواند منتج به افزایش تولید داخلی با کیفیت بالا شود.

رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های وزارت بازرگانی در ادامه می‌گوید: چادر کالای حساسی در کشور است و حمایت از آن باید با این حساسیت بالای آن بتواند تولیدکنندگان داخلی را تقویت کند در حالی که شرایط فعلی تولید چادر مشکلی را به رکود رسانده است. وی خاطرنشان کرد: این حمایت باید منطقی باشد و مشابه حمایت‌های انجام شده از صنایع خودروسازی که منجر به تولید محصولات بی کیفیت شده است، نباشد.

دودانگه در پایان بر منطقی کردن تعرفه‌های مربوط به تولید و واردات چادر تاکید کرد. براسا‌س آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت صنایع سالانه ۳۰میلیون چادر مشکی وارد کشور می‌شود که از این میزان سهم بزرگی نصیب واسطه‌ها و مافیای واردات این کالا می‌شود.

دلالان هر متر مربع چادرمشکی را به قیمت ۷۰ تا ۸۰ سنت از خارج خریداری می‌کنند و این در حالی است که شاهد فروش آن در بازار داخل حداقل به قیمت ۵هزار تومان هستیم.

به طوری که یک قواره ۶متری چادرمشکی بین ۱۵ تا ۵۰هزار تومان به فروش می‌رسد. در این میان آنچه نصیب مصرف‌کنندگان داخلی می‌شود پرداخت قیمتی گزاف و به ناحق برای محصول وارداتی است. نصیب تولیدکنندگان نیز انبارهایی مملو از چادرهایی مشکی به فروش نرسیده است و اما سهم دلالان سیاه دست، میلیون‌ها دلار سود از بازار واردات چادرمشکی است.