فرصت‌سازی برای آینده

کامبیز حیدرزاده*

عراق، کشوری است با قومیت‌های گوناگون که عرب‌ها حدود ۷۵درصد و کردها حدود ۲۰درصد آن را تشکیل می‌دهند. نمایی از اربیل- شمال عراق

کردستان عراق حدود ۲۵درصد از جمعیت کشور عراق را دارا است و شامل سه استان اربیل، سلیمانیه و دهوک و بخشی از استان‌های نینوا و دیاله است.

اربیل که کردها آن را هولیر می‌خوانند از باستانی‌ترین شهرهای عراق به شمار می‌رود و هم‌اکنون پایتخت کردستان عراق است. اهمیت این شهر چنان است که حتی از دوران حاکمیت حزب بعث عراق نیز مرکز تشکیل یک مجلس خودگردان بوده است.

دو حزب موثر و قدرتمند کردها عبارتنداز: حزب دموکرات کردستان عراق (پارتی دموکراتی کردستان PDK) به رهبری مسعود بارزانی، رییس کنونی اقلیم و اتحاد میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی، رییس‌جمهور کنونی عراق. با وجود درگیری‌هایی که بین دو حزب وجود داشت سرانجام در سال ۱۹۹۸ در واشنگتن توافقنامه صلحی بین رهبران دو حزب- مسعود بارزانی و جلال طالبانی به امضا رسید. ارتباط دو حزب در سال ۲۰۰۲ به عالی‌ترین سطح خود رسید تا جایی که «برهم صالح» نخست‌وزیر حکومت میهنی به خبرنگاران اعلام کرد که هر دو حزب توافق کرده‌اند اداره کردستان را یکی کنند. در حال حاضر کردستان با دارا بودن مجلس و وزارتخانه‌های مختلف، خود را از حکومت مرکزی و تمامیت کشور عراق منفک نمی‌داند.

از آنجا که کردستان عراق تا سال ۱۵۱۴ میلادی بخشی از خاک ایران به شمار می‌رفته قرابت‌های زیادی در آداب و رسوم و فرهنگ با کشورمان دارد، از جمله اینکه عید ملی آنها نوروز باستانی است و بسیاری از مردم خود را ایرانی‌الاصل می‌دانند. برخورد مردم کرد عراق با ایرانی‌ها بسیار دوستانه و سرشار از مهر و محبت است. وقتی در بین آنها هستی، احساس غربت نمی‌کنی، اگر بفهمند ایرانی هستی کسی را پیدا خواهند کرد که فارسی بلد باشد. تقریبا از هر ده نفر یک نفر هست که فارسی را بفهمد و یا بتواند صحبت کند. در این میان افراد زیادی را می‌توان یافت که حتی در کشورمان زندگی کرده باشند و از زیبایی‌ها و مهمان‌نوازی‌های ایران و ایرانی چیزی برای گفتن داشته باشند.

کردستان عراق منطقه‌ای است کوهستانی که سرسبزی زمین‌های باران‌خورده آن نشانگر مستعد بودن آن برای کشاورزی و کشت و کار است. ولی آنچه در کنار جاده‌ها کمتر به چشم می‌خورد زمین زیرکشت است.

آثار محرومیت ناشی از جنگ‌طلبی رژیم گذشته و عدم توجه به این منطقه از کشور عراق به دلیل خصومت‌های آن رژیم با مردم کرد، در نقطه‌نقطه این اقلیم به چشم می‌خورد. نداشتن راه و جاده مناسب و نبودن علائم راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها، فقدان سیستم حمل‌ونقل شهری و بین‌شهری، کمبود تلفن ثابت و امکانات شهری و شهرداری از مواردی است که بیشتر به چشم ‌می‌خورد.

قیمت بالای سوخت نفت و گاز باعث گردیده است مصرف عمده برق جهت تولید گرما و سرما باشد. به همین دلیل و همچنین کمبود توان تولید این انرژی، گاهی ساعات متمادی شهر با قطع برق روبه‌رو می‌گردد.

آب معدنی ایرانی از شاخص‌ترین محصولاتی است که حضور آن را در هر نقطه می‌توان دید، هر چند مردم محلی معتقدند با ورود آب معدنی «حیات» (محصول کشور ترکیه)، بازار محصول ایرانی این کالا از دست رفته است و به مرور از دور خارج خواهد شد.تخم‌مرغ، خامه، ماست، شیر و ترشی ایرانی نیز از دیگر محصولاتی است که در اکثر مغازه‌ها یافت می‌شود، اما در فروشگاه‌های بزرگ شهر کمتر می‌توان محصولات ایرانی را پیدا کرد و جای آن را محصولات ترکیه، سوریه، چین و دیگر کشورها از آسیا، اروپا و آمریکا گرفته است.با وجودی که مشاهده محصولات کشورمان در خارج از کشور خوشحال‌کننده است، اما مشاهده بنزین ایرانی در گالن‌های ۲۰لیتری در نقطه‌نقطه شهر و کنار جاده‌ها جای تاسف دارد.

رنگ قرمز بنزین ایرانی در کنار بنزین زرد عراقی آن را متمایز می‌کند و نشانه مرغوبیت آن به شمار می‌آید.

کارکرد بهتر خودرو با بنزین ایرانی و هزینه‌های متحمل شده برای قاچاق بنزین از مرز باعث شده است تا قیمت آن به لیتری ۷۵۰تومان برسد در حالی که بنزین عراقی حداکثر لیتری ۴۵۰تومان فروخته می‌شود.

حضور پررنگ و رقابتی شرکت‌های خودروسازی مانند تویوتا، میتسوبیشی، اپل، شورولت، بنز و بی‌‌ام‌و عرصه را برای حضور خودروسازهای ایرانی تنگ نموده است.

هر چند غرفه شرکت سایپا در محوطه خارجی نمایشگاه DBX دیده می‌شد ولی با وجود شورولت سواری ۸۰۰۰دلاری، استقبال چندانی از محصولات این شرکت دیده نمی‌شد.

آنچه مسوولان کردستان عراق بر آن اصرار داشتند، تلاش هر چه سریع‌‌تر برای بازیابی جایگاه ویژه محصولات ایرانی در بازار عراق به ویژه کردستان بود.

آنها صادرات محصولات درجه ۲ و ۳ و تاریخ گذشته و غیراستاندارد را یکی از علل عمده لطمه خوردن به اعتبار کالای ایرانی می‌دانستند.از دیگر مواردی که مسوولان آن اقلیم خواستار آن بودند می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.تسهیل امر مبادلات از جمله آزادی تردد کامیون‌های دو کشور، تاسیس شعب بانک‌های ایرانی در عراق، رسمی‌سازی نقاط مرزی مشترک، حضور مداوم و رسمی در بازار و پرهیز از تجارت پیله‌وری.

آنچه مسوولان کردستان عراق بیش از همه بر آن تاکید داشتند سرمایه‌گذاری در کردستان عراق با استفاده از فرصت‌های موجود در قانون جدید سرمایه‌گذاری مصوب مجلس کردستان عراق بود.آنها برخی از فرصت‌ها را این‌گونه برشمردند: ۱۰سال معافیت مالیاتی که در صورت داشتن شریک بومی به ۱۵سال خواهد رسید، ۵سال معافیت گمرکی، تملک زمین، آزادی بازگشت سرمایه و استفاده از نیروی کار ایرانی، عراقی و خارجی به دلخواه خود.

*از مدیران سازمان توسعه تجارت