از پاکادوسیا تا اورفا
فرهاد گوران- از شمال ترکیه به سمت جنوب این سرزمین می رفتیم و نشانه‌ها، یکی پس از دیگری در قاب گرفته می‌شد، در مسیر جاده کیسری-سیواس یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای عهد سلجوقیان قرار گرفته که روزی روزگاری، راهیان جاده ابریشم را در خود جای می‌داده است. سنگ بنای کاروانسرای «سلطان هانی» در سال 1229 میلادی نهاده شده و در سال 1278 مرمت و نوسازی شده است. کاروانسرایی است سرشار از زیبایی معمارانه که از گذر تاریخ، حکایت‌ها دارد. در بخش‌های جنوبی ترکیه از این بناهای تاریخی کم نیست. در استان عثمانیه که معروف است به سرزمین قلعه‌ها، از دوران روم و بیزانس قلعه هایی به جای مانده، هر یک بر سر کوهی و یادآور شکوهی. برای کسی که به معماری و تاریخ نظر دارد. از بقایای شهر باستانی هیروپولیس تا دیوارهای هنوز زنده‌دیار بکر. فرصت نگریستن هست و گویی از هیروپولیس تا پرسپولیس هم، فاصله‌ای نیست و شباهت بسیار است، اسکندر مقدونی از هر دو ویرانه‌ای برجا گذاشته است!

capadocia
و اما نمی‌توان به ترکیه رفت و سرزمین کاپادوسیا را ندید. کاپادوسیا یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین منابع گردشگری جنوب ترکیه است و جایی است که زبان و تصویر از بازنمایی تاریخ باز می‌مانند. در کاپادوسیا چندین دوره تاریخی جریان داشته است، دوره هیتی‌ها که این قوم از 3هزار سال تا 1500سال قبل از میلاد در آن جا زیسته‌اند. دوران امپراتوری هخامنشیان که تا سال 332 قبل از میلاد ادامه داشته و حمله اسکندر مقدونی، پایان فاجعه بار آن بوده است. دوران امپراتوری رومی‌ها و نیز امپراتوری بیزانس و زمانه سلجوقیان.
در کاپادوسیا، خانه‌هایی می‌بینی که در دل تپه‌های سنگی کنده شده و یادآور خانه‌های کندوان در تبریز است. کلیساهایی می‌بینی که به شکل صلیب حفاری شده و سرشار است از نگاره‌ها و نمادهای عزیزه‌ها و مقدسات مسیحیت. گروهی از مسیحیان در عهد بیزانس به این منطقه پناه برده و شهری کم‌نظیر پدید آورده اند که اکنون بیشتر به رویا شبیه است تا واقعیت. آن طور که مدیر گردشگری کاپادوسیا می‌گفت، پای سرمایه‌گذاران اروپایی به آن جا باز شده و طرح‌هایی برای رونق توریسم در دست اجرا دارند. هر چه باشد بخشی از تاریخ مسیحیت در کاپادوسیا نهفته است.

کاروانسرای soltanhani

و شانلی اورفا، این نخستین شهر روی زمین پس از توفان نوح، به روایتی. روزانه هزاران توریست و زائر به شانلی اورفا می‌آیند که دیار پیامبران می‌نامندش. سلامی یلدیز، مدیر گردشگری اورفا که استاد دانشگاه هم هست، کتابی به زبان ترکی و انگلیسی نوشته در باب تاریخ این سرزمین. در این کتاب آمده است «دوازده تن از پیامبران از این سرزمین برخاسته‌اند: حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت لوط، حضرت اسحاق، حضرت یعقوب، حضرت یوسف، حضرت ایوب، حضرت الیسا، حضرت شعیب، حضرت موسی و حضرت عیسی .» در مرکز شهر اورفا، در دامنه قلعه‌ای که گفته می‌شود قلعه نمرود بوده و هنوز دیواره‌ها و ستون‌هایی از آن باقی مانده، حوضی می‌بینی پر از ماهی. در آن جا روایت‌هایی می‌شنوی که زبان اسطوره و تاریخ را به هم آمیخته است. اورفا، شهر اسطوره‌ها است و هر گوشه‌اش رنگی از رمز و راز دارد. شهر باستانی هاران هم که هنوز نشانه‌هایی از آن پیدا است، 8هزار سال قدمت دارد و بنا به روایتی در روزگاران قدیم یکی از سه شهر مرکز فلسفه و تمدن در جهان بوده است. از منظری دیگر، اورفا از قدیم‌الایام گذرگاه تجارت با ایران، سوریه و عراق از یک سو و اروپا از سوی دیگر بوده . هنوز هم بازار بزرگی دارد که پر رونق و رنگارنگ است. در استان اورفا، بزرگ‌ترین سد ترکیه یعنی سد آتاتورک، بر رودخانه فرات شکل گرفته که سومین سد بزرگ دنیا از نظر ظرفیت آب‌گیری است. این سد از سال 1995 به محلی برای برگزاری ورزش‌های آبی هم تبدیل شده و به نوعی نماد مدرنیته در آن زادبوم باستانی است.
۵۸درصد تولید ناخالص داخلی ترکیه از محل خدمات تامین می‌شود که گردشگری در کانون آن قرار دارد. در گفت و گو با مدیران فرهنگ و توریسم ترکیه دریافتم که شکوفایی تجاری در آن کشور، مبتنی بر ساختار نهادینه شده گردشگری داخلی و خارجی است. آنها با نگاهی نو بر جاده ابریشم گام گذاشته‌اند و همه می‌دانند که بر آن جاده فقط کالا نگذشته است، آن جاده، گذرگاه فرهنگ‌ها و تمدن‌ها هم بوده است.
بقایای شهر باستانی hieropolis