35 درصد کم‌تر از پارسال

گروه بازرگانی - ششمین نمایشگاه بین المللی صنعت تهران، دیروز کلید خورد. این نمایشگاه اگرچه صدها شرکت داخلی و خارجی را در درون خود جای داده، اما بررسی تطبیقی آن با دوره قبل نشانگر کاهش ۳۵درصدی فضا و غیبت شرکت‌های بزرگ خارجی است. مراسم افتتاحیه امسال نیز در غیاب دکتر محسن شاطرزاده، معاون وزیر صنایع و معادن، با حضور رییس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد. عکس: حمیدرضا مقیمی

مهندس مهدی مفیدی، وضعیت رشد بخش صنعت و معدن کشور را طی سال‌های گذشته «بسیار خوب» توصیف کرد و این جهش را ناشی از دو دهه تلاش و توسعه کشور به خصوص پس از رها شدن از فشارهای جنگ تحمیلی دانست:

«در پنج سال گذشته نرخ رشد صنعت و معدن همواره از ۱۰درصد فراتر بوده. به‌گونه‌ای که در سال‌های ۸۱ ، ۸۲، ۸۳ و ۸۴ به ترتیب ۴/۱۱ ، ۵/۱۰ ، ۹/۱۱ و ۱۱درصد برآورد شده است. از پنج ماه نخست امسال آمار دقیقی در دست نداریم، اما حدس می‌زنیم این رشد کماکان ادامه داشته است.»

مفیدی در ادامه گفت: «براساس این نرخ رشد متوالی و کنترل نرخ رشد جمعیت کشور در دهه گذشته نسبت به دهه قبل، بازارهای داخلی برای تولید داخل بسیار کوچک شده‌اند و مرز‌ها برای عرضه کالاهای داخلی تنگ‌تر شده است. بنابراین طبیعی است که تولیدکنندگان ما باید به مانند همتاهای دیگر خود در سراسر جهان، نگاه و عملکردی فرامرزی داشته باشند تا سهم مناسبی از بازار جهانی را به دست آوردند.»

به اعتقاد وی اگرچه ایران یک‌درصد جمعیت جهانی را در خود جای داده و به همین میزان اراضی خشکی را دارا است، اما سهم کشور در تجارت جهانی به مراتب کمتر از این مقدار است.

مدیرعامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، توسعه صادرات غیرنفتی به ویژه در زمینه کالاهای صنعتی را از اهداف برنامه پنج ساله چهارم دانست و تاکید کرد: «راه‌اندازی نمایشگاه‌های صنعتی و بازرگانی یکی از ابزارهای قوی در این راه است که باید بیش از پیش به آن توجه داشته باشیم.»

مهندس مفیدی در ادامه سخنانش طیف صنعتگر کشور را چنین خطاب قرار داد:

«مهم‌ترین انتظاری که ما از صنعتگرانمان داریم، افزایش بهره‌وری عامل تولید است که وزارت صنایع و معادن تاکید زیادی بر آن دارد. البته تنگ شدن عرصه رقابت‌های داخلی، صنعتگران ما را مجبور به اینکار خواهد کرد، اما چه بهتر پیش از آنکه در تنگناهای بازار و تقابل قیمت‌های تمام شده قرار بگیریم، خود با بهره‌گیری از عوامل مختلف اقتصاد آنها را بیافرینیم.»

وی با اشاره به اینکه در این عرصه باید به چهار شاخه اصلی توجه بیشتری شود، گفت: «اول، افزایش بهره‌وری سرمایه است که متاسفانه در صنعت ایران توجهی به آن نشده است، بنابراین توصیه می‌کنم که صنعتگران کشور با استفاده از مشاورانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند نسبت به افزایش بهره‌وری عامل سرمایه اقدام کنند. در بخش مواد نیز مشکل داریم، متاسفانه میزان ضایعات مواد اولیه و همچنین میزان خواب مواد اولیه در کارخانه‌‌ها بسیار است که باید در واحدهای صنعتی کشور بازنگری شود.

معاون وزیر صنایع، فناوری و دانش فنی و نیز افزایش بهره‌وری نیروی کار را از دیگر عوامل موثر در این فرآیند دانست.

مهندس مفیدی اگر چه این کاستی‌‌ها را گریبانگیر بخش صنعت کشور ارزیابی کرد، اما بهبود بهره‌وری عوامل را نیز طی سالیان اخیر یادآور شد: «نرخ رشد ۳۵درصدی بهره‌وری عوامل در دو سال اخیر نشان‌دهنده عزم جدی صنعتگران کشور در ارتقای این شاخص است».

وی سپس به بیان انتظارات و چشم‌داشت‌های بخش صنعتی کشور و فعالان این عرصه از دولت پرداخت: «اولین انتظاری که داریم، چابکسازی و تسهیل امور صادرات در مراجع دولتی است. بسیاری از صادرکنندگان ما در چرخه کار صادراتی خود گرفتاری‌های بسیاری دارند، بوروکراسی‌های اداری اعم از نظام حقوقی، گمرکی و... از این دست هستند که باید رسیدگی شود.»

مهندس مفیدی، افزود: «اعتبارات بانکی که در طی سال‌های گذشته در اختیار صادرکنندگان قرار داده‌ایم تناسبی با افزایش توان صادراتی و برنامه‌های صادراتی نداشته است و ما هنوز نتوانسته‌ایم از صادرکنندگان خود حمایت و پشتیبانی کنیم».

مفیدی همچنین به جوایز صادراتی اشاره کرد و گفت:‌ «جوایز صادراتی در حال حاضر تنها ۳درصد قیمت تمام شده را به خود اختصاص می‌دهد، آن هم نرخی ۳ درصدی که متاسفانه دریافتش بیش از یکسال طول می‌کشد، این رقم به هیچ‌‌وجه تناسبی با جوایز صادراتی کشورهای همجوارمان ندارد.»

او در پایان سخنانش به مقوله‌ای پرداخت که درد دل بسیاری از شرکت‌کنندگان در نمایشگاه بین‌المللی تهران است: «غرفه‌داران انتظار دارند که افزایش هزینه‌های نمایشگاهی متناسب با هزینه‌های دیگر باشد، چرا که سیر صعودی هزینه‌های شرکت در نمایشگاه‌ها باعث شده که در نمایشگاه صنعت امسال با ۳۵درصد کاهش فضای نمایشگاهی نسبت به دوره قبل مواجه شویم. امیدوارم تجدیدنظری در این زمینه از سوی شرکت نمایشگاهی «ایدرو» و همچنین شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران اعمال شود.»

مدیر عامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران نیز در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه به نقش و جایگاه برگزاری چنین نمایشگاهی در جهت آشنایی تولیدکنندگان داخلی و تعامل صنعتگران با یکدیگر اشاره کرد و گفت: برپایی نمایشگاه‌ها به علت حضور همزمان خریدار، فروشنده و کالا مناسب‌ترین ابزار بازاریابی است که استفاده مفید و موثر از آن می‌تواند زمینه‌ساز جهش صادراتی شود.

دکتر سید حمید قوام شهیدی در ادامه به نکته‌ای اشاره کرد که با گفته‌های مهندس مفیدی قدری در تضاد است: «ما همه ساله شاهد حضور پررنگ‌تر و گسترده‌تر واحدهای تولیدی و صادراتی کشور در این قبیل نمایشگاه‌ها هستیم».

او افزود: صنعت عرصه‌ای از تولید اقتصادی است که پیشاپیش به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز دارد. موفق‌ترین صنایع در هر بخش، معمولا شرکت‌هایی هستند که با خلاقیت و نوآوری می‌توانند تحولی عظیم در صنعت را به وجود آورند و با تزریق بازگشت سرمایه باعث بهبود چرخه پژوهش در بهسازی محصول شده و ادامه حیات شرکت را تضمین کنند.

مدیر عامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، شکاف عمیق بین صنعت و دانشگاه در کشورهای در حال توسعه را یادآور شد و گفت: چنین وضعیتی از یک سو رکود و عقب افتادگی فعالیت‌های صنعتی را در پی دارد و از سوی دیگر موجب تبدیل واحدهای تحقیقاتی به واحدهایی ناکارآمد می‌شود.

قوام شهیدی تصریح کرد: برای برون‌رفت از این بحران، همکاری همه‌جانبه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی با صنعت و کم‌کردن فاصله موجود امری اجتناب‌ناپذیر است. در این راستا فرهنگ‌سازی برای نهادینه کردن تحقیقات، به‌خصوص تحقیقات کاربردی جهت بهبود وضعیت تولید با رقابت‌پذیری کیفیت و قیمت در عرصه جهانی و نهایتا افزایش درآمد، می‌تواند موثر باشد.

به اعتقاد وی در مسیر توسعه اقتصادی باید نگرش خود را از بازارهای داخلی به سمت بازارهای بین‌المللی سوق دهیم و به هر طریق ممکن جایی برای خود در مبادلات صنعتی جهانی بیابیم.

قوام شهیدی در پایان افزود: تحرک بخشیدن به آن بخش از صنایع داخلی که در تبادل و توازن لازم میان ما و دیگر کشورهای صنعتی را به همراه می‌آورد، باید در این نمایشگاه دیده شود.

در ششمین نمایشگاه صنعت ۳۴۵شرکت داخلی و ۳۱۰شرکت از ۲۷کشور خارجی، محصولات خود را به نمایش گذاشته‌اند. این نمایشگاه تا ۲۹شهریور ماه جاری ادامه دارد.