آزادسازی کاغذ و بحران یارانه‌ها
گروه بازرگانی- بازار کاغذ در سال جاری از زمانی که تعلل‌هایی در صدور حواله‌های کاغذ اتفاق افتاد، دچار مشکل شد. البته پس از مدتی صدور این حواله‌ها به روش عادی خود بازگشت، ولی به دلیل همزمانی با اجرای طرح آزادسازی کاغذ که قرار است از اول آذرماه سال جاری اجرایی شود به آرامش بازار کمکی نکرد و بحث آزادسازی که ازجمله خواسته‌های مورد تاکید صنف کاغذ فروش و اتحادیه صنفی کاغذ و مقوا بود، تنش‌هایی را در بازار کاغذ به وجود آورد.
به گزارش ایسنا، طرح آزادسازی کاغذ با هدف وضع تعرفه منطقی از سوی وزارت بازرگانی در سال ۸۱ برای تصویب به شورای اقتصاد پیشنهاد شده بود. بیش از چهار سال گذشت تا اینکه شورای اقتصاد و وزارت بازرگانی به این جمع‌بندی رسیدند که با این طرح موافقت کنند.
به گفته آگاهان بازار، آزادسازی به معنای عرضه شدن کاغذ به قیمت جهانی است که بیانگر افزایش آن خواهد بود، با این حساب شاید دلیل جمع شدن حواله‌ها به قیمت بالاتر از بازار کاغذ و نیز کمبود توزیع آن ریشه در آزادسازی و استفاده برخی از افراد از رانت اطلاعات به وجود آمده با هدف منتفع شدن در این مقطع باشد.
در عین حال شرایط فعلی بازار کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه به گونه‌ای است که از سوی دولت سالانه بیش از یک هزار میلیارد ریال یارانه برای کمک به ناشران، حمایت از صنایع تولید داخلی، روزنامه‌ها و دانش‌آموزان پرداخت می‌شود، اما با وجود اختصاص این یارانه، بسیاری از دست‌اندرکاران، تولیدکنندگان و صنوف از اینکه به کاغذ چاپ یارانه تعلق می‌گیرد و توزیع آن تابع ضوابط خاصی است به دلایل خاصی اظهار نارضایتی می‌کردند، شاید این گروه از تصویب طرح آزادسازی کاغذ و قطع یارانه دولتی از آن حمایت کنند و بسیاری از مشکلات بازار آن از پیش رو برداشته شود.
البته اینکه کاغذ چاپ با دو قیمت متفاوت عرضه شده و قیمت آزاد کاغذ وارداتی معمولا بیش از دو برابر قیمت مصوب آن عرضه می‌شود، یکی از دلایل نامتعادل بودن بازار محسوب می‌شود علاوه بر آن در حال حاضر کمبود توزیع و سیر صعودی قیمت‌های بازار به آن افزوده شده است.
احمد طاهری، معاون وزیر بازرگانی، نیز تاکید دارد که تعرفه واردات کاغذ در کمیسیون ماده یک مطرح و به گونه‌ای تصمیم‌گیری می‌شود که تعادل بین کاغذ وارداتی و تولید داخل حفظ شده و مشکلی برای بازار پیش نیاید.
به گفته وی، دولت ریسک آزادسازی کاغذ را پذیرفته و اگر کمبود توزیعی باشد کنترل‌هایی انجام و تنظیم می‌شود به طوری که در حال حاضر شرکت بازرگانی دولتی برای تنظیم بازار کاغذ مورد نیاز را در اختیار دارد و در موارد مورد نیاز به بازار تزریق می‌کند.
سالانه حدود یک میلیون و ۱۰۰ تن انواع کاغذ در کشور مصرف می‌شود که فقط حدود ۴۰۰هزار تن آن تولید داخل است. فاصله میان مصرف و تولید و ناامنی در بازار موجب سرمایه‌گذاری اندک از سوی بخش خصوصی شده است، در نتیجه با احتساب میزان تولید و مصرف در می‌یابیم که کشورمان با کمبود بیش از ۷۰۰ هزار تن کاغذ مواجه است که باید از طریق واردات تامین شود.
این در حالی است که واردات کاغذ به دلیل روند پیچیده و طولانی پرداخت اعتبارات به موقع انجام نمی‌شود و نگاهی به تجربیات سال‌های قبل این بازار بیانگر این موضوع است که با متزلزل شدن واردات و چالش بازار جهانی هر از گاهی بازار داخل نیز با بحران مواجه می‌شود به‌طوری که در سال ۸۳ شاهد نوسان شدید قیمت و کمبود آن در سطح کشور بودیم چراکه اعتبارات مربوط به سال ۸۲ به طور کامل پرداخت نشده بود.
از همه این موارد که بگذریم اجرای طرح آزادسازی کاغذ در شرایط فعلی از دلایل عمده بر هم ریختن بازار کاغذ عنوان می‌شود.
وزیر بازرگانی که برنامه‌های بسیاری برای خارج کردن شکر، آرد، کاغذ و برخی دیگر از کالاها را در دستور کارش قرار داده است، معتقد است که بازار کاغذ نباید مصنوعی باشد.
وی می‌گوید: کاهش درصد ریسک برای تولیدکنندگان و واردکنندگان بهترین راهکار خروج دولت از بازار کاغذ است و فقط دولت در جاهایی که قصد حمایت دارد با پرداخت مستقیم یارانه به روزنامه‌ها و یا چاپ کتاب این اقدام را انجام می‌دهد.
یکی از کارشناسان بازار کاغذ نیز که پیش از این ریاست اتحادیه کاغذ و مقوا را بر عهده داشته، معتقد است که کاغذ همواره مساله خاص خود را داشته و بازار فعلی هم به دلیل کاهش توزیع کاغذ از سوی دولت آشفته شده است.
منصور آخوندیان گفت: تاجر کاغذ به دلیل ضربه‌ای که سال پیش و سال قبل از آن خورده جرات واردات کاغذ را ندارد.
البته طی سال‌های قبل نهادها و سازمان‌های دولتی با دریافت کاغذ دولتی به قیمت‌‌بندی هفت هزار تومان و عرضه آن به بازار آزاد با قیمت‌‌بندی ۱۶هزار تومان، رقابت کاذب بین کاغذ یارانه‌ای و وارداتی ایجاد می‌کردند که موجب متضرر شدن بسیاری از واردکنندگان می‌شد که تحت تاثیر قیمت بازار جهانی کاغذ بودند.
دلیل دیگری که آخوندیان نیز به آن اشاره داشت این بود که واردکنندگان کوچک بخش خصوصی توان رقابت با واردکننده بزرگ و قدرتمندی مانند دولت را ندارند، بنابراین این عوامل در کنار هم موجب شده است که با آزادسازی کاغذ بازار با کمبود عرضه مواجه شود.
رییس سابق اتحادیه کاغذ و مقوا گفت: صنف فعال در کاغذ بارها و بارها از دولت خواسته است که یارانه کاغذ را حذف و با اجرای طرح آزادسازی آن از تولیدکنندگان این صنعت به صورت جدی حمایت کند.
گفته می‌شود طرح آزادسازی کاغذ با رویکرد هدفمند کردن پرداخت یارانه‌ها، شفاف‌سازی بازار و جلوگیری از رانت خواری، واقعی شدن مصرف و حذف مصارف کاذب، ارتقای کیفیت تولید داخل و افزایش ظرفیت حمایت از صنایع تولیدی کشور انجام می‌شود.
این در حالی است که انتقادها درباره بازار کاغذ و نیز تصمیم به پرداخت یارانه نقدی همچنان ادامه دارد و این باور وجود دارد که پرداخت یارانه نقدی نه تنها مشکلات این بازار را حل نخواهد کرد، بلکه با کوچک‌ترین تاخیری که در پرداخت‌ها رخ دهد، بازار دچار تشنج خواهد شد.
آخوندیان از پرداخت یارانه به صورت نقدی هم انتقاد می‌کند و معتقد است که وضعیت بازار مجددا با این اقدام به هم می‌‌خورد، چراکه وقتی یارانه به صورت نقدی پرداخت شود، امکان اینکه ناشران به تعهدات چاپی خود عمل نکنند وجود دارد. وی اظهار کرد: نظارت‌هایی که در بازار کاغذ و نیز نشر وجود دارد کاذب بوده و توانایی نظارت بر پرداخت یارانه نقدی را ندارند.
اما مسوولان دولتی چنین اعتقادی ندارند و می‌گویند که تصمیم دولت به قطع یارانه کاغذ در راستای هدفمند کردن یارانه‌ها بوده است و مشکلی به وجود نمی‌آید!
ارسال نظر