فرش دستباف؛ بیم‌ها و امیدهای رونق

سارا صفاری - از قوزه‌های پنبه، پیله‌های ابریشم و فصل داغ پشم ریسی تا رنگ، آهنگ و رنج و تِپ، تِپ دف و شانه بر دار نان آور کاشانه تا تولد یک قالی بسیار گفته و شنیده‌ایم، اما امیدها و خواسته‌هایی را که با هر گره نقش می‌گیرد و با زمین نشستن قالی رنگ می‌بازد را نه دیده و نه شنیده‌ایم. عادت کردیم به شنیدن واژه اصالت فرش ایرانی، از دست رفتن سهم بازار صادراتیمان، فرش دستباف چینی، هندی و پاکستانی، اما ندیده ایم سفره‌ای را که با تصمیم‌سازی‌های آنی از نان عاری می‌شود. هجده نمایشگاه فرش دستباف برگزار کردیم و صدها نمایشگاه دیگر با واژگانی متفاوت و کیفیتی بیش و کم، اما آنچه در آستانه نوزدهمین نمایشگاه فرش دستباف اکنونمان است، بدون حساب هزینه‌های از دست رفته وضعیت فرش اصیل ایرانی، بافنده و مشاغلی که به واسطه بافندگی ایجاد شده را چقدر متحول کرده است. هر چند تاثیر برگزاری نمایشگاه، نمایش و بازاریابی در دنیای کنونی بر کسی پوشیده نیست، اما مهم نتیجه کار است که پس از برگزاری بیشمار نمایشگاهی که در کارنامه فرش داریم، نصیب فرش و بافنده فرش اصیل ایرانی که به اعتقاد وزیر بازرگانی محروم‌ترین مردم ایران خالق فرش هستند، چه بوده است ؟نوزدهمین نمایشگاه فرش دستباف پنج‌شنبه هفته گذشته با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، وزیر بازرگانی و جمعی از تولیدکنندگان و تجار فرش دستباف برگزار شد. محمد رضا رحیمی معاون اول رییس‌جمهور در مراسم آغاز به کار این نمایشگاه بر پیشی گرفتن صادرات نسبت به واردات تاکید کرد و گفت : من از مرداسی (رییس مرکز ملی فرش ایران) پرسیدم، تلاش کنیم که چند میلیارد فرش به دنیا صادر کنیم و ایشان گفتند چنین امکانی نیست. بنابراین اگر نیست قدرت مانور در این عرصه از ما گرفته می‌شود.

رحیمی در این مراسم به بافندگان فرش، نوید ارائه تسهیلات هزار و ۵۰ میلیارد ریالی با نرخ ۵/۱۲ و ۱۵ درصد در سال جاری را داد. وی در خصوص آیین نامه بیمه اجتماعی قالی بافان و مشاغل صنایع دستی گفت: در ماه گذشته دولت قانونی را ابلاغ کرد که بر اساس آن ۱۶۰ هزار نفر ظرف سه ماه آینده بیمه می شوند و سازمان تامین اجتماعی آن را پیگیری خواهد کرد.

تحریم برای ورود فرش گران و غیرکیفی

در این مراسم وزیر بازرگانی بر سلیقه‌یابی و طرح و نقش‌های نوین و مطابق سلیقه مشتری تاکید کرد و گفت: من وزیر بازرگانی هستم و باید بازار فرش متعلق به ایران و نوآوری سرسلسله حفظ این بازار باشد. مهدی غضنفری با طرح پرسش‌هایی سخنانش را آغاز کرد و اظهار داشت : در فرش ایرانی که به اصالت شهره است، چقدر به سمت ایجاد طرح‌های نو حرکت کرده‌ایم، آیا طرح‌های اصیل باید حفظ شود یا جوان‌های ما طرح‌های نو را با حفظ چارچوب‌های اصیل حفظ کنند؟ اگر به این سوال‌ها نتوانیم پاسخ دهیم از حرکت و پویایی خارج می‌شویم. وی با بیان اینکه ما نمی توانیم جلوی نو‌آوری را بگیریم خاطر نشان کرد: مشتری خلاقیت را طلب می‌کند و ما نمی توانیم با سکوت به نیاز مشتری پاسخ دهیم. وزیر بازرگانی با تاکید بر اینکه بزرگان طراحی باید پاسخ هنرمندانه به این نیاز دهند، در خصوص سامانه سفارش پذیری فرش گفت: این سامانه زمانی جواب می‌گیرد که قصد تغییر در طرح‌های گذشته وجود داشته باشد، والا سامانه سفارش‌پذیری، مطالعات بازارشناسی و سلیقه یابی جواب نمی دهد.

عضو کابینه دولت دهم ضمن اشاره به رشد ۱۸ درصدی صادرات فرش در سال ۸۸ و ۵۰ درصدی در ۵ ماه ابتدای سال جاری در خصوص پرداخت جوایز صادراتی به فرش گفت : در انتظار بودجه جدید سازمان توسعه تجارت برای پرداخت جوایز صادراتی هستیم.

وی درباره حمایت‌های صورت گرفته از صادر کنندگان گفت : در دو سال گذشته ضریب جوایز صادراتی از سه به پنج درصد افزایش یافت. وزیر بازرگانی از در نظر گرفتن تسهیلات قرض الحسنه برای تعاونی‌های روستایی خبر داد و گفت: تسهیلات ارزان قیمتی نیز برای صادرکنندگان پیش‌بینی شده است.

وی در عین حال از صندوق مهر رضا (ع) و بانک کشاورزی به دلیل همکاری آنها برای ارائه تسهیلات به فعالان حوزه فرش تقدیرکرد. غضنفری در خصوص درج ایران کد و شناسنامه دار کردن فرش اظهار داشت: قرار شد طرح‌های جدیدی که کمی این شرایط را تخفیف می‌دهد توسط مرکز و شرکت فرش طراحی شود تا مانعی برای پرداخت جوایز صادراتی پیش نیاید. وی در خصوص تحریم فرش ایران بیان کرد: به سردمداران تحریم باید گفت که چقدر بدسلیقگی به خرج داده‌اند که مردمشان را از فرش ایرانی محروم کرده‌اند و این تحریم ناصواب، محروم کردن جامعه از پدیده‌ای هنرمندانه است.این مقام مسوول ادامه داد: تحریم‌کننده‌ها می‌گویند که با مردم کاری ندارند، اما کسی نیست به این بی عقل‌ها بگوید که فرش ایرانی را محروم‌ترین مردم ایران می‌بافند و جامعه‌ای که این فرش را تحریم می‌کند از مسیرهای غیر رسمی، باید گران‌تر فرش غیر کیفی وارد کند.