کاهش هزینه تولید، چگونه؟

دکتر فرهاد فزونی*

یکم: دکتر غضنفری وزیر بازرگانی و سلف ایشان دکتر میرکاظمی‌وزیر فعلی نفت براین اعتقادند که یکی از راه‌های مبارزه با واردات و افزایش صادرات کاهش قیمت تمام شده کالاها در کشور است. بدون تردید اگر بتوان هزینه تولید و قیمت تمام شده را کاهش داد، هم می‌توان در بازار واردات با کالاهایی که به علت مزیت قیمتی به ایران وارد می‌گردند به مقابله پرداخت و هم می‌توان در بازارهای جهانی کالاهای بیشتری را ارائه کرد و بازارهای مختلفی را به دست آورد که در هر دو حال این امر افزایش میزان اشتغال و درآمد در کشور را به همراه خواهد داشت، اما چگونه ؟

دوم: یکی از راهکارهای کاهش قیمت تمام شده، تولید انبوه برای کاستن از هزینه‌های سرانه و استفاده از ظرفیت کارخانه‌ها است. به این دلیل باید از روش‌های سنتی دوری کرده و به تولید صنعتی و مکانیزه روی بیاوریم. در حقیقت باید به جای استفاده از نیروی انسانی بیشتر در تولید از ماشین آلات بیشتری استفاده نمود. در کشور ما به غلط استدلال می‌شود که کارگر ایرانی ارزان است و این می‌تواند در کاهش هزینه تولید عاملی موثر باشد. در حالی که اولا کارگر کشورهای صنعتی که دستمزد بیشتری به نسبت کارگر ایرانی دریافت می‌کند با استفاده از ماشین‌آلات، کالا و خدمات به مراتب بیشتری هم به نسبت کارگر ایرانی تولید می‌کند. به عبارت دیگر کارآیی کارگران در کشورهای صنعتی به مراتب بیشتر از کارگران ایرانی است در نتیجه هزینه سرانه آنان کمتر است همچنین وقتی عامل انسانی در تولید افزایش می‌یابد همراه با آن خطای انسانی نیز در کار زیاد می‌شود. بدیهی است که یک انسان نمی‌تواند مانند ماشین روزانه هشت ساعت کار بدون خطا انجام دهد. نتیجه این امر کاهش کیفیت کالاهای ایرانی و عدم اعتماد خریداران به آنها طی سالیان گذشته بوده است؛ بنابراین برای کاهش هزینه‌ها می‌باید برخلاف تفکر عامه به تولید صنعتی با کارگر کمتری روی آورد.

سوم: بهره‌گیری بیشتر از ماشین‌آلات صنعتی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه برای خرید ماشین‌آلات و خطوط تولید را افزایش خواهد داد. این نقطه‌ای است که مشکل اصلی ظاهر می‌شود. سرمایه در کشور ما هیچگاه ارزان نبوده و قیمتی بس گران دارد. از یک سو مراحل اداری گرفتن وام و وثائق مختلفی که بانک‌ها طلب می‌کنند بسیار سخت و هزینه بر است و از سوی دیگر بهره‌ای که بانک‌ها برای تسهیلات مطالبه می‌نمایند به هیچ عنوان با میزان بهره در کشورهای صنعتی قابل قیاس نیست. این سختی دسترسی به تسهیلات بانکی و گرانی بی‌رویه آن باعث می‌شود که باز به سوی روش‌های سنتی که سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارد روی بیاوریم و باز همان آش و همان کاسه.

چهارم: دکتر غضنفری در سومین همایش خدمات بانکی و صادرات در سخنان خود پیرامون نقش تامین مالی و خدمات بانکی در توسعه صنعت و صادرات، پول را یک کالا نام نهاد. با قدری اغماض می‌توان این تعریف را پذیرفت. اگر چنین کردیم آن وقت باید از وزیر بازرگانی بخواهیم که راهکارهایی را پیش گرفته یا به هیات دولت پیشنهاد کند که این کالا که ماده اولیه تولید تمامی‌ کالاها است، خود ارزان تهیه شده و به وفور و آسان و با قیمتی متناسب با قیمت‌های جهانی این کالا در کشورهای صنعتی در اختیار سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان ایرانی قرار گیرد تا بتوانند با استفاده صحیح از آن به ایده وزرای محترم پیشین و امروز بازرگانی دست یابند.

*عضو هیات نمایندگان اتاق تهران