سرگردانی نرخ نان در پایتخت

عکس: حمید جانی‌پور

گروه بازرگانی- بارها شنیده‌ایم مردم ایران نان‌خورترین مردم جهان هستند و نان قوت قالب سفره‌هایمان در گذشته و حال بوده است. این در حالی است که چند سالی است بر کیفیت، قیمت، تنوع و نوع عرضه این محصول بحث‌های فراوانی شده است. تعیین نرخ نان از سوی کارشناسان استانداری صورت می‌گیرد هر چند از پایین تا بالای شهری که در آن زندگی می‌کنیم؛ یعنی پایتخت، نان به قیمت‌های مختلفی عرضه می‌شود و هر چه بالاتر می‌روی بر بهای نان به بهانه‌های مختلف افزوده می‌شود؛ اما آنچه از اهمیت برخوردار است علاوه بر قیمت این محصول، کیفیت و عدم استفاده از مواد شیمیایی نظیر جوش شیرین است که عوارض بی‌شماری را در پی دارد و هزینه‌های بالایی را نظیر واردات دارو و هزینه‌های درمانی بر مردم و دولت‌ها تحمیل می‌کند، بنابراین بدون قطع کیفیت و بهداشت نان در دراز مدت فاکتور مهمتری از قیمت نان است!

در اواخر هفته گذشته نرخ نان در قالب جدولی اعلام و منتشر شد از همین رو در گزارشی به نقل از خبرگزاری فارس و آمار استانداری تهران به نرخ‌های متفاوت نان از بالا تا پایین شهر پرداخته شد و در این گزارش شمایی از وضعیت نرخ نان در پایتخت از نظرتان می‌گذرد. میرکاظمی وزیر بازرگانی دولت نهم اعلام کرده بود که یارانه نان آخرین یارانه ای خواهد بود که حذف می‌شود، اما غضنفری وزیر بازرگانی دولت دهم در این خصوص گفت: «تجربه حذف یارانه آرد نان فانتزی در ماه اخیر نشان داد که حذف این یارانه باید به صورت پلکانی باشد؛ ضمن اینکه وزارت بازرگانی از سیاست حذف یارانه نان که در برنامه‌های خود دارد، عقب‌نشینی نکرده و این سیاست را اجرا می‌کند.»

حذف یارانه آرد نان فانتزی پیش از ماه مبارک رمضان، عقب نشینی وزارت بازرگانی و ادامه ارائه سهمیه و حذف دوباره آن پس از ماه مبارک رمضان و افزایش قیمت ۱۰۰درصدی نان فانتزی تاثیر بسیار زیادی به لحاظ روانی در افزایش قیمت نان سنتی داشته است. هرچند که در مدت زمان گذشته قیمت آرد دولتی از ۷۵ریال برای نانوایی‌های سنتی افزایش پیدا نکرده است.

قیمت آرد نان سنتی تغییری نکرده است!

حمید علیخانی، معاون وزیر بازرگانی در خصوص حذف یارانه نان سنتی می‌گوید: «وزارت بازرگانی فقط مسوول توزیع آرد نان سنتی است و قیمت آرد نان سنتی از هر کیلوگرم ۷۵ ریال تغییر نکرده و یارانه آن حذف نشده است بلکه تغییر قیمت نان سنتی تحت تاثیر سایر عواملی چون انرژی و اجاره بها به عهده استانداری است.»

اما استانداری تهران که مسوول قیمت‌گذاری نان در سطح استان است، گران‌فروشی و بی‌کیفیتی نان را به شکلی که مردم احساس می‌کنند قبول ندارد؛ به‌طوری‌که وحید کیارشی، دبیر ستاد تعزیرات نان استان تهران معتقد است: «در حال حاظر نان با کیفیت بالا به شهروندان ارائه می‌شود؛ هر چند که قیمت اعلام و ابلاغ شده فعلی نیز موجب رضایت صنف نانوایان نبوده و آنان خواهان افزایش بیشتر قیمت‌ها هستند.» نکته جالبی که معمولا در مسائلی از این دست اتفاق می‌افتد و به لحاظ تکرار فراوان آن دیگر جذابیت خود را از دست داده، این است که آنچه مردم کوچه و بازار با پوست و استخوان خود درک می‌کنند و با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، بعضا مسوولان ذی‌ربط انکار می‌کنند و گویی که نه یک شهروند بلکه مسوولی هستند که صبح‌ها سوار سفینه خود شده و از کره‌ای دیگر به زمین سفر می‌کنند و به «مردم» خدمت می‌کنند.

این است که ما برای همراه شدن با «مردم» دل به خیابان‌های تهران زدیم و از فرمانیه و قیطریه و ولنجک به سمت شهرک غرب و سعادت آباد و جنت آباد رفتیم و در مسیر بازگشت با گذر از خیابان آزادی به میدان امام حسین و پیروزی و تهرانپارس رفتیم و جویای قیمت نان شدیم.

قیمت نان لواش با وزن چانه ۱۲۰ تا ۱۸۰گرمی با قیمت‌های ۲۰تا ۳۵ تومان در سطح شهر عرضه می‌شود؛ البته گزارش‌هایی هم مبنی بر گرانفروشی نان لواش تا ۵۰ تومان رسیده است؛ ولی ما ندیدیم.

فرمول‌های نامشخص برای فروش نان

بنابراین گزارش،‌ بر اساس اعلام استانداری تهران قیمت نان تافتون تنوری با آرد ۷۵ ریالی و وزن چانه ۲۲۵ گرمی باید به قیمت ۴۰تومان و با آرد ۴۵۰ ریالی و وزن چانه ۵۰۰ گرمی به قیمت ۹۰ تومان فروخته شود. همچنین نان تافتون ماشینی با آرد ۷۵ ریالی و وزن چانه ۲۱۰ گرمی به قیمت ۳۰ تومان و آرد ۴۵۰ریالی و وزن چانه ۲۵۰ گرمی به قیمت ۴۰ تومان فروخته شود، اما ما در گذر از کوی و برزن شهر شاهد قیمت‌های ۷۵ تومان، ۱۰۰ تومان و ۲۰۰ تومان با وزن چانه و نوع آرد نامشخص در سطح شهر بوده‌ایم؛ به‌طوری‌که در خیابان هنگام، نان تافتون به قیمت ۲۰۰ تومان عرضه می‌شود. وقتی از نانوا نوع آرد و وزن چانه را می‌پرسیم، می‌گوید: «مسوول نانوایی در حال حاضر نیست، هر وقت آمد از خودش بپرسید» اما در اقدسیه با آرد ۴۵۰ ریالی و وزن چانه ۴۰۰ گرمی نان تافتون به قیمت ۷۵ تومان فروخته می‌شود که این فرمول در اطلاعیه استانداری و اتحادیه نان سنتی جایی ندارد.

سنگک ۱۵۰۰ تومانی

همچنین بر اساس اعلام استانداری تهران و اتحادیه نان سنتی تهران نان سنگک با آرد ۷۵ ریالی و وزن چانه ۷۵۰ گرمی باید به قیمت ۱۵۰ تومان و با آرد ۴۵۰ ریالی و وزن چانه ۷۵۰ گرمی به قیمت ۱۷۵ تومان عرضه شود که تقریبا در هیچ کجای تهران این قیمت‌ها مشاهده نشد و از ۲۰۰ تومان تا ۵۰۰ تومان در نوسان بود، ضمن اینکه طبق گزارش‌های واصله قیمت‌های ۷۰۰ تومان،‌ هزار تومان و ۱۵۰۰ تومان برای نان سنگک در سطح شهر دیده شده است؛ ولی ما ندیدیم.

هر چند وحید کیارشی معاون برنامه‌ریزی استانداری تهران در پاسخ به این سوال که در شهر تهران شاهد نوسان قیمت نان سنگک از ۲۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان هستیم و برخی دلیل گرانفروشی را آزاد پز بودن بیان می‌کنند، می‌گوید: «یک قسمت از این مسائل به مصادیق تخلف و قسمتی دیگر هم به نان‌های سفارشی مربوط می‌شود.»

بر همین اساس، یکی از عمده‌ترین دلایل تخلف در قیمت نان تنوع در نوع آرد، وزن چانه و قیمت است که این تنوع قیمتی به هیچ طریقی به مردم اطلاع داده نمی‌شود؛ ضمن اینکه وزن چانه چیزی نیست که مردم امکان اندازه گیری آن را داشته باشند و این است که تخلف به راحتی امکان‌پذیر است.

همچنین مکانیزه شدن نانوایی‌های تهران که چند سال است در دستور کار شرکت بازرگانی دولتی ایران قرار گرفته است به یک طرح شکست خورده تبدیل شده، چرا که متقاضیان وام‌های مکانیزه کردن نانوایی‌ها یا موفق به دریافت تسهیلات نمی‌شوند یا در صورت موفقیت این تسهیلات در بسترهای دیگری که بازده سریع‌تری دارد سرمایه‌گذاری می‌شود.

یکی دیگر از تخلفات صورت گرفته در زمینه نان مربوط به تخلف فروش آرد یارانه‌ای به قنادی‌ها است که این موضوع نیز به حاشیه سود پایین نانوا‌ها مربوط می‌شود.