بررسی روابط تجاری ایران با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس
سایه سنگین سیاست بر اقتصاد
اعتقاد کارشناسان بر این است که سیاسی بودن بیش از حد منطقه و حضور قدرت‌های جهانی که منافع خود را پیگیری می‌کنند در روابط اقتصادی کشورمان تاثیر می‌گذارد؛ در حالی که ایران بهترین گذرگاه کشورهای عضو شورای خلیج‌فارس GCC است تا به آسیای میانه دسترسی داشته باشند و بازار بزرگی برای کشورمان است که این بازار به دلیل مسائل سیاسی تا حدودی مغشوش شده است. برای آگاهی از موقعیت تجاری کشورمان با کشورهای حوزه خلیج‌فارس که شورای همکاری این منطقه را تشکیل داده‌اند و کشورهای شاخص دنیا برای داشتن سهمی‌از این بازار پر سرمایه از هم پیشی می‌گیرند، با سیدحسین حسینی، مدیرکل دفتر بازرگانی کشورهای عربی و آفریقای سازمان توسعه تجارت گفت‌و‌گو کردیم.
***
وضعیت تجارت کشورمان با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس به چه صورت است؟
به طور کلی طی سال‌های جاری صادراتمان به کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس روند صعودی داشته و تقریبا سهم کشورهای عضو شورای همکاری خلیج از صادرات کشورمان حدود 24 تا 25درصد است. باید توجه داشت که امارات جزء شرکای اصلی ما در زمینه صادرات و واردات است.
صادرات ایران به شورای همکاری خلیج‌فارس عمدتا شامل چه کالاهایی است؟
به کشور عربستان؛ بنزین، فرآورده‌های پتروشیمی، مس، آهن و فولاد، خشکبار و سیمان سفید، به امارات؛ روغن‌های صنعتی، گاز طبیعی مایع شده، خشکبار، فلزات و فرآورده‌های نفتی، به کویت؛ آهن و فولاد، سنگ و حیوانات زنده، به قطر؛ کلوخه‌های آهنی، حیوانات زنده و فرش و به بحرین؛ آهن و فولاد و فرآورده‌های پتروشیمی، گاز مایع شده و فرش صادر می‌کنیم. در نهایت اینکه عمده‌ترین کالاهای صادراتی ایران به کشور عمان کالاهایی نظیر مس، آهن، قیر، حیوانات زنده، فرش و سرب است که با دقت در این کالاها، کالاهایی نظیر فرآوده‌های غذایی و فرش دستباف بیشترین اقلام صادراتی کشورمان به GCC است و کالاهایی نظیر محصولات صنعتی، سنگ‌ها، سوخت‌های معدنی در حد متوسطی به این کشورها صادر می‌شود.
ایران چه کالاهایی را از کشورهای عضو GCC وارد می‌کند؟
بنزین، آهن، صادرات مجدد و تولیدات سایر کشورها شامل وسائط نقلیه، لوازم خانگی، رایانه، تلفن همراه و محصولات متنوعی که حجم زیادی در ساختار وارداتی ما دارند، از امارات وارد ایران می‌شوند و فرآورده‌های پتروشیمی، آلومینیوم و کوک نفت از دیگر اقلام وارداتی از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به ایران است و این در حالی است که روند واردات ایران از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس رو به رشد است و امارات اولین شریک وارداتی ما است و سهم زیادی در واردات کشورمان دارد.
با توجه به این تعریف که کشورهای همجوار و همسایه بازارهای طبیعی هر کشوری هستند ایران تا چه میزان در حصول این بازارها موفق بوده است؟
درست است، ما نگاهمان به کشورهای حوزه خلیج‌فارس به عنوان بازار طبیعی محصولاتمان است و‌درصدد گسترش تجارتمان با این کشورها هستیم و ایجاد زیر ساخت‌های لازم در حوزه حمل‌و‌نقل، تشکیل کمیته‌ها و کمیسیون‌های مشترک کاری و انعقاد موافقت نامه‌ها در حوزه همکاری‌های بانکی از گذشته بوده و دنبال می‌شود.
از اقداماتی که در حوزه همکاری‌های بانکی صورت گرفته می‌توان به ایجاد شعبه‌های بانکی ایرانی در عمان، قطر و امارات اشاره کرد؛ همچنین صندوق ضمانت صادرات، ریسک تجارت ایران با کشورهای GCC را کاهش داده است و این کشورها جزو کشورهای کم‌ریسک هستند و در هر یک از این کشورها روابط کارگزاری برقرار کردیم.
در زمینه حمل‌و‌نقل دریایی کشتیرانی ج.ا.ا و کشتیرانی والفجر در بنادر دبی، ابوظبی، دمام عربستان، کویت، شارجه، دوحه و مسقط اقدام به حمل‌و‌نقل کالا می‌کنند و در بحث نفت و گاز نیز یکی از محورهای همکاری ایران، کشورهای GCC است.
در مجموع پتانسیل‌های قوی برای تجارت کالا و خدمات میان ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس وجود دارد که طی سال‌های اخیر افزایش حجم تجارت میان این کشورها را نیز شاهد بودیم.
با توجه به اشاره شما در خصوص پتانسیل‌های بالا برای افزایش تجارت با کشورهای GCC چرا ایران از فرصت بازارسازی در این کشورها در حد امکانات استفاده نمی‌کند؟
متاسفانه نوع صادرات محصولاتمان به شکل سنتی انجام می‌گیرد، کالاهایمان فاقد برند هستند، در برخی کشورها به دلیل تحریم، روابط بانکی به سختی انجام می‌شود، کوچک بودن بنگاه‌هایمان باعث عدم رقابت فعال و موثر شده، برای صدور روادید مشکلاتی وجود دارد، اتاق‌های بازرگانی چندان فعال نیستند، بسته‌بندی کالاهایمان در حد بازارهای صادراتی نیست و عدم تبلیغات مناسب و برنامه‌ریزی شده برای صادرات از مشکلاتی است که باعث ضعف همکاری ایران با کشورهای GCC شده است.
GCC زمینه‌ساز ایجاد چه فرصت‌هایی برای کشورمان است؟
ما مشترکات فرهنگی، دینی و قومی‌با یکدیگر داریم و همه این کشورها در منطقه‌ای ژئوپلتیک قراردارد، نزدیکی بازارها به یکدیگر از محاسن تجارت با GCC است و بازار ۵۰۰میلیون نفری منطقه می‌تواند از طریق ایران به کشورهای آسیای میانه دسترسی پیدا کند؛ هر چند باید در نظر داشت سیاسی بودن بیش از حد منطقه و حضور قدرت‌های جهانی که منافع خود را پیگیری می‌کنند در روابط اقتصادی کشورمان تاثیر می‌گذارد.
تمامی‌‌کشورهای اروپای غربی در منطقه حضور دارند و این برای مناسبات ما با GCC تهدید به حساب می‌آید. ما در سازمان توسعه تجارت قائل به این هستیم که مشکلات سیاسی را می‌توان از طریق مسائل اقتصادی رفع کرد و با این دیدگاه در پی افزایش فعالیت‌های اقتصادی هستیم و امیدواریم مسائل سیاسی با کار اقتصادی تضعیف شود.
نکته
سه‌چهارم درآمدهای کشورهای عضو شورا از نفت به دست می‌آید.
طی دو دهه گذشته، کشورهای عضو شورا ثبات نرخ ارز داشته اند.
متوسط درآمد سرانه کشورهای عضو شورا بیش از ۴۶هزار دلار است.
40درصد از ذخایر نفت شناخته شده جهان به اعضای شورا اختصاص دارد (484 میلیارد بشکه).
حدود ۲۰درصد از ذخایر گاز جهان به اعضای شورا اختصاص دارد.(۱۴۳۸هزار میلیارد فوت مکعب)
تولید ناخالص داخلی شورا معادل 1100میلیارد دلار است.
ارسال نظر