مجریان نمایشگاهی کم‌کار را کنار می‌گذاریم

سارا صفاری

نمایشگاه بین‌المللی تهران این روزها روی هوا قرار دارد، واگذاری ناگهانی این بزرگ‌ترین سایت نمایشگاهی خاورمیانه به یک نهاد غیرمرتبط، واکنش فعالان بخش خصوصی و حتی مدیران و معاونان وزارت بازرگانی را به دنبال داشت. دکترمحمدعلی ضیغمی، معاون بازاریابی و تنظیم روابط سازمان توسعه تجارت از جمله این مدیران است که امیدوارانه به تغییر «تصمیم» سازمان خصوصی‌سازی می‌نگرد؛ چراکه اتاق خود او هم در گوشه‌ای از این نمایشگاه واقع شده و اگر آن تغییر اتفاق نیفتد، هم مدیریت نمایشگاه و هم سازمان توسعه تجارت آسیب خواهند دید. گفت‌وگوی ما با او را بخوانید:

*گفت‌وگو را با یک پرسش تکراری آغاز می‌کنم. ارزیابی شما از واگذاری بی سر و صدای نمایشگاه بین‌المللی چیست؟

براساس گزارش سال ۲۰۰۷ سازمان بالاسری نمایشگاه‌ها یعنی (UFI) بیشترین میزان نمایشگاه‌ها به لحاظ سایت، متراژ و کثرت برگزاری در حوزه خاورمیانه در ایران برگزار می‌شود و حتی کشورمان در میان کشورهای شمال آفریقا، به عنوان کشور برتر معرفی شده است. همچنین سایت‌های نمایشگاهی در شهرهای اصفهان، زنجان، مشهد و شیراز برپا شده که حالت بین‌المللی دارد و نیز سایت، مازندران، همدان و مرکزی در حال ساخت و توسعه است. به استناد مصوبات هیات وزیران به ویژه در سفرهای استانی در تمام استان‌های کشور سایت‌های نمایشگاهی در حال اجرا است و همین‌جا تاکید می‌کنم که ما تمام اینها را به عنوان سایت بین‌المللی نمی‌دانیم زیرا ایجاد سایت بین‌المللی نمایشگاهی شرایط و زیر‌ساخت‌های خاص خود را می‌طلبد که از جمله آن می‌توان به وجود فرودگاه بین‌المللی و هتل‌های مناسب اشاره کرد که فقط در چند استان به علاوه استان تهران شرایط برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی وجود دارد. هر کدام از این نمایشگاه‌ها به تناسب در طول سال با هماهنگی که از طریق سازمان توسعه تجارت به عمل می‌آید اقدام به برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و داخلی می‌کنند و برنامه کلی این نمایشگاه‌ها را سازمان توسعه تجارت دریافت می‌کند و پس از بررسی برای اجرا ابلاغ می‌کند که این اقدام از سال گذشته با همکاری انجمن سایت‌های نمایشگاهی به انجام رسیده است. برای امسال ۴۵ مجوز نمایشگاه بین‌المللی صادر شده و پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان سال جاری این نمایشگاه‌ها به حدود ۵۰ نمایشگاه بین‌المللی برسد.

* مدیران شرکت‌های ایرانی که به نمایشگاه‌های برون مرزی می‌روند اغلب دل خوشی از حضور در این نمایشگاه‌ها ندارند، چرا؟

خدمت‌تان عرض کنم که دو هفته پیش در نمایشگاه تخصصی مواد غذایی در هنگ کنگ برخی بنگاه‌های فعال کشورمان حدود ۴۰۰میلیون دلار قرارداد منعقد کردند که این نشان می‌دهد نمایشگاه‌ها می‌توانند در حوزه توسعه تجارت و صادرات ارتباط موثر داشته باشند و دلیل ورود سازمان توسعه تجارت به حوزه نمایشگاه‌ها همین اهمیت موضوع نمایشگاه‌ها در تجارت بین‌المللی است.

در اساسنامه ایجادی سازمان توسعه تجارت تصریح شده که وظیفه و ماموریت مدیریت برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی به عهده سازمان توسعه تجارت است. البته این محدود به کشور ما نیست و این احساس نشود که ما خواستیم یک ابزار دولتی ایجاد کنیم، بلکه به دلیل ضرورت ایجاد نظم در این رویداد تجاری، هدایت بخش خصوصی برای حضور موثرتر در نمایشگاه‌های خارج از کشور و همین‌طور پشتیبانی از بنگاه‌ها و واحدهای تجاری برای میزبانی از شرکت‌های خارجی جهت حضور در نمایشگاه‌های داخلی، سازمان توسعه تجارت موظف شده که با شرکت‌ها برای حضور در نمایشگاه‌های داخل و خارج از کشور همکاری کند.

* اما واقعیت این است که اغلب این نمایشگاه‌ها کارآیی ندارند، مجریان کارآگاه ندارند و حتی غرفه‌داران را هم راضی نمی‌کنند چه رسد به مشتریان خارجی...

همان‌طور که عرض کردم ما مجوز نمایشگاه‌ها را صادر می‌کنیم. در این برآیند مدیریت نمایشگاه برای ما حائز اهمیت است و در ابتدا اهلیت مجری به لحاظ تخصصی و فنی و سابقه شرایط برگزاری نمایشگاه اهمیت دارد دیگر اینکه موضوع و عنوان نمایشگاه باید جزو سیاست‌ها و اولویت‌های ما برای توسعه تجارت‌مان باشد و سوم شرایط سایت که محل برگزاری نمایشگاه باید متناسب با موضوع باشد. بر همین اساس در سایت نمایشگاهی تهران به نمایشگاه‌هایی اجازه برگزاری می‌دهیم که در تقویم بین‌المللی نمایشگاه‌های دنیا باشند و بالطبع با توجه به این حساسیت افرادی باید متولی اداره نمایشگاه‌ها باشند که به اذعان بنده از تخصص و اهلیت لازم در این صنعت برخوردار باشند بنابراین کسی که می‌خواهد نمایشگاه‌داری کند باید موضوع نمایشگاه را بشناسد، شرایطش را بداند و به لحاظ تخصصی از زیر و بم مسائل نمایشگاهی واقف باشد و در عین حال حساسیت لازم را نسبت به این فرآیند داشته باشد. به دلایلی که گفتم ما سایت نمایشگاه بین‌المللی تهران را صرفا به عنوان محلی برای انتفاع از یک رویداد تجاری تلقی نمی‌کنیم و جایگاهی که این سایت در نظام تجارت و بازرگانی کشورمان دارد بسیار حساس است، لذا باید متولیان این سایت از شرایط فوق‌الذکر برخوردار باشند و هر موضوعی که در روند فعالیت‌های این سایت اخلال ایجاد کند هم می‌تواند به اعتبار بین‌المللی ما در حوزه نمایشگاه‌ها و هم به بخش تجارت لطمه بزند. ما فکر می‌کنیم که حتما اولویت واگذاری باید به بخشی داده شود که موضوع نمایشگاه برای آن بخش یک اولویت و ابزار پیش برنده در حوزه ملی است. بنابراین سایت بین‌المللی نمایشگاه تهران را دارای یک هویت ملی می‌دانیم که بخش‌های تجارت ما را چه در داخل و چه خارج از کشور پشتیبانی می‌کند و به همین دلیل این مجموعه در اختیار مرکز توسعه صادرات بوده است، به همین خاطر ما پیشنهادمان این است که در این تصمیم‌گیری تجدید نظر شود به همین دلیل برای تجدید نظر در این تصمیم گیری رییس سازمان، جلسات متعدد و موثری با سازمان خصوصی‌سازی و ساتا برگزار کرد و فکر می‌کنم در ادامه این روند با حضور موثر بخش خصوصی بتوانیم شرایط را به نحوی ادامه دهیم که در این تصمیم بازنگری شود.

*یعنی شما این احتمال را می‌دهید که در تصمیم‌گیری و واگذاری نمایشگاه بین‌المللی تجدید نظر شود؟

بله، با رویکرد مثبتی که وجود دارد و مشکلی نیز از نظر قانونی وجود ندارد، برای تغییر این تصمیم هم امیدواریم و هم احتمال می‌دهیم که در این تصمیم تجدید نظر صورت گیرد.

* نمایشگاه شهر آفتاب قرار بود تا بهمن ماه سال گذشته به بهره برداری برسد که هنوز دوتا آجر در آنجا روی هم گذاشته نشده است. با توجه به اهمیت نمایشگاه‌ها در رونق بخشی به تجارت، علت این بی‌توجهی چیست؟

ببینید؛ وظیفه ما به عنوان بخش دولتی در ارتباط با سایت‌های نمایشگاهی پشتیبانی از این فعالیت است و ما قرار نیست خودمان وارد کار بنگاهداری شویم، پس این به هیچ وجه جزو سیاست‌ها نیست، اما از فعالیت بخش خصوصی برای فعالیت در شهر آفتاب استقبال می‌کنیم و بخش خصوصی در درجه اول باید برای سرمایه‌گذاری وارد میدان شود و در مرحله بعد دولت از آن پشتیبانی می‌کند. به عنوان مثال در استان‌هایی که خواستیم سایت نمایشگاهی ایجاد شود کمک‌هایی از سوی دولت به تناسب پیشرفت کار به بخش خصوصی شده است. در ارتباط با موضوع شهر آفتاب نیز این موضوع مصداق دارد و پیشنهاد شده از حوزه شهرداری تهران برای سرمایه‌گذاری اقدام شود. البته ما از تاسیس سایت دیگری در محل مناسب‌تر پشتیبانی می‌کنیم و تا الان در ارتباط با سایت شهر آفتاب درخواستی برای کمک و پشتیبانی به ما منتقل نشده و مشارکتی از ما خواسته نشده است، بنابراین از همین‌جا اعلام آمادگی می‌کنیم که اگر در این محل یا محل دیگری سرمایه‌گذاری به ویژه توسط بخش خصوصی صورت گیرد سازمان توسعه تجارت از آن حمایت می‌کند.

*گفته می‌شود برخی مجریان نمایشگاهی صرفا دنبال سودهای آنی هستند و به صورت بلندمدت هیچ طرح و برنامه‌ریزی را دنبال نمی‌کنند، در این صورت چرا به آنها اجازه می‌دهید به کار خود ادامه دهند؟

نکته‌ای که شما به آن اشاره کردید تثبیت عنوان و تقویم نمایشگاهی است که از ۳ سال گذشته به صورت جدی در دستور کار ما قرار گرفته است. تثبیت زمان برگزاری نمایشگاه‌ها نیازی بود که برای تقویت نمایشگاه بین‌المللی و جذب مخاطب خارجی احساس شد، بنابراین تلاش کردیم که ترجیحا نمایشگاه‌هایی که سابقه برگزاری دارند در تقویم خود تثبیت شوند.

* دقیقا از چه زمانی این تصمیمات گرفته شده؟

از سال ۸۶ وارد این پروسه شدیم و در سال ۸۷ اجرایی شد. یعنی مجوزهای سال ۸۷ ما برای تعدادی از نمایشگاه‌ها سه ساله بوده و سیاست ما ادامه این روند است و در مقابل به دنبال کم کردن فعالیت مجریانی هستیم که مجریان ذاتی نمایشگاهی نیستند یا به قول شما فقط به یک سود آنی فکر می‌کنند.

* به نظر می‌رسد این روند هنوز شفاف نیست. به عنوان مثال نمایشگاه قطعات خودرو سال گذشته توسط انجمن خودروسازان برگزار شد، اما امسال که مجری یک شرکت دیگر است انجمن خودرو سازان با نامه‌نگاری به اعضای خود چنین وانمود کرده که نمایشگاه را امسال برگزار نمی‌شود و ...

بله؛ بر اساس تصمیمی که در کمیته صدور مجوزهای نمایشگاهی گرفته شد این نمایشگاه امسال توسط شرکت ایدرو برگزار می‌شود. زیرا ما در صدور نمایشگاه‌های تجاری رقابت را نیز یک اصل می‌دانیم، بنابراین اگر برگزارکننده‌ای خوب باشد و برگزارکننده دیگری بهتر از او باشد، سعی می‌کنیم برگزارکننده بهتر را انتخاب کنیم و در همین راستا امیدواریم که شرکت ایدرو با ارتباط گسترده‌ای که با نمایشگاه خودرو و مجموعه صنعت از قدیم داشته است امسال این نمایشگاه را بهتر از سال گذشته برگزار کند.

*چرا انجمن خودروسازان همچنان بر ساز مخالف می‌کوبد؟

البته این موضوع در کمیته صدور مجوزها مورد بحث قرار گرفته و اتاق بازرگانی نیز آن را پیگیری می‌کند. همان طور که عرض کردم برگزاری نمایشگاه محلی است برای استفاده خود بخش و صنعت، اگر انجمنی، حضور زیر بخش خود را در نمایشگاه منتفی اعلام کند عملا آنها را از بخشی از فعالیت تجاری‌شان محروم کرده است. هر چند که بنگاه‌ها الزاما موظف نیستند به نامه انجمن‌ها عمل کنند به همین دلیل یک برگزارکننده ممکن است سود خود را در نظر بگیرد اما ما سود صنعت را در نظر می‌گیریم. لذا بنگاه‌ها نفع بنگاه خود را بهتر تشخیص می‌دهند و من فکر می‌کنم که برگزاری نمایشگاه چیزی نیست که از طرف بخشی که باید از صنعت حمایت کند مورد تحریم قرار گیرد. زیرا وظیفه ذاتی انجمن‌ها پشتیبانی از بنگاه‌های تحت‌پوششان است و ما امیدواریم انجمن این رفتار خود را اصلاح کند زیرا موظف است مجموعه تحت پوشش خود را پشتیبانی کند نه اینکه آنها را از حضور در نمایشگاه باز دارد.

حاشیه‌ها و نکته‌ها

از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه شهر آفتاب، استقبال و البته از تاسیس نمایشگاهی در محل مناسب‌تر پشتیبانی می‌کنیم.

در سطح کشور برای سال جاری ۱۰۱ نمایشگاه برنامه ریزی شده است که در این میان، ۲۹۵ نمایشگاه در قالب تقویم ملی در ۱۷ سایت رسمی کشور برگزار خواهد شد .

یارانه اعطایی به نمایشگاه‌ها طی سال‌های ۸۵ تا ۸۷ به ترتیب ۷/۲، ۷/۴ و ۸/۸میلیارد تومان بوده که در سال جاری به ۹‌میلیارد دلار رسیده است.