برگزاری نمایشگاه از روی تقویم دیگران!

احسان قمری

سالانه، هزاران نمایشگاه در سطح جهان برگزار می‌شود که برخی از آنها قدمت چندساله دارند. نگاهی به کارنامه کشورهای معتبر دنیا در زمینه نمایشگاهی، این واقعیت را روشن می‌کند که برگزاری نمایشگاه‌ها و انتخاب عناوین نمایشگاهی، بدون فلسفه نبوده و فعالیت‌های علمی و کارشناسی فراوانی برای تبیین ضرروت یا عدم ضرورت برگزاری نمایشگاهی خاص و حتی انتخاب عناوین نمایشگاهی صورت می‌پذیرد. متاسفانه با وجود برگزاری صدها نمایشگاه کوچک و بزرگ در سطح کشور که تعدادی از آنها در منطقه خاورمیانه حرف اول رامی‌زنند، هنوز سیاست علمی خاصی درخصوص انتخاب کارشناسانه و علمی نمایشگاه‌ها وجود ندارد. از نمایشگاه نفت و گاز پتروشیمی که بگذریم معیار علمی مقتضی درخصوص انتخاب و برگزاری نمایشگاه‌ها دیده نمی‌شود.

درخصوص برگزاری و انتخاب نمایشگاه‌ها دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول عبارت است از: گرته‌برداری محض از تقویم نمایشگاه‌های کشورهای معتبر در صنعت نمایشگاهی از جمله آلمان و فرانسه و دیدگاه دوم که اعتقاد دارد انتخاب نمایشگاه‌ها باید با توجه به ویژگی‌های اقتصادی کشور میزبان صورت پذیرد. بر مبنای دیدگاه اول که متاسفانه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه جاری است، نگرش به مقوله نمایشگاه‌ها، باید فارغ از ویژگی‌های اقتصادی، بازرگانی، فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته و نفس برگزاری نمایشگاه‌ها به خودی خود دارای اهمیت باشد. لذا نمی‌توان ارتباطی میان صنعت نمایشگاهی و توسعه اقتصادی کشور میزبان طراحی کرد. بر این مبنا، کپی‌برداری و گرته برداری خاص و قاطع از تقویم‌های نمایشگاهی سایر کشورها در دستور کار قرار می‌گیرد و هدف، فقط برگزاری نمایشگاه‌ها است. در حالی که در دیدگاه دوم، ضمن مطالعه و تحقیق به انتخاب نمایشگاه‌‌ها با توجه به ویژگی‌های خاص کشور میزبان تاکید می‌شود. در اینجا است که وظیفه دولت‌ها به عنوان حاکم نه متصدی در مقوله برگزاری نمایشگاه‌ها آشکار می‌شود. به عبارت دیگر مطالعه، تحقیق و انجام فعالیت‌های علمی در راستای انتخاب عناوین نمایشگاهی جهت برگزاری در کشورهای مختلف در حیطه فعالیت‌های دولت‌ها بوده و بخش‌خصوصی به عنوان مجری نمایشگاهی، برگزاری و اجرای نمایشگاه‌ها را به عهده خواهد داشت. بی‌شک برگزاری نمایشگاه‌ها توسط بخش‌خصوصی، منع انجام بررسی و پژوهش درخصوص نمایشگاه‌ها نبوده ولی این بخش، لازم است توان خود را در جهت برگزاری توانمند نمایشگاه‌ها به کار گیرد.

نگاهی به تقویم نمایشگاهی بسیاری از استان‌های کشور - که بعضا دارای ویژگی‌های جغرافیایی و اقتصادی متفاوتی هستند- بیانگر این نکته است که مسوولان نمایشگاه‌ها بدون توجه به آثار عظیم و بالقوه برگزاری نمایشگاه‌ها، با کپی‌برداری از نمایشگاه‌های تهران و تغییر تاریخ‌های برگزاری، اقدام به برنامه‌ریزی نمایشگاه‌های هم ‌عرض نمایشگاه‌های تهران و سایر استان‌ها می‌نمایند که در نهایت سردرگمی واحدهای تولیدی - صادراتی علاقه‌مند جهت حضور در نمایشگاه‌ها را به دنبال خواهد داشت.

اگر در مقیاسی وسیع‌تر نیز به مقوله نمایشگاه‌ها در ایران بنگریم، درخصوص نمایشگاه‌های بزرگ که تاکنون چندین دوره از آنها برگزاری شده است این واقعیت مشهود خواهد بود که استراتژی خاصی در انتخاب آنها وجود نداشته است و پیش از آنکه به رابطه میان موضوع نمایشگاهی و توانمندی‌های کشور توجه شود، به سابقه مجری و سوابق قبلی برگزاری نمایشگاه در سایر کشورهای دنیا نگریسته می‌شود؛ در حالی که بر پایه اصول حاکم بر اقتصاد، الگوهای توسعه وام‌گرفتنی نبوده و باید با توجه به ساختارهای اقتصادی و ... کشور موردنظر طراحی شود.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که امروزه لازم است ترکیبی از دیدگاه اول و دوم درخصوص نمایشگاه‌ها در نظر گرفته شده و ضمن توجه به تقویم نمایشگاه‌های معتبر دنیا، توانمندی‌های کشور میزبان نیز در طراحی نمایشگاه‌ها مدنظر قرار گیرد. بی‌شک تک‌قطبی‌نگری در مقولات اقتصادی و بازرگانی سمی است که در بلندمدت آثار منفی خود را به جای خواهد گذاشت.