احسان قمری

بالاخره بعد از مدت‌ها، یکی از مسوولان اقتصادی، سخنانی در مقوله نمایشگاه‌ها بیان کرد که بسی جای تقدیر و تشکر دارد. منظور گفت‌وگوی رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران با «دنیای‌اقتصاد» در تاریخ ۶/۱۱/۸۶ است که ایشان، در کنار مسائل مهم صادراتی و بازرگانی کشور، گریزی هم به موضوع نمایشگاه‌ها زد و نمایشگاه‌های تجاری- صنعتی را به عنوان یکی از ابزارهای توسعه روابط بازرگانی قلمداد کرد. بیان نکاتی در خصوص مقوله نمایشگاه‌ها که تاکنون به صورت جدی به آن نگریسته نشده است، از سوی مدیران اقتصادی کشور، بیانگر دیدگاه مثبت آنها به نمایشگاه‌ها بوده و انتظار می‌رود نگرش به نمایشگاه‌ها به عنوان یکی از حلقه‌های مفقوده صادرات غیرنفتی کشور، کاربردی شده و دولت، حمایت‌های لازم را از این ابزار، بیش از پیش مبذول دارد.

نمایشگاه‌ها آینه اقتصاد هر کشور هستند و در قرن بیست و یکم، صنعت نمایشگاهی، حالت انفعالی خود را به فراموشی سپرده است و در مقابل با تولیدکنندگان و صادرکنندگان به صنعتی جهانی تبدیل شده است که رشد و چشم‌انداز آینده آن، تحت‌تاثیر نیروهای جدید و قدرتمندی است. در حالی که تعداد نمایشگاه‌ها در سراسر جهان رو به افزایش است، مراکز نمایشگاهی بزرگ‌تر و مدرنیزه‌تر می‌شوند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای روزافزون بازار باشند.

توسعه صنعت نمایشگاهی، بدون هماهنگی و پشتیبانی بسیاری از مقامات و صنایع از جمله گردشگری، حمل‌و‌نقل عمومی، گمرکات، سازمان‌های تجارتی، صنعتی و اقتصادی، امنیت عمومی و... میسر نیست. این ارتباط و هماهنگی، باعث تبدیل نمایشگاه‌ها به کانون جدید رشد برای توسعه اقتصادی شده است. بنابراین در تمامی کشورهای جهان، صنعت نمایشگاهی، اهمیت بیشتری یافته است و اکنون هرساله بیش از ۴۰۰۰ نمایشگاه بزرگ در جهان برگزار می‌شود و درآمد حاصل از صنعت نمایشگاهی به بیش از ۳۰۰میلیارد دلار در سال می‌رسد.

در یک اقتصاد جهانی، نمایشگاه‌ها باید به مثابه جایگاه ارتباطاتی و تجاری قوی در بازارهای خارجی تثبیت شوند. این مهم از طریق تحقیق بازار، شناخت محیط‌اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و تسلط بر دانش فنی برگزاری نمایشگاه و ارائه خدمات مرتبط میسر خواهد بود.

جمهوری اسلامی ایران نیز از این فرآیند، جدا نبوده و برگزاری نمایشگاه‌های متنوع در سطح کشور که برخی از آنها در منطقه خاورمیانه و در برخی موارد در آسیا یکه‌تازی می‌کنند، بیانگر اقبال عمومی به برگزاری و حضور در نمایشگاه‌ها است. بی‌شک حضور در نمایشگاه و انجام مذاکرات تجاری با سایر تولیدکنندگان داخلی و خارجی از یکسو و خریداران داخلی و خارجی هزینه‌های به مراتب کمتری نسبت به بازاریابی مستقیم دارد؛ بنابراین اگر برگزارکنندگان نمایشگاه‌ها، وظایف محوله را به درستی انجام دهند و در کنار اهداف سودجویانه (فلسفه برگزاری نمایشگاه توسط بخش خصوصی)، اهداف کلان توسعه‌ای کشور را بنگرند، و امکانات لازم را برای حضور قدرتمند واحدهای تولیدی و صادراتی کشور فراهم کنند، می‌توان به صنعت نمایشگاهی به عنوان یکی از صنایع درآمدزا در کشور نگریست. صنعتی که افراد و متخصصان زیادی را به خود مشغول داشته است. البته تاکید می‌شود که برگزاری نمایشگاه‌ها به عنوان یک فعالیت اقتصادی، بدون درآمدزایی و حداکثر‌کردن سود (هدف بنگاه در اقتصاد) به یک فعالیت نه‌چندان قابل توجیه تبدیل خواهد شد که در بلند‌مدت کارایی خود را از دست خواهد داد.

در ایران، سالانه بیش از ۵۰۰نمایشگاه کوچک و بزرگ برگزار می‌شود. شاید در سال‌های گذشته به‌ غیر از تهران و معدودی از مراکز استان‌ها، که دارای فضاهای نمایشگاهی بودند- شاهد برگزاری نمایشگاه‌های دیگری در سطح کشور نبودیم؛ ولی در سال‌های اخیر، با حمایت دولت از ایجاد فضاهای نمایشگاهی در مراکز استان‌ها و سایر شهرستان‌ها، شاهد اقبال عمومی به برگزاری نمایشگاه‌ها در سراسر کشور هستیم. در سال‌های اخیر رقابت در صنعت نمایشگاهی به شدت افزایش یافته و کشورهای واجد صنعت نمایشگاهی برای دفاع از موقعیت خود به دنبال ایجاد فضاهای نمایشگاهی جدید و تجهیز و به روز کردن فضاهای قبلی هستند. به عنوان مثال، آلمان در سال ۲۰۰۶ بالغ بر ۶/۱میلیارد یورو برای ساخت مراکز نمایشگاهی جدید و به روز‌رسانی تسهیلات موجود، سرمایه‌گذاری کرده است.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که در نبرد میان ابزارهای بازاریابی باید تلاش بیشتری توسط بخش خصوصی و دولتی مبذول شود تا منافع صنعت نمایشگاهی، چشم‌انداز آتی اقتصاد کشور باشد.