گفت‌و‌گو با رییس انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان و فروشندگان مبل استان تهران
واردات ۵۰۰میلیون دلاری، صادرات ۲۰میلیونی
اشاره: صنعت چوب از لحاظ اشتغالزایی، ارزآوری و ارزش افزوده جزو صنایع مطرح در سطح بین‌المللی به شمار می‌رود، اما در ایران به‌رغم تبحر و تجربه تاریخی، بیش از ۹۰درصد مواد اولیه تولید این بخش وارداتی است و سهم حجم صادرات ۲۰میلیون دلاری آن در مقابل واردات ۵۰۰میلیون دلاری بسیار ناچیز است.
لیلا اکبرپور
اشاره: صنعت چوب از لحاظ اشتغالزایی، ارزآوری و ارزش افزوده جزو صنایع مطرح در سطح بین‌المللی به شمار می‌رود، اما در ایران به‌رغم تبحر و تجربه تاریخی، بیش از ۹۰درصد مواد اولیه تولید این بخش وارداتی است و سهم حجم صادرات ۲۰میلیون دلاری آن در مقابل واردات ۵۰۰میلیون دلاری بسیار ناچیز است. لوتارهرزوگ، مدیر شرکت HUECK آلمان درخصوص صنعت مبلمان ایرانی گفته است. «توجه به کارخانه‌ها و کارگاه‌های کوچک تولیدی و نداشتن ماشین‌آلات صنعت مبلمان از ایران یک کشور واردکننده محصولات مبلمان ساخته است!»
سزارتونیلو یک تولیدکننده ایتالیایی نیز معتقد است: «صنعت چوب ایران در دنیا شناخته شده نیست و ایران از ماشین‌آلات فرسوده و دست دوم در صنعت تولید مبلمان استفاده می‌کند که هیچ گاه نمی‌تواند محصولات باکیفیت و ارزان تولید کند.» به باور آنها چنانچه ایران در پیشبرد تکنولوژی مبلمان خود سرمایه‌گذاری و هزینه کند با توجه به قابلیت‌هایی که دارد آینده روشنی در انتظار خواهد داشت. در ادامه گفت‌وگوی دنیای‌اقتصاد را به مهندس علی انصاری، رییس انجمن صنعتی کارفرمایی تولیدکنندگان و فروشندگان مبل استان تهران می‌خوانید:
* جایگاه صنعت مبل در کشور ما چگونه است؟
صنعت مبل در کشورمان از قدمت بالایی برخوردار است به حکایت آثار باستانی که در گوشه کنار کشورمان به دست آمده پیشینیان ما مبل‌نشین بوده‌اند، و این سنت به شکل ساخت سکو در جلو درب منازل و تخت‌نشینی در میان اقوام رواج داشته است.
امروزه با پیشرفت علوم و تکنولوژی، ساخت مبلمان نیز در دنیا تنوع و توسعه در خور توجهی پیدا کرده است کشور ما نیز با توجه به پیشینه‌ای که دارد در زمینه مبلمان کلاسیک که در آن کارهای هنری اهمیت بسزایی دارد به مصداق جمله (هنر نزد ایرانیان است و بس) وضعیت بسیار مناسبی را به خود اختصاص داده است و هنوز هم دستان توانمند عاشقان این هنر، انگشت تحسین جهانیان را به سمت کشور ما معطوف داشته است.
این توانمندی و این عشق را باید ارج نهاد و شاهکارهای این هنرمندان زحمتکش را به شایستگی معرفی کرد. در زمینه مبلمان مدرن که امروزه تولید آن به دستگاه‌ها و ماشین‌آلات پیشرفته سپرده شده است، طبعا کشورهایی که صاحب تکنولوژی باشند جایگاه بهتری خواهند داشت.
این صنعت با اقبال عمومی روبه‌رو شده و اغلب منازل مسکونی و تقریبا تمامی فضاهای اداری امروزه از مبلمان استفاده می‌کنند.
* تحلیل شما از جایگاه صنعت مبل و نقش آن در چرخه اقتصاد و اشتغال در کشور چیست؟
بنا به آمارهای اعلام شده صنعت چوب و صنایع وابسته در کشور حدود ۱۰درصد اشتغال را به خود اختصاص داده است و گردش مالی این صنعت بیش از ۱۰۰هزار میلیارد ریال در سال است. این ارقام نشانگر اهمیت و توجه این صنعت و آثار زیانبار عدم توجه کارشناسانه به ابعاد مختلف آن است.
مقایسه این ارقام و اعمال آن در مقیاس‌های جهانی نکته دیگری را برای ما آشکار می‌سازد و آن اینکه تلاش برای ارتقای این صنعت در کشور و تولید کالاهای مطلوب جهانی می‌تواند هم نام پرافتخار کشورمان را به خانه‌های مردم جهان ببرد و هم ارز قابل توجهی را نصیب کشورمان کند.
* سهم کشور ما در بازارهای جهانی و داخلی مبلمان چگونه است؟
در حال حاضر همانگونه که گفتیم کشورهایی که به این صنعت به نحو تخصصی نگاه کرده‌اند مانند ترکیه، مالزی و چین، ایتالیا، آلمان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی جایگاه چشم‌گیری دارند. به جرات می‌توان گفت کشور ما در زمینه مبلمان مدرن در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن ندارد. تا جایی که فقط ۲۰درصد مصرف داخلی در اختیار تولیدکنندگان کشورمان است و ۸۰درصد آن از خارج تامین می‌شود! اما در زمینه مبلمان اداری حضور عده‌ای صنعتگر و سرمایه‌گذار فعال موجب شده است محصولات نسبتا خوبی تولید شود و این تولیدات علاوه بر آنکه درصد قابل توجهی از نیازهای داخلی را برآورده می‌سازد به بازارهای جهانی نیز راه یافته و برخی از آنها نیز موفق به دریافت نشان‌های بین‌المللی شده‌اند.
در زمینه مبلمان کلاسیک بنا به دلائل پیش گفته استعدادهای خوبی در کشور وجود دارد ولی به نظر می‌رسد از این استعداد بالقوه و قابل توجه حداقل بهره‌برداری را داریم. در این زمینه می‌توان گفت که ۸۰درصد مصرف داخلی را از تولیدات خودمان تامین می‌کنیم و مقداری از تولیدات استیل را نیز صادر می‌کنیم که رقم چندان قابل توجهی نیست و امیدواریم در آینده به این باور برسیم که ما توانمندیم و باید از این توانمندی بهره بگیریم و با فعالیت‌های دست‌اندرکاران این هنر- صنعت بتوانیم محصولات خوب را به جهانیان و هموطنان عزیز و هنرپرورمان ارائه دهیم.
*حجم صادرات و واردات این صنعت به چه میزان است؟
ایران در سال گذشته حدود ۲۰میلیون دلار صادرات مبل داشت و در مقابل ۳۰۰میلیون دلار مبل اغلب از نوع مدرن وارد کرده در مجموع می‌توان گفت بیش از ۵۰۰میلیون دلار واردات مبلمان و لوازم جانبی و مواد اولیه داشته‌ایم.
*به نظر شما برای بهبود وضعیت صنعت چوب در کشورمان چه اقداماتی باید انجام شود؟
از جمله مهم‌ترین عوامل توسعه هر صنعتی می‌توان به دو عامل و خصیصه مهم توجه نمود:
اول بازار فروش، دوم مدیریت و حمایت‌های دولتی.
در زمینه بازار فروش همانگونه که گفتیم در داخل کشورمان مبل‌نشینی توسعه روز افزون داشته و امروزه بیش از ۶۰درصد منازل شهری ما از مبل استفاده می‌کنند و ادارات اعم از خصوصی و دولتی نیز تماما از محصولات این صنعت بهره می‌گیرند. علاوه بر آن در بازارهای جهانی نیز تقاضا برای مبلمان و صنایع چوبی باکیفیت، همواره وجود دارد بنابراین ما از حیث بازار فروش مشکلی نداریم.
اما در خصوص مدیریت و حمایت‌های دولتی باید بگویم که اولین گام در این زمینه توجه به صنعتگران قابل و رسیدن ملزومات و مواد اولیه و تکنولوژی لازم به این صنعت است همانگونه که می‌دانیم عمده‌ترین ماده اولیه این صنعت «چوب» است که خوشبختانه در‌حال‌حاضر دولت واردات این ماده اولیه را معاف از تعرفه‌های گمرکی کرده این اقدام علاوه بر کمک به صنعت چوب در زمینه حفظ جنگل‌های کشور نیز تاثیر قابل توجهی دارد. مواد اولیه دیگر نظیر ام‌دی‌اف، نئوپان، کماکان با تعرفه ۳۰درصد تا ۴۰درصد وارد کشور می‌شود از طرف دیگر به ویژه در زمینه «ام‌دی‌اف» ما تکنولوژی لازم برای تولید را نداریم که موجب می‌شود محصولات ما توان رقابت با کشورهایی که خودشان مواد اولیه لازم را تولید می‌کنند و یا ازتعرفه‌های کمتر واردات بهره می‌برند نداشته باشد. با این حال در سال‌های اخیر صادرات تولیدات صفحه‌ای با ام‌دی‌اف، نئوپان و تخته سه لایه رشد قابل توجهی داشته است.
ما نیاز به تعامل بین دولت و بخش خصوصی داریم این حلقه ارتباط در نگاه نخست، تشکل‌های مردمی از قبیل انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی است. در زمینه این صنعت دو اتحادیه «درودگران» و «صادرکنندگان» فعالیت دارند که اتحادیه درودگران از قدمت و حوزه صلاحیت و فعالیت گسترده‌تری برخوردار است.
* این اتحادیه‌هایی که گفتید در زمینه وظایفی که بر عهده دارند و یا باید داشته باشند چگونه عمل کرده‌اند؟
اتحادیه درودگران و مبل‌سازان در تهران سال‌ها است فعالیت دارد اما در حد انتظار ظاهر نشده که این امر معلول دو علت عمده است.
اول این که اتحادیه از اختیارات و استقلال کافی برخوردار نیست و علت دیگر که خود به نوعی معلول علت نخست است این است که صنعتگران و مبل‌سازان در انتخاب اعضای این اتحادیه نقش قابل قبولی ندارند در اینجا جا دارد از این اشخاص زحمتکشی که از پیشکسوتان بودند و در این اتحادیه زحمات فراوانی متحمل شدند قدردانی کنیم که در حد توان خود خدمت کرده‌اند ولی شایسته این است که از تفکرات سنتی فاصله بگیریم و اجازه خدمت به جوان‌ترها نیز بدهیم تا افکار متفاوت‌تر و جوان‌تر نیز جایی برای طرح داشته باشند. و اتحادیه‌ای که برای طرح دیدگاه‌های گروهی یک جامعه صنفی تشکیل می‌شود به وظیفه اصلی خود جامه عمل بپوشاند.
اتحادیه دیگری به نام «اتحادیه صادرکنندگان» شکل گرفته که تاکنون اقداماتی را در معرفی محصولات ما به بازارهای خارجی داشته است که امیدواریم نتایج خوبی به بار آورد.
* همانگونه که گفتید در صنعت مبلمان مصرفی، ماشین‌آلات حرف اول را می‌زند، انتظار شما از دولت در زمینه ورود تکنولوژی و ماشین‌آلات مادر به کشورمان چیست؟
تجربه کشورهای دیگر و کشور خودمان نشان داده است که دولت تاجر و تولیدکننده خوبی نیست؛ دولت تنها باید راهنمای بخش‌خصوصی باشد اجرای سیاست‌های عملی اصل ۴۴ قانون اساسی در سال‌های اخیر در راستای این هدف صورت گرفته و انتظار می‌رود مدیران دولتی که تمرکز و قدرت اقتصادی در دست دولت را به نفع دولت می‌دانند، دید وسیع‌تری پیدا کرده و از اعمال تصدی دولت بکاهند و به هدف اصلی تشکیل دولت‌ها که اعمال حاکمیتی است توجه کنند. زیرا دولت با در دست داشتن قدرت سیاسی توان رقابت را از بخش‌خصوصی می‌گیرد و این روند تضعیف بخش‌خصوصی را به دنبال خواهد داشت.
ضعف بخش‌خصوصی نیز به معنای بیماری بزرگ اقتصاد کشور است. حتی می‌توان گفت دولت با تصدی امور تجاری به جای آنکه، هدایت بخش‌خصوصی و سیاست‌گذاری برای فعالیت‌های اقتصادی مردم را دنبال کند به رقیبی بزرگ و غیرقابل رقابت برای آنها بدل می‌شود. بنابراین باید بگویم بهترین کمک دولت عدم دخالت مستقیم و کمک برای ورود تکنولوژی و اصلاح قوانین گمرکی و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در این زمینه است.یکی از عمده‌ترین عوامل تقویت صنعت تامین منابع مالی و اعطای تسهیلات بانکی است در حال حاضر بانک‌های دولتی که بیشترین نقدینگی را در اختیار دارند در این راستا نقش مهمی را می‌توانند ایفا کنند. اگرچه کاهش بهره‌های بانکی در نگاه نخست به نفع سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی است لیکن تمایل بانک‌ها را به اعطای تسهیلات کاسته و حتی بانک‌هایی که نام صنعت را با خود دارند از وظیفه اصلی خود دور افتاده‌اند و با وضع شرایط دشوار و عدم عمل به ضوابط به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند. این روند باعث شده تسهیلات اعطایی به بخش صنعت در جاهای دیگری غیر از صنعت مثل خرید کالاهای آماده و سرمایه‌گذاری در املاک و غیره صرف شود و با قرار گرفتن نقدینگی در اختیار واسطه‌ها و دلالان، تورم در جامعه افزایش یابد.
*اواخر دهه ۷۰مبلمان ایرانی بازار مناسبی در آسیای میانه به دست آورد چرا این بازار از دست رفت؟
همزمان با فروپاشی شوروی سابق، کشورهای تازه استقلال یافته برای خرید کالا از جمله مبلمان به ایران هجوم آوردند.
نکته محوری این است که بازار مذکور در نتیجه فروپاشی شوروی سابق و تشکیل دولت‌های نوپا که هنوز به مسائل گمرکی و اقتصادی نپرداخته بودند به وجود آمد و مانند تبی زودگذر با قاعده‌مند شدن کشورهای مذکور از دست رفت ما باید به دنبال بازارهایی پایدارتر باشیم ضمن اینکه اگر آن بازار را با برنامه‌ریزی و نظارت کیفی کنترل می‌کردیم، امروز حداقل سهم خودمان را از بازار صنایع چوبی آسیای میانه در اختیار داشتیم.
ارسال نظر