طرح مجلس برای تامین ارز تولیدکنندگان

انتقاد امام جمعه تبریز از عملکرد مسوولان در بازار ارز

نهاوندیان: مسوولان آدرس غلط ارزی به مردم ندهند

نفیسه آفرین‌زاد - در همایش ملی صادرات غیرنفتی کشور، از دولتی‌ها و نمایندگان بخش خصوصی گرفته تا نماینده ولی فقیه و امام جمعه تبریز و نمایندگان مجلس، سخنان بسیار قابل تاملی را مطرح کردند. «انتقاد جدی از سیاست‌های اقتصادی دولت»، «سوءمدیریت بازار ارز»، «واردات بی رویه کالاهای خارجی به کشور»، «رشد فزاینده نقدینگی و نرخ صعودی تورم» و در نهایت، «اختلاف نظر قوا به جای همدلی در شرایط ویژه اقتصادی» صریح ترین انتقاداتی بود که حاضران در این همایش مطرح کردند. هجدهمین همایش ملی توسعه صادرات غیرنفتی کشور در اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تبریز برگزار شد و طی آن، نماینده ولی فقیه در تبریز از نحوه اقدامات دولت در مدیریت بازار ارز انتقاد کرد. در عین حال، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از حذف ارز شناور از بازار خبر داد و اعلام کرد که قرار است مجلس در قالب طرحی دوفوریتی، دلار ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تومانی برای تولیدکنندگان فراهم کند.

واردات ماشین‌های لوکس؛ چرا؟

آیت ا... مجتهدی شبستری، امام جمعه تبریز در این همایش با انتقاد جدی از تخصیص نیافتن سهم ۳۰ درصدی تولید از درآمدهای افزایش قیمت حامل‌های انرژی و نیز عدم اقدام دولت در جلوگیری از واردات بی‌رویه و پرشدن بازار از کالاهای خارجی به ویژه کالاهای چینی قاچاق و غیرقاچاق، تصریح کرد: این شرایط لطمات جدی به بخش تولید وارد کرده است. به گفته امام جمعه تبریز، شماری خودرو لوکس در شرایط حساس کنونی وارد کشور شده که به هیچ عنوان منطقی نیست.

نماینده ولی فقیه در تبریز از اوضاع اخیر بازار ارز نیز به شدت انتقاد کرد و گفت: در روزهای اخیر دلار تا آنجا نوسان داشت که هر دلار به ۳۸۰۰ تومان رسید، به تبع آن، قیمت‌ها بالا رفت و تا آنجا رسید که حتی فروشندگان نخود و لپه هم بالا رفتن نرخ ارز را بهانه کردند تا گران فروشی کنند؛ یکی نیست بپرسد این کالاها چه ربطی بهم دارند. او افزود: در شرایط بحران ارزی، از سوی دیگر، برخی سوءاستفاده‌کنندگان داخلی در سطح عمده فروشی و خرده فروشی اقدام به افزایش قیمت‌ها کردند که باید بررسی شود.

آیت ا... مجتهدی شبستری افزود: در این شرایط باید پرسید آیا این چاره جویی اخیر تاسیس مرکز مبادله ارزی و جمع‌آوری دلالان، نمی‌توانست زودتر انجام گیرد؟ آیا مسوولان امنیتی فعالان بازار ارز و اخلاگران آن را نمی‌شناختند که آنها را زودتر دستگیر کنند و همان روز چهارشنبه که بازار تهران شلوغ شد، همه را شناختند؟ همچنین گفته شده که یکی از اخلالگران بازار ارز، نزدیک به هزار میلیارد تومان گردش مالی در حسابش داشته، اگر مسوولان دولتی و امنیتی از وجود این فرد بی‌خبر بودند که «وا اسفا»، اما اگر از وجود او اطلاع داشتند، چرا علاج واقعه را نکردند؟

۲۰ میلیارد دلار ارز کجا است؟

امام جمعه تبریز همچنین گفت: بر اساس آمار، سال گذشته ۲۰ میلیارد دلار از سوی بانک مرکزی وارد بازار شده، اما معلوم نیست این میزان ارز به چه فعالیت‌هایی اختصاص یافته و دست چه کسانی است؟ او افزود: تحریم‌کنندگان قصد دارند ارزش پول ملی ایران را کاهش دهند و افزود: آنها می‌خواهند این بلا را سر ایران بیاورند که ارزش پولی کشورمان مثل دینار عراق کاهش پیدا کند؛ یعنی شرایطی که یک گونی دینار بدهی تا بتوانی یک جنس بی‌ارزش بخری. پس باید در این جنگ اقتصادی بیش از قبل هوشیار بود. او تاکید کرد: درآمدهای ارزی دولت در قالب درآمدهای عمومی، درآمدهای حاصل از فروش نفت خام در صندوق توسعه ملی، درآمدهای حاصل از فروش محصولات پالایشگاه‌ها و مواد پتروشیمی، میلیارد‌ها دلار درآمد شرکت‌های دولتی و شبه دولتی و نیز ذخایر عظیم طلا، بسیار قابل توجه است؛ پس در این شرایط، باید پرسید چرا با این ذخایر عظیم ارزی، بازار ارز قابل کنترل نیست؟

آیت ا... مجتهدی شبستری ادامه داد: برخی دولتی‌ها استدلال می‌کنند که استفاده از ذخایر ارزی برای روز مبادا است، اما این سوال را باید مطرح کرد که آیا اکنون که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از ناحیه تورم افسارگسیخته به دلیل سیر صعودی ارز، آسیب می‌بینند، وقت استفاده از ذخایر ارزی نرسیده است؟ او همچنین خاطرنشان کرد: در شرایطی که بانک‌های داخلی تحریم شده‌اند، می‌توان از طریق صراف‌های متدین تبادلات ارزی را انجام داد و دولت باید در این راستا گام بردارد.

هدفمندی باید عقب می‌افتاد

نماینده ولی فقیه در تبریز همچنین از عقب افتادن اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها، استقبال و تاکید کرد: ورود به مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها قطعا به صلاح نیست، زیرا رشد نقدینگی در دست مردم، به شدت تورم ایجاد می‌کند و بالا رفتن قیمت کالاها، فشار بر مردم را مضاعف خواهد کرد، بنابراین اقدام مجلس در عقب انداختن فاز دوم هدفمندی، جای شکر دارد.

آیت ا... مجتهدی شبستری در پایان سخنانش، مجلس و دولت را به هماهنگی و همدلی در حل و فصل مشکلات اقتصادی دعوت کرد و یادآور شد: مجلس و دولت نباید اختلاف‌نظرها را به رسانه‌ها بکشانند، زیرا این کار در مردم ایجاد التهاب و نگرانی می‌کند.

طرح دوفوریتی برای بازار ارز

اما در ادامه همایش ملی صادرات غیرنفتی، سخنان رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، یکی از پرخبرترین و جالب‌ترین سخنرانی‌های این همایش بود؛ چه آنجا که ارسلان فتحی پور، درخواست حذف مدیریت شناور ارز از قانون را داد و از احتمال سهمیه‌بندی کالاهای اساسی در شرایط تشدید تحریم‌ها سخن گفت و چه آنجا که از طرحی دو فوریتی خبر داد که قرار است مجلس برای تنظیم بازار ارز ارائه کند و دلار ۱۷۰۰ تومانی را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد.

فتحی‌پور با اشاره به التهابات اخیر بازار ارز، عنوان کرد: ما نمی‌توانیم قدرت خرید را از مردم بگیریم و با توجه به اتفاقات اخیر بازار ارز، مرکز پژوهش‌های مجلس در حال آماده‌سازی طرحی است که قرار است با دو فوریت به صحن علنی مجلس بیاید و بازار ارز را تنظیم کند. او به ضرورت حذف مدیریت شناور ارز از قانون اشاره کرد و با یادآوری اینکه این قانون برای زمانی بود که جنگ اقتصادی وجود نداشت و اکنون کارآیی ندارد، کارآیی طرح دوفوریتی مجلس برای بازار ارز که طی دو هفته آینده ارائه می‌شود را بیشتر دانست و اعلام کرد: در این طرح نرخ ارز تولیدکنندگان ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تومان لحاظ خواهد شد و ثبات اقتصادی به مدت یک سال برقرار می‌شود.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: امروز تولیدکنندگان جنسی را می‌خرند، در شرایطی که فردا نمی‌توانند بخرند؛ این در حالی است که با توجه به ذخایر ارزی می‌توانیم روزانه ۲۰۰ میلیون دلار به بازار تزریق کنیم تا قیمت تمام شده محصولات که امروز به طور سرسام‌آور بالا رفته، کاهش پیدا کند.

این نماینده مجلس در عین حال انجام برخی اقدامات برای کاهش هزینه‌ها را متوجه خود تولیدکنندگان دانست و توضیح داد: در برخی کارخانه‌ها بیش از ۵۰ نفر نگهبان و بادیگارد مشغول به کار هستند؛ در شرایطی که با این هزینه‌ها، نمی‌توان تولید کرد یا در برخی موارد ماشین آلاتی وارد شده که هزینه انرژی بالایی دارد و باید در استفاده از آنها تجدید‌نظر کرد. فتحی‌پور همچنین با تاکید بر اینکه مجلس هم برای کوتاه‌مدت و هم بلندمدت برنامه دارد، اعلام کرد: ممکن است تحریم‌ها تا ۱۰ سال دیگر هم ادامه پیدا کند و در این شرایط، حتی بحث سهمیه‌بندی کالاهای اساسی را هم خواهیم داشت؛ به طوری که مردم با کارت‌های الکترونیکی، کالاهای اساسی خود را دریافت کنند.

۱۴ میلیارد دلار در خانه‌های مردم

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس این را نیز گفت که امروز ۱۴ میلیارد دلار در خانه‌های مردم وجود دارد و این میزان عظیم نقدینگی ارزی باید جمع شود. او همچنین با اشاره به اینکه برخی به شوخی از این سخن می‌گویند که امروز باید پول افغانی داد و ریال گرفت، تصریح کرد: این موضوعات باید از اقتصاد برچیده شود و باید ارزش پول ملی را حفظ کرد.

واردات ۸۰ میلیون دلاری افتخار ندارد

این نماینده مجلس در ادامه با بیان اینکه شاخص موفقیت یک ملت، تولید ملی آن است، اعلام کرد: اکنون ما به طور متوسط سالانه ۶۰ تا ۸۰ میلیارد دلار واردات داریم، در حالی که صادرات غیرنفتی ما صرفا ۲۱ میلیارد دلار است. او بر این اساس تصریح کرد: ما نباید به خام فروشی محصولاتمان افتخار کنیم؛ آن چیزی که باعث افتخار است، تولید محصول و سپس صادر کردن محصول تولید شده و فرآوری شده است. اشاره فتحی پور به آمار اعلامی از سوی رییس سازمان توسعه تجارت بود که در ادامه این گزارش می‌خوانید.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در عین حال با اشاره به بروز برخی اختلاف‌نظرها میان مجلس و دولت، تصریح کرد: ما اجازه نخواهیم داد میان قوا اختلاف بیفتد، زیرا در آن صورت، هرگز نمی‌شود به تولید و توسعه فکر کرد. به گفته او، امروز اگر می‌خواهیم که اقتصاد با این نرخ تورم بالا جلو برود، باید میان دولت و مجلس همدلی ایجاد شود، نه اینکه این دو نهاد در مقابل همدیگر قرار گیرند.

این نماینده مجلس همچنین با اشاره به بند ۲۹ قانون بودجه ۹۱ مبنی بر تسهیل در بازپرداخت بدهی‌های بانکی ارزی و ریالی تولیدکنندگان، خاطرنشان کرد که این فرصت تنفس باید از سوی بانک مرکزی برای بنگاه‌ها، اجرایی شود. او یادآور شد: امروز باید خودتحریمی‌ها را کنار بزنیم.

وابستگی شدید اقتصاد به نفت

در ادامه، محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران نیز با بیان اینکه آرزو می‌کنیم روزی برسد که هیچ تصمیم اقتصادی در ایران بدون مستندات کارشناسی گرفته نشود، اعلام کرد: مسوولان در حالی از آمار رشد صادرات غیرنفتی خبر می‌دهند که ۱۰ کالای اول اعلام شده در جدول صادرات غیرنفتی، پایه نفتی دارد و این موضوع اتکای شدید اقتصاد ایران به نفت را نشان می‌دهد. او با اعلام اینکه متوسط ارزش صادرات غیرنفتی ۵۰ سنت در هر کیلو و متوسط واردات، یک دلار و ۴۵ سنت در هر کیلو است، سهم ارزش افزوده در صادرات غیرنفتی را بسیار پایین دانست و تصریح کرد: رشد واردات به کشور آنقدر قابل توجه بوده که رشد صادرات، هیچ تاثیری در تراز تجاری نداشته و دلیل اصلی این ضعف، سیاست‌های تجاری در سال‌های اخیر است.

رییس اتاق ایران تاکید کرد: تا زمانی که نتوانسته ایم تورم داخلی را به حد تورم خارجی برسانیم، باید نرخ ارز را تعدیل کنیم تا واردات تشویق نشود، اما در این سال‌ها، به جای اجرای این موضوع، بحث جوایز صادراتی برای توسعه صادرات مطرح شد که آنهم به سرانجام نرسید.

تامین ۸۰ درصد ارز واردات از بازار آزاد

نهاوندیان با اذعان به اینکه کاهش ارز نفتی و اختلالات بازار ارز، آثار منفی گسترده‌ای برجای گذاشته و نگرانی‌های جدی برای اقتصاد ایجاد کرده است، اظهار کرد: درآمد سرشار نفتی این امکان را در ذهن دولتمردان ایجاد کرده است که برای جلوگیری از افزایش تورم نباید سیاست ارزی را تغییر داد، ولی در نهایت این سیاست‌های ارزی موجب شده است که نرخ ارز به وضعیت فعلی دچار شود.

او با بیان اینکه تلاطم ارزی که در این مدت اتفاق افتاده است، به هیچ وجه به نفع صادرات کشور نبوده و نیست، ادامه داد: ‌اگر ما به موقع تدبیر لازم در مدیریت تدریجی ارز را اتخاذ کرده بودیم، در بازار ارز این اتفاق رخ نمی‌داد. نهاوندیان با بیان اینکه واردکنندگان ۸۰ درصد ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین کرده‌اند، بیان کرد:‌ زمانی که ارز مورد نیاز این واردکنندگان از سوی بانک مرکزی تامین نشد، آنها نیاز خود را از بازار آزاد تامین کردند و این خود شروعی برای تلاطم در بازارهای ارزی بوده است.

رییس اتاق ایران همچنین به افزایش نقدینگی و عدم مهار آن اشاره کرد و گفت: نحوه اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها و پرداخت نقدی به دست مردم موجب تورمی شد که قابل پیش‌بینی بود، زیرا افزایش پول در دست مردم تورم‌زا می‌شود؛ ضمن اینکه بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی، در دو سال اخیر، اضافه برداشت از بانک مرکزی برای مسکن مهر هم به نقدینگی فزاینده دامن زد. او همچنین از مسوولان دولتی خواست که در مورد التهابات اخیر بازار ارز آدرس غلط به مردم ندهد؛ چرا که به اعتقاد او، اخلال‌گری در بازار ارز با یک صرافی صورت نمی‌گیرد و این شاخه تابع اقتصاد کلان در کشور است.

نهاوندیان در همین رابطه تصریح کرد: اگر نقدینگی مدیریت می‌شد و به سمت تولید در کشور سوق می‌یافت، بازار ارز کنترل شده و به وضعیت فعلی دچار نمی‌شد. او با تاکید بر اینکه باید در سیاست‌های کلان اقتصادی ثبات ایجاد شود، اظهارکرد:‌ هرگونه تصمیمی که در کشور گرفته می‌شود باید مشوق صادرکنندگان باشد و هر محدودیت، مجوز و بوروکراسی باید از بین برود.

کشور «دلاری» نشود

در ادامه همایش صادرات غیرنفتی، یحیی آل‌اسحاق، رییس اتاق بازرگانی تهران نیز گفت: خطر بزرگی که کشور را تهدید می‌کند، این است که کشور دلاری شود؛ چرا که برای مثال، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به برخی فعالان اقتصادی اعلام کرده که برای نقل و انتقال بار، باید ارز بازار آزاد داد و می‌ترسیم کار به جایی برسد که اجاره‌بها خانه‌هایمان را به دلار پرداخت کنیم.

رییس اتاق تهران عنوان کرد: برخی مسوولان دولتی فکر می‌کنند اکنون افزایش نرخ ارز درآمد باد آورده‌ای برای صادرکنندگان داشته که باید این را به هر طریقی شده، یعنی با مالیات، سپرده ارزی، قیمت‌گذاری و غیره کنترل کنند، در حالی که این تصور کاملا غلط است. او با تاکید بر اینکه فضای کنونی متلاطم ارز، آسیب‌های جدی را برای تولید به همراه داشته است،

کمیته ویژه تسهیل تجارت تشکیل شد

حمید صافدل، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در توسعه تجارت خارجی و رییس سازمان توسعه تجارت هم در همایش ملی توسعه صادرات غیرنفتی کشور، با اشاره به آمار رشد صادرات غیرنفتی و صادرات ۴۷ میلیارد دلاری (۵۷ میلیون تنی) در این بخش، از رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز خبر داد و اعلام کرد: ایران در اجرای پروژه‌های لوله‌گذاری و انتقال سوخت در کف اقیانوس، به جمع ۵ کشور برتر دنیا پیوسته است.

رییس سازمان توسعه تجارت همچنین تصریح کرد: در شرایط فعلی باید به توانمندسازی بنگاه‌ها توجه داشته باشیم؛ چرا که امروز بیش از هر مقطع دیگری، نیاز به تعامل میان بخش خصوصی و دولت داریم و امروز، حمایت از تشکل‌ها در صحنه‌های اقتصادی، بر همه ما تکلیف است. او از تشکیل کمیته ویژه تسهیل تجارت در سازمان توسعه تجارت خبر داد و خاطرنشان کرد: سرنوشت بنگاه‌های تولیدی و صادراتی بهم گره خورده و مشکلات تامین نقدینگی بنگاه‌ها متناسب با نرخ ارز باید برطرف شود.

صافدل همچنین یادآور شد بر اساس سیاست‌های کنونی دولت، اولویت‌های اول و دوم، ارز مرجع، اولویت‌های سوم تا هشتم، ارز مبادلاتی و اولویت‌های نهم و دهم، ارز بازار که می‌تواند از صرافی یا ارز حاصل از صادرات تامین شود، دریافت می کنند. به گفته این مسوول دولتی، در گروه دوم، در طول دو هفته فعالیت مرکز مبادله ارز، ۲ هزار ثبت سفارش به نقطه تخصیص ارز رسیده و در مسیری پیش می‌رویم که ثبات را در بازار ارز

حاکم کنیم. رییس سازمان توسعه تجارت این مطلب را نیز گفت که اولویت تخصیص ارز برای دولت، واردات مواد اولیه یا کالاهای نیمه ساخته شده است که برای کشور ارزش افزوده داشته باشد. غلامرضا شافعی، دیگر معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نیز در این گردهمایی، گفت: اگر علاقه‌مند به حفظ ارزش پول ملی هستیم، باید به رشد صادرات بیشتر توجه کنیم.

رحیم صادقیان، رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی تبریز هم با اشاره به سابقه ۱۰۷ ساله این نهاد بخش خصوصی، تصریح کرد: هم اکنون اقتصاد کشور به شدت نیازمند این است که کارخانه‌ها را به ثمر برسانیم و تولید را گسترش دهیم که برگزاری هجده دوره همایش صادرات غیرنفتی در تبریز هم با همین هدف است.

محمد باقر صدری، دبیر همایش صادرات غیرنفتی نیز از ارسال ۱۱۰ مقاله به دبیرخانه این همایش از سراسر کشور با محوریت موضوعاتی چون اتفاقات اخیر بازار ارز و ضرورت تنظیم نرخ ارز خبر داد و تصریح کرد: اگر در طول ۳۰ سال گذشته، هر سال فقط ۵ درصد از وابستگی اقتصاد به نفت را کاهش می دادیم، اکنون تمام مشکلات اقتصادی ما حل شده بود.