میزگرد تخصصی، علمی پژوهشی بازار آفریقا؛ فرصت‌ها و راهکارها برگزار شد
صادرات یارانه‌ای به قاره سیاه
سارا صفاری - چهار سال از رویکرد دولت نهم به بازار شرق، آمریکای لاتین و آفریقا می‌گذرد با این حال هنوز چندان روشن نیست که این راهبرد تجاری که به پشتوانه یارانه‌های نمایشگاهی و تسهیلات خاص دولتی صورت گرفته چه تاثیری در افزایش میزان مبادلات خارجی کشورمان داشته است، چون هنوز بازارهای عمده صادراتی و مبادی اصلی وارداتی همان است که پیش از این چهار سال بود... نخستین میزگرد تخصصی، علمی پژوهشی بازارآفریقا اواخر هفته گذشته با حضور جمعی از مسوولان سازمان توسعه تجارت، بازرگانی خارجی استان تهران، اتاق بازرگانی ایران و تهران و فعالان بخش خصوصی برگزار شد. در حالی که دولتی‌ها به مزیت‌ها و فرصت‌های تجاری قاره سیاه تاکید می‌کردند و سعی در شناسایی لفظی این فرصت‌ها برای تجار و بازرگانان بخش خصوصی حاضر در جلسه داشتند، اما در پایان نمایندگان بخش خصوصی آب پاکی روی دست دولتی‌ها ریختند و اولویت تجارت به ویژه سرمایه‌گذاری و صادرات را به کشورهای ثروتمند و همسایه دادند و عنوان کردند که به هیچ وجه حاضر به تجارت با آفریقا نیستند!
رییس سازمان بازرگانی استان تهران در این میزگرد از اعطای یارانه ۴۰درصدی به بازرگانان و تجار بخش خصوصی که در نمایشگاه‌های تجاری کشورهای هدف شامل آفریقای جنوبی، تونس، مصر، الجزیره و نیجریه شرکت کنند، خبر داد. سید علی موسوی که سومین رییس سازمان بازرگانی پایتخت در دولت نهم محسوب می‌شود، در این میزگرد تخصصی گفت: تا پایان مرداد ماه سال جاری در کشورهای نیجریه، الجزایر و کنیا نمایشگاه‌های تجاری برگزار می‌شود. وی افزود: اعزام هیات‌های تجاری، آموزش تجار، چاپ کتاب راهنمای تجاری کنیا و غنا و برگزاری میزگردهای تخصصی از دیگر برنامه‌های حمایتی سازمان بازرگانی استان تهران در راستای گسترش مبادلات تجاری با کشورهای آفریقایی است.
موسوی با تشریح اقدامات حمایتی سایر دستگاه‌ها افزود: وزارت جهاد کشاورزی بر اساس آیین نامه تسهیل سرمایه گذاری در کشورهای آفریقایی گامبیا، غنا، کمور، دفاتر نمایندگی ایجاد کرده و راه‌اندازی این دفاتر در کشورهای تانزانیا، سودان و سنگال با هدف توسعه صادرات غیرنفتی در دست اقدام است. به گفته موسوی، از محل مشوق‌های صادراتی جهت حمل و نقل دریایی به شرق، جنوب و غرب آفریقا یارانه ویژه‌ای از سوی دولت از طریق کشتیرانی جمهوری اسلامی اختصاص می‌یابد و راه‌اندازی مراکز تجاری در تونس، آفریقای جنوبی، سنگال و کنیا از سوی بخش خصوصی به ویژه اتاق تعاون از دیگر اقدامات صورت گرفته از سوی دولت است.
وی ادامه داد: اگر چه حجم تجارت با آفریقا چشمگیر نیست، اما با وجود سیاست‌های پیش‌رو، ارزشمند و قابل توسعه خواهد بود.
وی با اشاره به آمار بانک جهانی در یک دهه گذشته در خصوص رشد اقتصادی ۴/۵درصدی ۵۴کشور آفریقایی خاطرنشان کرد: می‌توان اقتصاد قاره آفریقا را در سه گروه طبقه‌بندی کرد؛ کشورهای آفریقایی دارنده نفت که در دوره افزایش بهای نفت از رشد در آمد برخوردار شدند، اما در مقابل با خطر نوسان در آمد ملی در اثر تغییرات بهای نفت مواجه بوده‌اند، گروه کشورهای فاقد منابع غنی کشاورزی و صنایع پیشرفته و گروه کشورهایی که در سال‌های اخیر در تنوع بخشیدن به ساختار اقتصادی و پیشبرد اهداف توسعه‌ای موفق بوده اند که در صورت ادامه این روند به سطح مناسبی از رفاه اقتصادی دست می‌یابند.
موسوی تصریح کرد: قاره آفریقا با ارتقای حجم تجارت تا رقم ۵۴۰میلیارددلار و تولید ناخالص داخلی ۲هزار و ۶۰۰میلیارددلار همواره بر مدار توسعه حرکت کرده است. رییس سازمان بازرگانی استان تهران با بیان اینکه ترکیب صادرات غیرنفتی کشورمان مواد پتروشیمی، ماشین‌آلات تولیدی و خدمات فنی مهندسی است، اظهار کرد: عمده موارد مذکور نیازهای فاز اول توسعه تولید و زیربنا در اکثر کشورهای آفریقایی است و نیز مواد اولیه فرآوری‌شده یا نشده وارداتی به عنوان محصول اول آفریقا خوراک واحدهای تولیدی را (از آلومینیوم گرفته تا فسفات) تشکیل می‌دهند.
به گفته وی، حدود ۱۱ کشور قاره آفریقا شامل لیبی، نیجریه، الجزایر، گابن، تونس، گینه استوایی، کنگو، آنگولا، مصر، کامرون و سودان دارای ذخایر نفتی‌اند و سه کشور لیبی، نیجریه و الجزایر ۹۰درصد ذخایر نفتی کل آفریقا را به خود اختصاص داده‌اند.
موسوی همچنین با اشاره به آمار مبادلات تجاری ایران با کشورهای آفریقایی گفت: آمار مبادلات تجاری ایران با کشورهای آفریقایی بیش از ۵۰۰میلیون دلار است که عمدتا شامل کالاهایی چون قیر، گاز طبیعی، پارافین، گوگرد، آمونیاک، روغن‌های صنعتی، فرش، کف پوش، سیمان، سنگ‌های ساختمانی، کاشی و سرامیک، خشکبار، مصنوعات پلاستیکی و صنایع دستی است و در کنار صادرات این کالاها زمینه صدور تراکتور، قطعات و ادوات کشاورزی، دارو و مواد غذایی نیز فراهم شده است.
وی در مورد واردات کشورمان از کشورهای قاره سیاه گفت: قند و شکر، سوپرفسفات‌ها و اسید فسفریک، بنزین، فرو منگنز، پرتقال، اوره و فسفات، دی آمونیم، آهن و فولاد، فسفات کلسیم طبیعی، آلومیک کلسیک، کاغذ و مقوا، مبدل‌های استاتیک، یخچال خانگی، چای سیاه، توتون و تنباکو، نیترات‌ها، اجزای قطعات انبارهای برقی و کاکائو از آفریقا به ایران صادر می‌شود.
رییس سازمان بازرگانی استان تهران سه کشور مصر، الجزایر و سودان را از مهم‌ترین هدف‌های آفریقایی مورد توجه ایران عنوان کرد و گفت: اتیوپی، مغرب و چاد نیز به دلایل گوناگون از هدف‌های صادراتی به شمار می‌آیند.
برنامه مدون نداشتیم
در ادامه این میزگرد تخصصی، مدیر کل حوزه کشورهای عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه نگاه ما به قاره آفریقا یکدست نیست، گفت: در شمال این قاره کشورهای عربی نظیر لیبی و الجزایر با ذخایر عظیم نفت و مغرب با ذخایر فسفات از جمله کشورهایی هستند که به لحاظ توسعه انسانی پیشرفت دارند و اقتصادشان با اتحادیه اروپا تا حدودی ادغام شده است.
سید حسین حسینی ادامه داد: در غرب آفریقا و در سواحل خلیج نیجریه بزرگترین ذخایر نفتی دنیا در حال اکتشاف است، از همین رو است که کشورهای غربی توجه ویژه‌ای به آفریقای غنی دارند. وی به توسعه نیافتگی، نبود نیروی انسانی کارآزموده و متخصص در قاره سیاه اشاره کرد و گفت: اگر سرمایه‌گذاری در این کشورها توسط شرکت‌های اروپایی صورت گرفته در موارد خاص است و منافعشان را نیز می‌برند، باید توجه داشت که توزیع ثروت در آفریقا ناعادلانه است.
مدیر کل حوزه کشورهای عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه «اگر ما نمی‌توانیم کالاهای خود را در اروپا عرضه کنیم اصرار داریم سهم‌مان را در آفریقا افزایش دهیم»، خاطرنشان کرد: طی سی سال گذشته تلاش‌های زیادی برای اعزام هیات‌ها و برگزاری نمایشگاه‌ها صورت گرفته، اما به علت اینکه ادامه دار نبوده منجر به آماده سازی زیر ساخت‌ها و فراهم‌سازی فرصت‌ها نشده است. وی با تاکید بر اینکه فرصت‌ها در آفریقا زیاد است، اما بدون بانک و تسهیلات حمل و نقلی مناسب نمی‌توان فعالیت کرد، افزود: برای فعالیت در قاره سیاه باید بخش دولتی و خصوصی همگام عمل کنند، دولت تنها می‌تواند زیرساخت‌های حقوقی و قانونی را فراهم کند، اما حضور بخش خصوصی می‌تواند به تداوم این زیر ساخت‌ها کمک کند.
اولویت با همسایه‌هاست
دبیرانجمن صادرکنندگان خدمات صنعتی، معدنی، فنی و مهندسی نیز در میزگرد تخصصی ایران و آفریقا با بیان اینکه این انجمن ۶۰۰میلیون دلار صادرات به کل کشورهای آفریقایی دارد، تصریح کرد: منافع کشورمان ایجاب می‌کند اولویت‌هایمان را به کشورهای همسایه بدهیم؛ چرا که درکمتر از دو سال صادراتمان با کشورهای همسایه دو تا پنج برابر افزایش یافته است این در حالی است که آفریقا ظرفیت بسیار خوبی دارد، اما منافعمان را نیز باید در نظر بگیریم.
وی به زیان‌های بخش خصوصی از وقوع بحران اقتصادی جهان اشاره کرد و گفت: در چنین شرایطی به دلیل شناخت کامل بازار حدود ۳۰۰میلیون دلار افزایش صادرات خدمات فنی و مهندسی داشتیم. در حالی که صادرکنندگان کالایی کشورمان به دلیل صادرات کالاهای نامرغوب بازار کشورهای مشترک المنافع را از دست دادند.
دبیر کل انجمن صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی با اشاره به اینکه ظرفیت صادرات خدمات فنی و مهندسی ما بسیار فراتر از ۶۰۰میلیون دلار است، افزود: کاملا مشخص است که می‌توانیم از ترکیه پیشی بگیریم، اما مشکل اینجا است که اطلاع رسانی مناقصات به بخش خصوصی با تاخیر انجام می‌شود.
در ادامه این نشست هدایت حاتمی، معاون جدید توسعه تجارت خارجی سازمان بازرگانی استان تهران با اشاره به اینکه حضور در یک بازار جدید نیازمند بحث و تبادل نظر است، تاکید کرد: ناآگاهی از شرایط و فضای به وجود آمده در کشورهای آفریقایی، ابهام در چگونگی نقش بخش خصوصی و دولتی، تداوم نیافتن برنامه‌ها که باید از سوی سازمان توسعه تجارت مدیریت شود و نارسایی‌های بانکی، بیمه ای و حمل و نقلی از مهم‌ترین مسائل برای حضور در بازار آفریقا است. به اعتقاد وی، راهبردهای تجاری در رویکرد به بازار آفریقا باید تغییر کند. همچنین باید عملیات گروهی جایگزین کار فردی در این بازار شود.
کلام آخر
در پایان این نشست، لیلا داغستانی، کارشناس تجارت با آفریقا با تاکید بر اینکه ایران بهترین فرصت‌های تجارت با کشورهای همسایه را در اختیار دارد، گفت: برای موفقیت در تجارت، مهم‌ترین نکته سرمایه کشور مقابل، امنیت و ثبات قوانین و مقررات برای هر سرمایه‌گذاری است تا با خیالی آسوده و ریسک کم، سرمایه‌اش را به کشوری دیگر بفرستد و آن کشور نیز متقابلا بتواند ریسک کالایی صادرکننده را بپذیرد.
وی با بیان اینکه اولویت تجارت با کشورهای همسایه است، خاطر نشان کرد: اگر دولت علاقه‌مند به تجارت با کشورهای این قاره است هیچ حرفی نیست، دولت سرمایه بدهد و بخش خصوصی تجارت کند، اما بخش خصوصی به هیچ عنوان حاضر به تجارت وبردن سرمایه‌هایش به آفریقا و پذیرش ریسک‌ها نیست.
ارسال نظر