هزینه‌های حقوق‌بگیران پس از طرح تحول
غلامرضا کیامهر
از اقبال بلند دولت و به‌رغم پیش‌بینی‌های اولیه، فوریت لایحه طرح تحول اقتصادی و هدفمند کردن یارانه‌ها از تصویب مجلس گذشت و در دستور کار نمایندگان محترم مجلس قرار گرفت. درباره اثرات و پیامدهای مثبت و منفی اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، تاکنون حرف‌های عالمانه و کارشناسی زیاد زده شده، اما بد نیست یک دیدگاه عوامانه هم درباره اثراتی که اجرای این طرح می‌تواند بر وضعیت اقتصادی و معیشتی یک خانواده حقوق‌بگیر ایرانی داشته باشد، با یک محاسبه سرانگشتی از سوی صاحب این قلم مطرح شود.

خانواده مورد بحث از پدر، مادر و دو فرزند تشکیل شده است. فرزند پسر دانشجوی یکی از دانشگاه‌های غیرانتفاعی (بخوانید انتفاعی) و فرزند دختر دانش‌آموز سال آخر یک دبیرستان نیمه‌دولتی است. پدر که تنها نان‌آور خانواده است،‌ کارمند یکی از سازمان‌های دولتی است که خالص دریافتی ماهانه او بعد از افزایش اخیر حقوق کارکنان دولت حدود 450هزار تومان است. او با پس‌اندازهایی که از سال‌ها پیش داشته و با فروش مقداری اثاث خانه و زیورآلات همسر و دریافت مقداری وام از بانک مسکن موفق به خرید یک آپارتمان 90 متری شده که باید حداقل تا ده سال آینده اقساط وام بانکی را به شرحی که خواهد آمد، بپردازد.
ضمنا او یک دستگاه خودروی پیکان با عمر ده -دوازده ساله هم دارد که برای رانندگی با آن فقط از همان سهمیه ماهانه ۱۲۰ لیتری استفاده می‌کند.
خانواده مورد بحث نویسنده اصلا اهل اسرافکاری نیستند و از نیازمندی‌های اساسی زندگی به جز آب و برق و گاز، در سطح حداقل مصرف می‌کنند. مصرف آب و گاز این خانواده به شدت صرفه‌جو از الگوی مصرف غیرکارشناسی و غیرقابل اجرایی تعیین شده از سوی سازمان‌های دولتی ذی‌ربط، مقداری بیشتر است و به همین سبب این خانواده چهار نفره در هر دوره مصرف مشمول مقداری جریمه تصاعدی می‌شوند، دلیلش این است که افراد این خانواده به رعایت اصول بهداشت فردی و موازین اخلاقی و شرعی در چاردیواری خانه پایبند هستند.
افراد این خانواده به دلیل پایین بودن سطح درآمد و گرانی هزینه زندگی به قول معروف دور هر چه گردش و تفریح و سینما و سیر و سفر است را خط کشیده و به‌رغم میل باطنی هزینه‌ای هم صرف نیازهای فرهنگی خود نمی‌کنند. در حال حاضر که هنوز یارانه‌ها هدفمند نشده است، جمع هزینه‌های ماهانه آنها حدود ۴۸۰هزار تومان است که کم و کسری آن معمولا با قرض و قوله از این و آن و مقداری اضافه‌کاری تامین می‌شود، بسیار خوب. برطبق سناریوی هدفمند کردن یارانه‌ها، قرار است اولا، قیمت هر لیتر بنزین به ۴۰۰تومان، هر کیلو وات ساعت برق به ۸۰تومان، هر متر مکعب گاز به ۲۰۰تومان و هر متر مکعب آب هم به حدود ۷۰تومان افزایش پیدا کند. ثانیا دولت به منظور جبران این افزایش قیمت‌ها به هر یک از افراد هفت دهک پایین جامعه بین ۳۲ تا ۴۸هزار تومان یارانه نقدی خواهد پرداخت.
توضیح آن‌که در‌حال‌حاضر میانگین مبالغی که در هر نوبت به عنوان یارانه پرداختی دولت به مشترکین روی قبض آب‌و‌گاز مصرفی این خانواده کم مصرف و قناعت پیشه درج می‌شود، رقمی حدود 35هزار تومان است که ماهانه جمعا به 140هزار تومان بالغ می‌شود. حال اگر در نهایت خوشبینی افراد این خانواده 4نفره را جزو دهک‌های مشمول دریافت ماهی 40هزار تومان یارانه نقدی محسوب کنیم؛ جمع یارانه نقدی دریافتی خانواده ماهی 160هزار تومان خواهد بود.
طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته توسط کارشناسان و مسوولان اقتصادی دولت، اثرات تورم انتظاری، موجی و روانی ناشی از اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌ها که به قول آقای رییس‌جمهور به شکل جهش سطح عمومی قیمت‌ها منجر خواهد شد، در خوشبینانه‌ترین حالت با احتساب نرخ تورم موجود در حدود ۶۰درصد خواهد بود که این درصد نرخ تورم هم به کل صورت هزینه یک ماهه خانواده چهارنفری موردنظر ما افزوده می‌شود که در آن صورت وضعیت دخل و خرج ماهانه این خانواده با یک حساب سرانگشتی، به شرح زیر تغییر خواهد کرد:
با توجه به آن که طبق آمارهای ارائه شده از سوی منابع رسمی و نیمه رسمی در خصوص خط فقر در ایران، خط فقر برای یک خانواده چهار نفره ساکن در کلان‌شهر تهران حدود 700هزار تومان است که بر مبنای این آمار، خانواده مورد نظر ما حتی در صورت دریافت ماهی 160هزار تومان یارانه نقدی از دولت با 610هزار تومان دریافتی ماهانه زیر خط فقر زندگی می‌کنند و زمانی که با هدفمند شدن یارانه‌ها هزینه ماهانه این خانواده با حدود 140هزار تومان کسر موازنه به 750هزار تومان خواهد رسید، تکلیف معیشت این خانواده که اکثریت بالایی از قشر حقوق‌بگیر را تشکیل می‌دهند، چه خواهد شد. این سوالی است که نمایندگان محترم مجلس در جریان بررسی طرح تحول اقتصادی و هدفمند کردن یارانه‌ها، باید برای آن پاسخی پیدا کنند.