جایزه صادرکنندگان از این پس «نقد» است

نمایی از مراسم روز ملی صادرات

سارا صفاری - هفته گذشته رسما اعلام شد که سازمان توسعه تجارت مجددا به صادرکنندگان «جایزه نقدی» می‌پردازد، این خبر از آن رو اهمیت دارد که از یک سو نشانگر به کرسی نشستن خواسته‌های صادرکنندگان است و از سوی دیگر «پایان مقدر» طرح‌های نسنجیده را آشکار می‌کند. البته طی یک سالی که صادرکنندگان سهام نسیه (!) را به جای پول «نقد» دریافت کردند بازار جهانی نیز چندان بر وفق مراد برنامه‌ریزان دولت نهم در سازمان توسعه تجارت نبود. افت سهام فولاد مبارکه و پیامدهای ضمنی آن، کار را چنان پیچیده کرد که عطای آن طرح بلندپروازانه را به لقایش بخشیدند.

در گفت‌وگو با کیومرث فتح‌ا... کرمانشاهی، معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت به همین موضوع پرداخته‌ایم که شرح آن از نظرتان می‌گذرد:

طی هفته گذشته تغییر رویه پرداخت جوایز صادراتی از سهام فولاد مبارکه به پرداخت نقدی با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد، این تغییر رویه چه دلایلی داشته و پرداخت جوایز صادراتی به صورت نقدی به چه صورت خواهد بود؟

در حال حاضر مسیر برای سازمان‌های بازرگانی ۳۰ استان مشخص شده است. اول این که بعد از ۲۹ مهر جوایز صادراتی باید به‌روز پرداخت شود که دستورالعمل و ضرایب حمایتی آن ابلاغ شده است. این اقدامات مربوط به سال جاری است. این در حالی است که اعتبار استان‌ها نیز ابلاغ شده است. بنابراین تمامی وظایفی که سازمان توسعه تجارت داشت انجام شده و اگر صادرکننده در هر یک از ۳۰ استان کشور اگر از ۲۹ مهرماه به بعد به سازمان‌های بازرگانی مراجعه کند و اسناد کامل خود را ارائه دهد می‌تواند به‌روز جایزه‌اش را بگیرد و این جایزه به صورت نقدی خواهد بود. و اما به علت نوسان سهام فولاد مبارکه برای اینکه مجددا مشکلی برای صادرکنندگان پیش نیاید قرار شد از منابع نقدی وزارت بازرگانی و سازمان توسعه تجارت به صورت نقدی جوایز صادرکنندگان را بپردازیم. فعلا به علت این که قیمت جهانی سهام فولاد مبارکه به دلیل بحران جهانی سقوط کرده از فروش سهام خودداری می‌کنیم.

بنابراین برای سال جاری هم از ۲۹ مهر به بعد و هم قبل از این تاریخ جوایز صادراتی به صورت نقدی پرداخت می‌شود. چرا این کار را می‌کنیم؟ برای جلوگیری از ضرر به صادرکننده. زیرا سازمان توسعه تجارت وظیفه حمایتی دارد و باید منافع صادرکننده را تامین کنیم لذا بهترین راه‌حل و تصمیم برای پرداخت جوایز صادراتی گرفته شد و این اقدام با تاکید وزیر بازرگانی برای حمایت و تشویق صادرکنندگان اتفاق افتاد.

تکلیف صادرکنندگانی که تا پیش از این به جای پول نقد،‌ سهام دریافت کرده‌اند چه می‌شود؟

تمامی صادرکنندگانی که سهام دریافت کرده‌اند در صورت تمایل اگر مراجعه کنند سهامشان را می‌گیریم و به سهام بلوکه اضافه می‌کنیم و به جایش پول نقد می‌دهیم در واقع از محل واگذاری سهام فولاد مبارکه هیچ صادرکننده‌ای متضرر نمی‌شود.

تکلیف سهام چه می‌شود؟

سهام را می‌خواهیم بگذاریم بعد از این که بحران جهانی فروکش کرد به صورت بلوک‌های حداکثر یک درصدی عرضه کنیم تا آن زمان پول نقد به صادرکنندگان می‌دهیم.

سازمان توسعه تجارت برای پرداخت جوایز صادراتی مشکل منابع مالی ندارد؟

این سازمان مشکلی ندارد و تمامی مسائل این قضیه در جلسه‌ای که با حضور وزیر بازرگانی داشتیم رفع شد جناب میرکاظمی نیز کاملا از این روند حمایت کرد.

چقدر بودجه برای پرداخت جوایز صادراتی اختصاص داده شده است؟

تا پایان سال‌جاری نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان باید به صادرکنندگان پرداخت کنیم و از این بابت نیز مشکلی وجود ندارد حتی به این سهام سودی تعلق می‌گرفته که سود این سهام نیز به مجموعه وزارت بازرگانی برمی‌گردد و نهایتا سود سهام نیز به صادرکنندگان به عنوان جوایز صادراتی پرداخت می‌شود.

ما به دنبال این نیستیم که با این سهام کاسبی کنیم.

باتوجه به بحران مالی جهانی و نیز ادامه تحریم‌ها صادرکنندگان کشور در وضعیت ناخوشایندی به سر می‌برند. در این شرایط سازمان توسعه تجارت، چه برنامه‌ای برای حمایت از صادرکنندگان دارد؟

ما دنبال این هستیم که در این شرایط با توجه به اینکه اثرات بحران جهانی را بر تجارت خارجی رصد می‌کنیم، حمایت‌های خاص و ویژه از صادرات به عمل آوریم. در کمیته‌ای که به همین منظور تشکیل شده مسائل بررسی و اثرات آن دیده می‌شود و مورد به مورد حمایت خاص از صادرات خواهیم کرد. به طور مثال الان با خبر شده‌ایم یکی از بخش‌هایی که خیلی صدمه خورده بخش معدن و مواد معدنی است. قیمت‌ها به شدت کاهش یافته و بعضا قیمت محصول نهایی به زیر قیمت مواد اولیه رسیده است. جلسه‌ای با واحدهای تولیدکننده مرتبط برگزار کردیم تا راهکاری بیابیم که مشکلات صادرکنندگان رفع شود.

سازمان توسعه تجارت به دنبال این است که به تدریج حمایت‌های غیرمستقیم را در همه بخش‌ها لحاظ کند. اخیرا دستورالعمل چگونگی حمایت از بسته‌بندی صادراتی را مطرح کردیم و کسانی که در امر بسته‌بندی به صورت شاخص کار کنند یک درصد جوایز صادراتی بیشتر می‌گیرند و حدود ۳درصد از تسهیلات بانکی‌شان را سازمان توسعه متقبل می‌شود، و تسهیلاتی از این دست.

اما بیشترین حمایت و اقدام در بخش خدمات به ویژه خدمات فنی و مهندسی بوده که سال گذشته ۲/۲میلیارد دلار صادرات داشتیم و امسال (۷ماهه) بالغ بر ۲/۱میلیارد دلار صادرات داشتیم و درصدد هستیم سایر بخش‌های خدمات را نیز فعال کنیم به طور مثال گردشگری یکی از بخش‌هایی است که باید به آن توجه شود.

کمیته بررسی بحران مالی جهانی در این سازمان به چه نتایجی رسیده است؟

زمانی که این بحران به صورت اپیدمی در آمد و تمام دنیا را فراگرفت این کمیته در سازمان توسعه تجارت فعال شد مسائل در این کمیته به صورت جزء به جزء دنبال می‌شود تصمیماتی که در سازمان توسعه تجارت برای حمایت از صادرکنندگان گرفته می‌شود برآیند جلسات این کمیته در شرایط بحرانی بوده است. بنابراین سازمان توسعه تجارت اقدامات حمایتی را در دستور کار خود قرار داده است. در عین حال این سازمان در حال تدوین بخش بازرگانی خارجی برنامه پنجم است.

در تمام اقدامات و تصمیم‌گیری‌های سازمان توسعه تجارت به بحران جهانی، برنامه چهارم توسعه، برنامه پنجم، سند چشم‌انداز و مسائلی که در طرح تحول اقتصادی است توجه می‌شود و در نهایت برآیند کاری که می‌خواهیم انجام دهیم توجه به مجموعه قوانین است تا از دل آن بتوانیم راهکارها را پیدا کنیم.

به طوری که صادرکننده ما بتواند سرپا بماند و به صورت ماندگار در بازارها حضور داشته باشد صدمه نبیند و خسارتش هم به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.

محوریت تصمیمات و عملکردهای سازمان توسعه تجارت حمایت از صادرات است، آیا مسائل مالی مانعی برای این حمایت‌ها نیست؟

نمی‌توانم بگویم ما هیچ مشکل مالی نداریم. ما براساس منابع در اختیار می‌توانیم بسته‌های حمایتی تعریف و از صادرات حمایت کنیم. به اعتقاد من الان که این بحران اتفاق افتاده باید به فکر این باشیم که منابع مالی را برای بودجه سال آینده بیش از گذشته پیش‌بینی کنیم و در اختیار سازمان توسعه تجارت و وزارت بازرگانی قرار دهیم تا حمایت بیشتری از بخش صادرات کنیم.

در سال‌جاری چه رقمی برای برنامه‌های حمایتی از صادرکنندگان اختصاص یافته است؟

امسال بالغ بر ۱۲۰میلیارد تومان پول نقد در اختیارمان بود و ۵درصد نیز فولاد مبارکه داشتیم که این ۵درصد با نرخ

۳۱۹ تومان می‌شده ۳۰۷میلیارد تومان یعنی بالغ بر ۴۰۰میلیارد تومان بودجه در اختیارمان بود که در حقیقت از محل این منابع جوایز معوقه مربوط به سال‌های ۸۳، ۸۴ و ۸۵ را پرداخت کردیم و الان هم داریم جوایز صادراتی سال ۸۶ و ۸۷ را می‌دهیم در روز ملی صادرات هم قول دادیم جوایز را به روز پرداخت کنیم و گفتیم که ظرف مدت ۲ ماه معوقه‌ها را نیز جمع می‌کنیم که چند روز بیشتر از این مهلت ۲ ماه باقی نمانده و تا مهلت سر بیاید قولمان عملیاتی می‌شود.

با وجود بحران جهانی بسیاری از صادرکنندگان توان بازپرداخت تسهیلات صندوق ضمانت صادرات را ندارند و درخواستشان تاخیر و تمدید در بازپرداخت این تسهیلات است، آیا سازمان توسعه تجارت در این زمینه برای کمک به صادرکنندگان اقدام کرده است؟

صادرکننده واقعی که از این اوضاع و احوال دچار صدمه شده با ارائه اسناد باید به سازمان توسعه تجارت مراجعه کند و ما نیز اسناد را بررسی می‌کنیم. قطعا برای صندوق ضمانت و برای بانک توسعه صادرات و سایر بانک‌های تجاری اسناد را می‌فرستیم و اگر صادرکننده‌ای به علت بحران دچار مشکل مالی شده از بانک ‌خواهیم خواست که استمهال کند و اگر لازم باشد مهلت بازپرداخت دیون را تمدید کنند تا این بحران سپری شود.

تا الان صادرکننده توانسته از طریق این سازمان برای بازپرداخت تسهیلاتش به بانک مهلت بگیرد؟

مواردی به سازمان توسعه تجارت منعکس شد که آن را بررسی کردیم و صندوق ضمانت صادرات و بانک نیز قول مساعدت دادند.

اما صادرکنندگان معترض به عملکرد این سازمان، حرف و حدیث خود را دارند...

ما یک سازمان حمایتی هستیم و همه اهداف سازمانی‌مان همان‌طور که در اساسنامه قید شده حمایتی است و براساس اهداف سازمان و منابع در اختیار از صادرات و صادرکننده حمایت می‌کنیم و این ادعایی است که شما می‌توانید آن را بررسی کنید زیرا اینجا خانه صادرکنندگان است آنها می‌دانند که ما مرتبا به دنبال منافعشان هستیم و دنبال اینکه صادرکنندگان به هیچ وجه متضرر نشوند، اما تمام مسائل صادرکننده مربوط به سازمان توسعه تجارت نیست ممکن است بخشی از مشکلات مربوط به تولید، بهداشت، استاندارد، گمرک، بانک، حمل‌و‌نقل و سایر بخش‌ها شود و ما به عنوان سازمان توسعه تجارت در کمیته کارشناسی و شورای عالی مسائل فرابخشی را حل‌و‌فصل می‌کنیم. مسائل مربوط به استان‌ها را در خود استان و استانداری‌ها بررسی می‌‌کنیم و تا آنجا که امکان دارد مسائل را حل خواهیم کرد. واقعیت این است که صادرکنندگان مشکلاتی هم دارند و شاید سریعا نشود آن را حل کرد، مسائل ناشی از تحریم بسیار بر صادرات اثرگذار بوده است، اما تحریم ضمن اینکه تهدید است فرصت‌ساز نیز هست و فرصت‌های خوبی به ما داده و باعث شده که صادرکنندگان و تشکل‌های ما به فکر خرید بانک بیافتند و این از آن تهدیداتی است که تبدیل به فرصت شده است.

گله‌ای که به طور مشخص از روزنامه دنیای اقتصاد به عنوان روزنامه‌ای که خودم طرفدارش هستم، دارم این است که انتظار داریم عین واقعیت‌ها را مطرح کند و صرفا اگر یک یا دو نفر مطلبی را راجع به صادرات گفتند این نظر همه صادرکنندگان نیست.

اگر نقطه نظرات سازمان توسعه تجارت در کنار نظرات صادرکنندگان پرسیده شود، جمع‌بندی عادلانه‌تری خواهد شد، همه کارهای ما بهترین نیست. ما ادعایی داریم که قابل بررسی است و آن این است که سازمان توسعه تجارت هیچ تصمیمی را بدون مشورت با بخش خصوصی، اتحادیه‌ها، انجمن‌ها، تشکل‌ها و اتاق بازرگانی نمی‌گیرد و عینا در جهت اصل ۴۴ پیش می‌رویم. ما در حقیقت راه را به صادرکنندگان نشان می‌دهیم، هرچند مشکلات هم هست و مشکلات بزرگ برای انسان‌های بزرگ است و اعتقاد داریم صادرکنندگان ما انسان‌های معمولی نیستند و انسان‌های بسیار بزرگی هستند که در شرایط سخت، در متن بحران و تحریم‌ها با سختی‌های خاص خود کار می‌کنند.

به نظر می‌رسد تشکل‌های صادراتی نیز چندان هماهنگ و همگام نیستند و ضعف ساختاری دارند...

من با سابقه حدود ۲۹سال در بخش بازرگانی کشور می‌گویم که این مشکل از گذشته وجود داشته است.

متاسفانه در کشور ما فرهنگ کار گروهی به درستی شکل نگرفته است. این‌طور نیست که همه مشکلات بخش صادرات مربوط به دولت شود. قبول داریم ضعف داریم و باید اصلاح کنیم، اما بخش خصوصی ما نیز ضعف دارد و ضعفشان این است که به صورت گروهی با هم کار نمی‌کنند. تشکل‌ها باید فراگیر و ملی باشند و فقط مختص تهران و عده خاصی نباشند، اگر چنین اتفاقی افتاد همه حمایت‌ها را از تشکل‌ها خواهیم کرد؛ به نحوی که حتی برخی از اختیارات خود را به آنها تفویض می‌کنیم.