عبدالرسول خلیلی

یکی از اهداف عصر جهانی شدن اقتصاد، یکپارچه‌سازی فعالیت‌ها با هدف‌های معلوم و جلوگیری از هزینه‌های مازاد و حرکت‌های موازی است. سازمان تجارت جهانی نیز مناطق آزاد را به عنوان یاری‌دهنده و ابزاری برای توسعه تجارت در نظر گرفته است. مناطق آزاد ایران نیز پس از حدود ۲۰سال از آغاز فعالیت خود، در حال حاضر با اهداف مشترک و انجام حرکت‌های موازی به گونه‌ای پیش رفته‌اند که انگار در بدو امر به دنبال آنند تا حتی مانع کارهای مشترک خود شوند و در عین حال از جذب سرمایه‌گذاری در سایر مناطق آزاد ممانعت به عمل آورند. اخیراً وزارت بازرگانی با راهنمایی حوزه مشاورت رییس‌جمهور در امور مناطق آزاد و ویژه اقتصادی طرحی را به هیات دولت ارائه داده تا بتواند به درستی به هدف یکپارچه‌سازی اهداف و فعالیت‌های مناطق آزاد کمک کند. در این باره طرحی به منظور ایجاد منطقه آزاد بزرگ خلیج‌فارس متشکل از بندر شهید رجایی سه منطقه آزاد کیش، چابهار، قشم و جزایر ۱۷گانه کشور در حوزه خلیج‌فارس به هیات دولت ارائه شده است. این طرح با توجه به ظرفیت‌ها و بسته‌های مناسبی که برای توسعه و تکمیل زیرساخت‌های بنادر و جزایر کشور در حوزه خلیج‌فارس وجود دارد، می‌تواند گام موثری در تحقق اهداف توسعه اقتصادی کشور در سند چشم‌انداز توسعه ۲۰ساله تا سال ۱۴۰۴ باشد. به ویژه با توجه به فصل دوم مربوط به تعامل فعال با اقتصاد جهانی در قانون برنامه توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور و از قوه به فعل درآوردن توانمندی‌های اقتصادی و استراتژیک ایران در حوزه خلیج‌فارس این طرح می‌تواند فعالیت‌های مناطق آزاد کشور را به صورت مکمل همدیگر و تخصصی درآورد و از صرف هزینه‌های موازی برای توسعه زیرساخت‌ها جلوگیری نماید. مناطق آزاد در صورتی که بتوانند به صورت مکمل همدیگر عمل کرده و در مدیریتی واحد ادغام شوند، به واقع خواهند توانست توجیه اقتصادی بسیار مناسبی را برای تعامل و پیوند با اقتصاد جهانی به وجود آورند. با توجه به اینکه رژیم تجاری ایران برای عضویت در WTO در دست بررسی و تصویب در هیات دولت است، انجام این طرح در واقع خواهد توانست سازماندهی مناسبی را برای تعدیل و به نظم کشیدن فعالیت‌ها و دوری از صرف هزینه‌های موازی به وجود آورد. به ویژه آنکه این مناطق در کل دارای ویژگی‌های مناسبی برای خلق مزیت‌های رقابتی هستند که می‌تواند به توسعه و رشد فعالیت‌های اقتصادی در کشور کمک شایانی کند. تبدیل مزایای هر یک از مناطق در یک چشم‌انداز مناسب تا افق ۱۴۰۴ خواهد توانست فرصت‌های عظیم تجاری و سرمایه‌گذاری را به وجود آورده و اهداف اقتصادی کشور را به سرانجام برساند. این کار در واقع زمینه‌ساز تعامل اقتصاد ایران با سازمان تجارت جهانی خواهد بود تا براساس نظر WTO مناطق آزاد یاری‌دهنده و ابزاری برای توسعه تجارت ایران باشد. ضمن آنکه جزایر مرزی ایران نیز فعال خواهند شد.