دنیای اقتصاد- چندی پیش رییس اتاق بازرگانی خواستار بررسی علل گران شدن واردات شد. گزارش تجارت خارجی پنج ماهه کشور از افزایش ۴۳ درصد متوسط ارزش (تن به دلار) واردات حکایت دارد. افزایش این شاخص در بهار ۸۶ معادل ۵/۵ درصد و در تابستان ۸۶ معادل ۹/۸ درصد بود که در پاییز ۸۶ به ۵/۳۷ درصد افزایش یافت و در زمستان به ۳۰/۴ درصد کاهش یافت. دنیای اقتصاد بررسی می‌کند:

چرا قیمت کالاهای وارداتی گران شده است؟

گروه بازرگانی - چرا قیمت کالاهای وارداتی گران شده است؟ این پرسشی است که رییس اتاق ایران در چهاردهمین نشست هیات نمایندگان این اتاق مطرح کرد و آخرین گزارش گمرک ایران از وضعیت تجارت خارجی کشور نیز نشانگر افزایش ۴۳درصدی متوسط ارزش هر تن کالای وارداتی است.

بنابه آمار رسمی در ۵ ماه نخست سال جاری ۹۰/۱۶۲۷۴هزار تن کالا به ارزش ۲۴/۲۳۶۷۴میلیون دلار وارد کشور شده که اگر این ارقام را با مدت مشابه سال ۸۶ مقایسه کنیم، به رشد ۹۱/۱۰درصدی در وزن و ۳۶/۲۷درصدی در ارزش واردات کشور می‌رسیم.

با توجه به اینکه نرخ تورم در کشورهای مبدا بسیار کمتر از چنین رشدهایی است، می‌توانیم به پرسش دکتر نهاوندیان برگردیم و به دنبال پاسخی روشن برای آن باشیم. نهاوندیان با اشاره به اینکه تورم در کشورهای مبدا واردات ایران، ۵درصد بوده، چنین استنتاج کرده است که هزینه خرید و مبادله کالا، ۲۰درصد بیشتر شده است. البته همچنان که یادآوری کردیم، آمار ۵ماهه افزایش ۴۳درصدی قیمت متوسط هر تن کالا را می‌نمایاند که ۱۸درصد بیشتر از رقمی است که نهاوندیان به آن ارجاع داده است و اما گزارش رسمی بانک مرکزی وضعیت قیمت‌ها را در چند سال گذشته و فراز و فرود آن، نشان می‌دهد. براساس گزارش بانک مرکزی در سال ۱۳۸۲ متوسط ارزش هر تن کالای وارداتی ۸۸۳دلار بوده که نسبت به سال پیش از آن ۸/۶درصد رشد کرده است. در سال ۸۳ ارزش متوسط هر تن کالا به ۱۰۲۷دلار رسیده که بیانگر رشد ۴/۱۴درصدی است. سیر صعودی قیمت‌ها در سال ۸۴ نیز ادامه می‌یابد و به هر تن ۱۱۰۷دلار می‌رسد، یعنی رشد ۷/۷درصدی. اما در سال ۸۵ با افت قیمت‌ها روبه‌رو می‌شویم به طوری که عدد ۹۵۹دلار برای هر تن کالای وارداتی ثبت می‌شود که ۳/۱۳-درصد رشد منفی آن بوده است. در سال ۸۶ مجددا با افزایش قیمت‌ها مواجه می‌شویم و هر تن کالای وارداتی با ۵۳/۱۱۴۸دلار روانه داخل کشور می‌شود که رشد ۷۲/۱۹درصدی را رقم می‌زند.

دو دیدگاه متفاوت

رییس سازمان توسعه تجارت، علت افزایش ۴۳درصدی قیمت کالاهای وارداتی را افزایش مجدد قیمت برخی کالاها نظیر فولاد، صنایع غذایی، گندم و برنج می‌داند. دکتر غضنفری به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این اقلام جز و مهم‌ترین محصولات وارداتی کشورمان است و افزایش قیمت آنها با افزایش ارزش واردات رابطه مستقیم دارد.

اما رییس اتاق تهران، دیدگاهی دیگر دارد؛ یحیی آل اسحاق می‌گوید: فاصله طولانی میان خرید و ورود کالا به کشورمان باعث تفاوت فاحش بهای کالاهای وارداتی با قیمت‌های جهانی است.

آل اسحاق، در ادامه تاکید می‌کند: قیمت کالاهای جهانی تابع نوسانات قیمت نفت است، قیمت نفت طی ماه گذشته رو به کاهش داشته، بنا بر این باید بر قیمت کالاهای وارداتی هم اثرگذار بوده باشد که چنین نیست.

رییس اتاق تهران، به زمان طولانی برای ترخیص کالا از گمرک، اشاره می‌کند و می‌افزاید: فضای کسب و کار کشور بسته است. اوضاع بین‌‌المللی، تاثیر تحریم‌های اقتصادی، بوروکراسی حاکم بر جریان تجارت و مقررات و آیین‌نامه‌های دست و پاگیر علل دیگر تفاوت قیمت‌های وارداتی با قیمت‌های جهانی است.

رییس اتاق تهران در پاسخ به این پرسش که آیا هزینه‌های حمل‌ونقل از جمله دلایل چنین وضعیتی است یا خیر، تاکید می‌کند: اتفاقا هزینه‌های حمل‌ونقل به علت رکود واردات، کاهش یافته و علت اصلی همان فرآیند پیچیده خرید کالای خارجی و عرضه و فروش آن در کشور است.

نفت و انتظارات تورمی

محمد حسین زهتابچیان، کارشناس اقتصادی و مدیرعامل شرکت نمونه صادراتی «راک شیمی» نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: افزایش قیمت نفت قطعا تاثیر افزاینده‌ای بر روی کالاها دارد، چه به دلیل انتظارات تورمی ناشی از این افزایش و چه به دلیل موثر بودن قیمت آن در نرخ تمام شده سایر کالاها. اما این تاثیر به دلیل رقابت شدید تولیدکنندگان کالا، با تاخیر ۲ تا ۵ هفته‌ای ظاهر می‌شود.

زهتابچیان تصریح می‌کند: درست است که قیمت هر بشکه نفت به مرز ۱۴۷دلار هم رسید، ولی افزایش کالا تا نرخ هر بشکه ۱۱۰دلار بیشتر بروز نکرد. اکنون که نفت به قیمت‌های پایین‌تری در حال سقوط است، قطعا اثر آن در ماه‌های دسامبر و ژانویه آینده، و پس از انتخابات آمریکا و تقویت بیشتر دلار، بر روی کالاهای وارداتی مشاهده خواهد شد. این تاثیر چیزی حدود ۱۰ تا ۳۰درصد کاهش قیمت را به دنبال خواهد داشت.

با این حال پرسش دکتر نهاوندیان از مدیران دولتی و به خصوص وزارت بازرگانی همچنان زنده و تعیین‌کننده است. چنان که خواندید، رییس سازمان توسعه تجارت، یک دلیل ساده را عنوان می‌کند که جای بحث و مناقشه دارد. به نظر می‌رسد باید به دلایلی که رییس اتاق تهران عنوان می‌کند، توجه کرد و برای آنها پاسخی یافت.