خیلی کند پیش می‌رویم

نمایی از بندر انزلی

سارا صفاری- اهمیت بخش دریایی در توسعه تجارت و بازرگانی به اندازه‌ای است که ۹۰درصد از حمل‌ونقل کالا در جهان و ایران توسط مبادی دریایی صورت می‌گیرد و به اعتقاد صاحب‌نظران و مسوولان امر در چند سال آینده دریا آوردگاه سیاسی و اقتصادی جهان خواهد شد. آمار حاکی از آن است که در سال ۲۰۰۶ میلادی میزان تجارت جهانی نزدیک به هفت میلیارد تن بوده که حدود ۶۰درصد آن با ۳۰۰میلیون کانتینر صورت گرفته، این در حالی است که سهم خلیج‌فارس از این میزان ۱۹میلیون کانتینر است و ایران تنها یک درصد ظرفیت در جهان و ۱۰درصد ظرفیت منطقه را به خود اختصاص داده است.

توسعه تجارت، بازرگانی، ترانزیت کالا و افزایش حجم مبادلات از طریق مبادی دریایی چند سالی است که دغدغه بسیاری از مدیران و مسوولان بخش‌های دریایی و غیردریایی شده است و موقعیت منحصر به فرد کشورمان از نظر جغرافیایی و خطوط ترانزیت لزوم توجه بیشتر به آورده‌های دریایی را یادآوری می‌کند.

گویا شروع و ادامه هر کاری با عین علم بر اهمیت آن برای حال و آینده کشورمان با اما و اگرها و سد و موانعی همراه می‌شود که بخش دریا، صنایع و تجارت وابسته به آن از این امر مستثنی نبوده است. وجود شرایط کنونی و کندی در تصمیم‌گیری‌ها، اجرا و هماهنگی و ناهماهنگی‌ها میدان را برای حضور سایر رقیبان باز گذاشته تا علاوه بر استفاده از امکانات کشور خود از منابع کشورمان برای پیشرفت، اعتبار و رفاه مردم موطن خود بهره‌های بسیار جویند و این در حالی است که در ایران گویا تا آب از سر نگذرد کسی به فکر چاره نمی‌افتد.

هر چند به اعتقاد برخی مسوولان که ارتباط مستقیم و انکارناپذیری با بخش‌های دریایی و توسعه‌ای دارند «در میان کشورهای منطقه به بنادر دبی و امارات نمی‌توانیم برسیم، چون خیلی کند پیش می‌رویم» «کند پیش می‌رویم» این سخنی است که در میان صحبت‌های بسیاری از مسوولان و صاحبنظران شنیده می‌شود و دلایل بی‌شماری نیز برای آن وجود دارد که بسیاری بر حق و برخی نیز بر توجیه بیان می‌شود.

هر چند نمی‌توان برخی اقداماتی را که طی چند سال گذشته در خصوص توسعه بنادر صورت گرفته انکار نمود که از میان آنها می‌توان به انجام طرح‌های توسعه‌ای بنادر کشور، تسهیل برخی قوانین برای سرمایه‌گذاری، انتقال برخی امور مربوط به بنادر در بخش خصوصی، توسعه بازاریابی، کاهش زمان ترخیص کالا از بنادر و مواردی از این دست اشاره کرد، اما در جایی که کشورهای منطقه در مدت زمانی کوتاه و با امکاناتی کمتر، از ما پیشی می‌گیرند شاهدی بر این مدعا است که کند پیش می‌رویم و تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته تاکنون کافی نبوده است و با روند فعلی، بنادر کشورهای منطقه بازار پرسود مصرف را همان طور که تاکنون در دست گرفته‌اند قدرتمندتر تصاحب خواهند کرد. به طور مثال می‌توان به بندر ابوظبی اشاره کرد که در سال گذشته ۷/۱۰میلیون TEV کالا در این بندر جابه‌جا شده که در مقایسه با سال ۲۰۰۷ نشانگر رشد ۲۰درصدی این بندر است بندر ابوظبی یکی از مبادی اصلی صادرات مجدد به ایران است.

به اعتقاد یک مقام آگاه در سازمان بنادر و دریانوردی آنچه در بنادر در حال انجام است با سیاست‌های توسعه‌ای همگام و هماهنگ است، اما روند آهسته انجام امور باعث عقب‌ماندگی از سایر بنادر موجود در منطقه می‌شود و این در حالی است که امکانات و منابع کافی برای انجام پروژه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای به طور بسیار سریع‌تر از روند فعلی وجود دارد، وی به طرح توسعه‌ای بندر چابهار اشاره کرد و افزود: در کشورمان امکانات کافی برای تسریع پروژه‌های توسعه‌ای وجود دارد. اما انجام طرح‌های توسعه‌ای در بنادر کافی نیست بلکه همکاری سایر ارگان‌ها برای اتصال بنادر به سرزمین‌ اصلی از طریق جاده و ریل بسیار ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

این مقام مسوول در ادامه تاکید کرد: وجود راه‌های ارتباطی ضرورت بسیاری دارد که متاسفانه اقدام موثری در این زمینه صورت نگرفته است. زیرا جایی که جاده و ریل باشد آبادانی هم به وجود خواهد آمد. وی در ادامه به بندر جبل‌علی اشاره کرد و گفت: در سال ۱۹۹۰ اسمی از بندر جبل‌علی نبود و زمانی که در سال ۱۹۹۵ این بندر افتتاح شد مسیر بین جبل‌علی و دبی راهی بیابانی و بدون سکنه بود، اما وجود راه‌های ارتباطی که در این مسیر کشیده شد، باعث رونق بندر و شهر شده است. این مقام آگاه در پایان ابراز عقیده کرد که شاید به آن حد بلوغ فکری برای آبادنی کشورمان نرسیده‌ایم و معتقدم که هرگاه مسوولیت جایی را می‌گیریم باید آبادش کنیم.

بنادرمان وضعیت مناسبی دارند!

محسن صادقی‌فر، مدیرکل امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی در پاسخ به اینکه بنادر ایران را نسبت به بنادر کشورهای منطقه چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: در منطقه خاورمیانه بنادر دبی از نظر موقعیت بنادر از نظر آماری در مرحله اول قرار دارند و ایران از نظر تعداد جابه‌جایی کانتینر در بنادر در رده سوم قرار دارد و این در حالی است که در سال ۸۶ در زمینه جابه‌جایی کانتینر رشد ۲۸درصدی داشتیم

و در سال ۸۵ نیز ۲۲درصد رشد وجود داشت. صادقی‌فر در ادامه اظهار داشت: شایعه تاسیس یک بندر جدید در عراق با کمک انگلیسی‌ها نیز در حد حرف بود و در حال حاضر بنادر عراق با بنادر خرمشهر و آبادان از نظر امکانات و تناژ قابل مقایسه نیست. مدیرکل امور بندری بیان کرد: به طور کلی بنادرمان در وضعیت مناسبی هستند و با انجام طرح‌های توسعه‌ای قصد داریم به ظرفیت ۶میلیون TEU در بنادر جنوبی برسیم و با اقداماتی که صورت گرفته بنادرمان در وضعیت خوبی به سر می‌برند.

تفاوت چشمگیر بنادر ما و دیگران

در همین راستا نظر هادی حق‌شناس، نماینده بندر انزلی را به عنوان نماینده یک شهر بندری و دریایی جویا شدیم وی در خصوص وضعیت بنادر کشور بیان کرد: بنادر کشورمان به لحاظ سخت‌افزاری به نسبت سال‌های گذشته رو به جلو بوده‌‌اند و ساخت موج‌شکن، اسکله، محوطه‌ها و... دلیلی بر این مدعا است. وی ادامه داد: وقتی بنادر کشورمان را با کشورهای اطراف مانند جبل‌‌علی، عربستان، عمان و به ویژه ثلاله مقایسه می‌کنیم تفاوت پیشرفت چشمگیری را در آن بنادر شاهد هستیم.

حق‌شناس اظهار داشت: حجم ظرفیت‌سازی بنادر کشورهای منطقه قابلیت پذیرش کشتی‌های با درافت بالا را دارد و در زمینه ساخت باراندازهای بزرگ در مقایسه با بنادر ایرانی پیشرفت بسیاری دارند و این در حالی است که در بندر شهیدرجایی همچنان در حال فراهم نمودن مقدمات ابتدایی کار هستیم.

نماینده بندر انزلی با بیان اینکه در بنادر شمالی وضع بهتری وجود دارد، خاطرنشان کرد: کشورهای شمال دریای خزر از وضعیت بهتری نسبت به بنادر ما برخوردار نیستند زیرا حجم تجارت، واردات، ترانزیت در بنادر کشورهای شمال دریای خزر در چند سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.

وی در خصوص راهکار پیشرفت بنادر و رسیدن به سطح قابل رقابت با کشورهای منطقه گفت: مهم‌ترین کاری که همه جای دنیا انجام داده‌اند به‌کارگیری بخش‌خصوصی برای بنادر و در اختیار گذاشتن امور مربوط به بنادر به صورت BOT به سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی است.

حق‌شناس تصریح کرد: طی ۲سال گذشته به حضور بخش‌خصوصی در بنادر توجه شده و این بخش در تخلیه و بارگیری ترمینال‌ها ورود کرده اما در ساخت اسکله و اینکه امور مربوط به یک ترمینال را از ابتدا تا انتها توسط بخش‌خصوصی ساخته شود تاکنون اقدامی صورت نگرفته است. قرار است بندر جدید انزلی با سرمایه‌گذاری ۴۰۰میلیون دلاری ساخته شود. گذر زمان را اما نباید فراموش کرد که گاه همه نقشه‌ها را نقش برآب می‌کند.

مشتریان رضایت دارند

بهزاد سیف‌الهی، مدیر عامل شرکت «تایدواتر خاورمیانه» با بیان اینکه میزان توسعه یافتگی بنادرمان را در مقایسه با بنادر کشورهای منطقه باید از دیدگاه‌های مختلفی بررسی کنیم، اظهار داشت: آنچه که اکنون در بنادر ایران و سایر کشورها مورد توجه قرار می‌گیرد مواردی مانند ظرفیت سازهای‌ها، سرعت انجام عملیات بندری، تجهیزات، مدیریت، عمق بنادر و رضایتمندی مشتریان و ... است. وی ادامه داد: در خصوص ظرفیت‌های بنادر هم‌اکنون بندر شهید رجایی در میان کشورهای منطقه رتبه دوم را دارد و در بحث سرعت عمل و کیفیت ارائه خدمات بندری حدود ۸۰ تا ۸۵درصد سرعت عمل در مقایسه با بنادر جبل‌علی و ثلاله داریم.

سیف‌الهی در ادامه اظهار امیدواری کرد: با استفاده از تجهیزات جدید و مدیریت‌ها امیدواریم بتوانیم این میزان را ارتقا دهیم.

مدیرعامل شرکت «تایدواتر» در خصوص توانایی پذیرش کشتی گفت: در حال حاضر بنادر ایران آمادگی پذیرش کشتی‌های بزرگ را دارد و هر کشتی که در سایر بنادر خلیج‌فارس پهلو بگیرد، در بنادر ایران نیز این امکان وجود دارد، زیرا تاکنون بزرگ‌ترین کشتی‌ها را پذیرش کرده‌ایم.

وی در پایان به میزان رضایتمندی مشتریان از خدمات بندری اشاره کرد و اظهار داشت: میزان رضایت‌مندی که در بندر شهید رجایی وجود دارد، مساوی با سایر بنادر در منطقه خاورمیانه است و با آمارگیری‌های صورت گرفته حدود ۸۵درصد از مشتریان از خدمات ارائه شده در بنادر رضایت‌ دارند.

نمایی از بندر ابوظبی