نمایه
زعفران از ما، صادرات از دیگران
مهران موسوی خوانساری- یک عضو هیات‌مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران، اخیرا گفته است: «ما بهترین و سالم‌ترین زعفران را صادر می‌کنیم اما قیمت پایین زعفران اسپانیا به نسبت زعفران ایران، توانسته این کشور را به عنوان رقیب جدی در بازار جهانی مطرح کند.» اگر به آمار تولید این محصول استناد نماییم، به این نتیجه می‌رسیم که فاصله میان حجم تولید زعفران ایران با محصول اسپانیایی، نسبتا زیاد است. به طوری که در ایران بیش از ۴۷ هزار هکتار سطح زیر کشت زعفران است اما اسپانیا تنها چهار هزار و یکصد هکتار را به امر کاشت این محصول با ارزش اختصاص داده است. از طرفی تولید ایران در سال، معادل ۱۶۰ تن و تولید اسپانیا تنها ۱۵ تن است هرچند عملکرد آنها در قیاس با ما به نسبت بهتر است به طوری که ماتادورها، از هر هکتار زمین زعفران خود معادل پنج کیلوگرم محصول برداشت می‌کنند ولی تولید ایران از هر هکتار، چهار کیلوگرم است.
خلاصه آنکه ما بیشتر می‌کاریم، بیشتر برداشت می‌کنیم و کیفیت محصولمان هم بسیار بالا و مشتری پسندتر است اما این فرنگی‌ها هستند که فعلا ایران را در عرصه جهانی، پس زده و بازار زعفران دنیا را به قبضه خویش در آورده‌اند.ایران به ۴۴ کشور جهان (و از جمله اسپانیا) در پنج قاره عالم زعفران صادر می‌کند که میزان این صادرات ۷۵ درصد تولید زعفران کشور را شکل می‌دهد. به عبارت دیگر از کل زعفران کاشته شده در ایران، تنها ۲۵ درصد آن صرف داخل کشور شده و مابقی هر چه هست به خارج صادر می‌شود. در این میان گفته می‌شود که از این حجم محصول صادراتی، بخش عمده‌ای به صورت نامناسب به دست مصرف‌کنندگان خارجی می‌رسد. عضو هیات‌مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران در این باره توضیح کاملا مشخصی دارد: «۷۰ درصد زعفران به صورت فله‌ای صادر می‌شود.»این البته در حالی است که نگاه عضو بلند پایه صندوق توسعه صادرات زعفران در قیاس با نظرات برخی مسوولان دیگر، کاملا خوشبینانه به نظر می‌رسد. از جمله مثلا اردیبهشت ماه امسال، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، پرده از واقعیتی تلخ برداشت که عقیده فرهاد سحرخیز، پیش آن کاملا امیدوارکننده به نظر می‌آید: «اکنون زعفران ایران به صورت صد درصد خام و به شکل فله‌ای بدون تاکید بر برند ایرانی به بازارهای بین‌المللی صادر می‌شود...»این در حالی است که همه دست‌اندرکاران این حوزه نیز با چنین نظراتی همراهی نمی‌کنند آنچنان که مثلا معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران، به رغم تایید تلویحی صادرات فله‌ای محصول ارزشمند زعفران، حجم صادرات به این شکل را جزئی می‌داند: «صادرات زعفران به صورت فله در سال گذشته، ۸۳ درصد کاهش یافته که این اقدام نیز در ارتقای جایگاه صادرات زعفران بسته‌بندی شده کشور موثر است.» در اظهارنظری دیگر پیرامون همین موضوع و در رد نظریه صادرات فله‌ای، نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان زعفران خراسان جنوبی می‌گوید اصولا مبحثی تحت عنوان صادرات فله‌ای زعفران یک شایعه است: «در زعفران هیچ وقت صادرات به صورت فله‌ای نداشته‌ایم و زعفران از بسته‌بندی یکصد میلی‌گرم به بالا در حال توزیع در داخل و خارج از کشور است.»اما واقعیت هرچه باشد، یک چیز مشخص است و آن اینکه فعلا اسپانیایی‌ها محصول زعفران ایران را می‌گیرند، بسته‌بندی می‌کنند و در قالبی شکیل به نام خودشان می‌فروشند. این موضوع را محمدعلی دلاور، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی هم تایید می‌کند: «اکنون زعفران کشور توسط دلال‌های بین‌المللی در بازارهای خاورمیانه ترانزیت می‌شود و کشورهایی نظیر اسپانیا، با سوءاستفاده از برند ایرانی که درخلأ برندسازی معتبر کشور به وجود آمده، زعفران خام تولید کشورمان را فرآوری کرده و به صورت محصولات صنعتی وارد چرخه صادراتی به نام کشور خود می‌کنند.»حتی عضو هیات‌مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران، گفته است «سه سال پیش در جزیره ساردینای ایتالیا، سه کشور اسپانیا، ایتالیا و یونان قراردادی را مبنی بر جلوگیری از ورود زعفران بسته‌بندی شده ایران به اتحادیه اروپا امضا کردند.»فرهاد سحرخیز سپس به استفاده کلان اسپانیا از این قانون اشاره می‌کند: «کشور اسپانیا در حدود سه تن تولید زعفران دارد اما با خرید زعفران ایرانی و پس از بسته‌بندی، اقدام به صادرات آن به میزان ۱۵۰ تن می‌کند.» تازه این مقام مسوول همه چیز را هم نگفت و از جمله اینکه در این تجارت نادرست، پای یک منطقه تجاری بزرگ همسایه هم در میان است.
... و اینک دبی
تابستان دو سال پیش بود که شاید برای نخستین بار خبری اعلام شد که خیلی‌ها را شگفت‌زده کرد: «زعفران ایران از دبی به اروپا صادر می‌شود.»اما چگونه چنین چیزی ممکن است و چرا دبی به عنوان واسطه این صادرات مضاعف مطرح است؟ پاسخ این سوال را در همان زمان، مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی کشاورزی زعفران‌کاران ایران داد: «با توجه به بالا بودن قیمت زعفران، هم‌اکنون زعفران ایران با کیفیت پایین‌تر و ارزان از طریق دبی وارد بازارهای اتحادیه اروپا می‌شود.»این یعنی آنکه چون اتحادیه اروپا به استانداردهای جهانی درباره کیفیت زعفران پایبند است و در عین حال کیفیت محصولی که در ایران تولید می‌شود، از استانداردهای مورد قبول اتحادیه اروپا بالاتر و لاجرم قیمت آن هم گران‌تر است، لذا در این میان، دبی وارد مبادله شده و با پایین آوردن کیفیت زعفران ایران تا حد قابل قبول کشورهای اروپایی، این محصول تازه را با قیمتی ارزان‌تر به اروپا صادر می‌کند. به این ترتیب به جای آنکه منفعت تولید زعفران در ایران به جیب کشاورزان ایرانی برود، از یک سو به دلارهای باد آورده دبی‌نشینان می‌افزاید و از سوی دیگر، صادرات اسپانیا را پررونق می‌کند! اتفاقی به واقع نادر که می‌توان آن را در یک جمله خلاصه کرد: ما زعفرانمان را به یکی دو کشور می‌فروشیم تا آنها محصول ما را به نام خودشان به کل جهان عرضه نمایند!!
ارسال نظر