روایت فعالان اقتصادی از پیچ‌وخم صادرات فرش

عضو هیات‌مدیره فرش آستان قدس رضوی از کاهش تولید فرش استان‌ها خبرداد

عضو اتاق کرمان: نرخ ارز به نفع تولید و تجارت فرش افزایش یابد

مینا یوسفی- فعالان صنعت فرش نه تنها آمار رسمی خوشبینانه در مورد وضعیت تولید و صادرات این کالای استراتژیک را قبول ندارند، بلکه به چالش‌هایی اشاره می‌کنند که در صورت بر طرف نشدن روند نزولی حضور ایران را در بازار فرش جهانی تشدید می‌کند. برخی از شاخص‌ترین این افراد در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» کاهش تولید داخلی را عمده‌ترین دلیل تنزل صادرات فرش عنوان می‌کنند و در عین حال دلایل زیرساختی‌تر از جمله افزایش روز افزون تورم، تعیین نامناسب نرخ ارز، افزایش قیمت مواد اولیه و مهم تر از همه نبود حمایت‌های دولتی را تاثیرگذار بر کاهش تولید فرش دستباف ایرانی بر می‌شمارند.

نگرانی تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت فرش از وضعیت نامناسب این کالای صادراتی در حالی است که مسوولان دولتی با استناد به آمار خود می‌گویند: میزان صادرات فرش امسال نسبت به سال گذشته بهبود یافته و حتی بازارهای جدیدی نیز برای این محصول صنعتی- کشاورزی شناسایی و فعال شده است.

هفته گذشته رییس مرکز ملی فرش ایران با اعلام اسامی ۱۰ کشور اروپایی و آسیایی خریدار عمده فرش ایرانی از افزایش صادرات فرش دستباف کشور به ۲۷۲ میلیون دلار طی هفت ماهه آغازین سال ۹۰ خبر داد.

به گفته فیصل مرداسی در حال حاضر فرش دستباف ایرانی به ۸۵ کشور دنیا صادر می‌شود.

او که مسائل جهانی از جمله تحریم را بر فعالیت بازرگانان فرش کشور بی‌تاثیر می‌داند، تاکید کرده است آمارها نشان از رشد صادرات این کالای استراتژیک دارد.

بازارهای جدید را شناسایی کنید

با این حال سید مهدی‌هاشمی مصطفوی، رییس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی مشهد با استناد به گزارش‌های موجود، نسبت به وضعیت صنعت فرش کشور هشدار می‌دهد.

مصطفوی که عضو هیات‌مدیره آستان قدس رضوی نیز است، می‌گوید: میزان تولید فرش در استان‌های مختلف کشور طی یک سال گذشته به یک سوم میزان قبلی کاهش یافته که این روند روی میزان صادرات نیز تاثیر منفی داشته است.

او البته به آمار مشخصی در مورد میزان صادرات فرش اشاره نکرد، اما با ارائه مثالی تلاش کرد تا تصویری از کاهش صادرات این کالای ایرانی به دست دهد.

به گفته او در حال حاضر ۱۰ هزار متر فرش دپو شده در انبار آستان قدس رضوی وجود دارد که مسوولان در فروش آنها با مشکل مواجه هستند.

او که فرش‌های کهنه را به عنوان بخش عمده صادرات فرش کشور بر می‌شمارد، مثال دیگری می‌زند و می‌گوید: تا سال‌های قبل هر ماه دست کم دو کانتینر فرش کهنه از مشهد به آمریکا صادر می‌شد، اما امسال هیچ رغبتی از سوی خریداران برای این فرش‌ها نیز وجود ندارد.

رییس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی مشهد دلیل اصلی این مشکل را هزینه بالای تولید و در نتیجه قیمت گران فرش ایرانی به نسبت محصولات کمابیش مشابه رقبای کشور عنوان می‌کند و کاهش هزینه‌های تولید، افزایش تنوع طرح‌های فرش ایرانی و یافتن بازارهای جدید را از راهکارهای بازگشت ایران به روزهای رونق صادرات بر می‌شمارد.

مصطفوی با اشاره به فعالیت افغانستان، پاکستان، چین، هند و نپال در صنعت فرش به عنوان رقبای ایران می‌گوید: این رقیبان با تولید فرش‌های دستباف با قیمت حتی تا ۶۰ درصد کمتر از فرش ایرانی بسیاری از بازارها را از آن خود کرده‌اند.

او با این توضیحات بر لزوم دستیابی به بازارهای جدید تاکید می‌کند و در عین حال می‌افزاید: فرش ایران همچنان رقیب ندارد و با کمی برنامه ریزی می‌توان به روزهای رونق بازگشت.

با تمام اینها عضو هیات‌مدیره آستان قدس رضوی یادآور می‌شود تا زمانی که دولت از صنعت فرش حمایت نکند، نمی‌توان انتظار داشت که روند توام با رکود در صادرات این محصول بهبود یابد.

تاثیر نرخ ارز بر تجارت فرش

محسن جلالی پور، رییس اتاق بازرگانی کرمان نیز اظهارات مصطفوی را تایید می‌کند و به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: طی یک دهه گذشته به خاطر افزایش نرخ تورم، هزینه تولید فرش نیز افزایش یافته و در نتیجه میزان تولید و صادرات این محصول استراتژیک کاهش پیدا کرده است.

به گفته او که وضعیت تولید فرش را تحت تاثیر مستقیم تورم می‌داند، به همین دلیل طی سال‌های اخیر ایران به طور مستمر بازارهای صادرات خود را از دست داده است.

جلالی پور نیز آمار دقیقی از وضعیت صادرات فرش کشور ندارد، اما در مورد کرمان که در کنار مشهد و تبریز از شهرهای اول صادرکننده فرش است، اعلام می‌کند: میزان صادرات فرش کرمان به جهان از ابتدای دهه ۸۰ تاکنون به نسبت دهه گذشته به ۱۰ درصد کاهش یافته است و در واقع تنها ۱۰ درصد بازارها برای کشور باقی مانده است.

البته چندی پیش نیز قائم‌مقام مرکز ملی فرش ایران در اظهار نظری متفاوت به طور رسمی اعلام کرده بود فرش ایران از سال گذشته تاکنون ۲۰ درصد از سهم بازار خود را از دست داده است.

در این شرایط عضو هیات رییسه اتاق ایران همچنین نوسانات نرخ ارز را نیز بر وضعیت تولید فرش موثر می‌داند و معتقد است که باید نرخ ارز برای حمایت از تولید فرش افزایش یابد.

آن طور که جلالی پور می‌گوید از آنجایی که افزایش نرخ تورم در ایران نسبت به جهان بسیار بیشتر است نرخ ارز باید به نسبت ما‌به‌التفاوت نرخ تورم جهانی با داخلی افزایش یابد تا تولید صادرات محور فرش امکان پذیر شود.

آمارهای رسمی واقعی نیست

علی‌اصغر پورفرشچی زاد، عضو اتاق بازرگانی تبریز هم که از تولیدکنندگان فرش است به صراحت آمار‌های رو به رشد از میزان صادرات فرش را غیرواقعی می‌داند و به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: در حال حاضر هم تولید فرش و هم صادرات آن کاهش یافته است، اما هیچ یک از نهادهای مرتبط دولتی از جمله گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت حاضر به افشای آن نیستند.

او البته تحریم‌ها را چندان بر صنعت فرش تاثیرگذار نمی‌داند و بر کاهش تنوع فرش ایرانی در مقابل افزایش کیفیت محصولات رقبا تاکید می‌کند.

به گفته فرشچی زاد برای افزایش بهره‌وری صنعت فرش باید دولت به کمک تولید‌کنندگان بیاید.

با تمام اینها هنوز فعالان صنعت فرش امیدوار هستند که با تحقق برخی برنامه‌های کلان دولت به ویژه اصلاح نرخ ارز و شناسایی بازارهای جدید برای کالاهای صادراتی ایران، تار و پود فرش نیز از بحران بازارهای جهانی عبور کند.