معمای قیمتی تخم مرغ

آیا واردات قیمت‌ها را برمی‌گرداند؟

مینا یوسفی - طی یک ماه گذشته در حالی قیمت تخم مرغ شیب تند صعود را پیموده و بیش از صد درصد گران تر شده است که از یک سو هنوز در مورد دلایل افزایش قیمت این کالای مصرفی توافق نظری بین مسوولان و کارشناسان وجود ندارد و از سوی دیگر نرخ آن نیز در بازار چندان با اظهارت رسمی همخوانی ندارد. اواخر مردادماه رییس اتحادیه مرغداران میهن در اظهار نظری رسمی قیمت هر عدد تخم مرغ را ۱۷۰ تومان اعلام کرده بود؛ اما حالا پس از گذشت حدود یک ماه از آن زمان قیمت این ماده غذایی به ۳۵۰ تومان؛ یعنی دو برابر در تهران افزایش یافته است.

گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که در حال حاضر قیمت هر عدد تخم مرغ در سطح شهر ۳۵۰ تومان و هر شانه آن حدود ۸ هزار تومان است. این در حالی است که طی روزهای گذشته مسوولان با تاکید بر توزیع تخم مرغ وارداتی از کاهش قیمت تخم مرغ به شانه‌ای کمتر از ۵ هزار تومان خبر داده بودند؛ اتفاقی که هنوز با وجود گذشت بیش از ۳ روز از زمان توزیع ۱۵ هزار تن تخم مرغ وارداتی روی نداده است.

روز دوشنبه همین هفته مدیرعامل اتحادیه مرغداران میهن از توزیع گسترده تخم مرغ وارداتی خبر داده و گفته بود: براین اساس قیمت یک شانه تخم مرغ دو کیلوگرمی چهار هزار و ۳۰۰ تومان خواهد بود. اصغری می‌گوید: نرخ تخم مرغ که توسط برخی واحدهای سودجو و فرصت طلب تا شانه‌ای هشت هزار و ۵۰۰ تومان عرضه شده روند کاهشی یافته و پیش بینی می‌شود قیمت هرشانه به پنج هزار و ۵۰۰ تومان و حتی کمتر از آن برسد. اما با این وجود هنوز خبری از ارزان شدن تخم مرغ نیست و همچنان قیمت آن از دانه‌ای ۳۵۰ تومان و شانه‌ای ۸ هزار تومان کمتر نشده است.

شبهه در واردات، مافیای تخم‌مرغ هم آمد

به هر حال ناکام ماندن تلاش‌ها برای جلوگیری از روند افزایشی قیمت تخم مرغ در حالی است که هنوز در مورد دلایل افزایش قیمت این کالای مصرفی گزارش رسمی ارائه نشده است.

از یک سو محمدعلی ضیغمی، معاون بازرگانی داخلی وزارت تجارت کاهش تولید و ممانعت از واردات را دلیل اصلی افزایش قیمت تخم مرغ عنوان می‌کند و از سوی دیگر رییس هیات‌مدیره جامعه دامپزشکان ایران امحای مرغ‌های مبتلا به آنفلوآنزای مرغی را دلیل این وضعیت بر می‌شمارد.

به گفته نبی پور، طی چند سال اخیر با شیوع بیماری آنفلوآنزای پرندگان مرغ‌های واحدهای تخم گذار مادر امحا شد که همین امر منجر به کاهش تولید و افزایش قیمت تخم مرغ در کشور شده است.

او با این توضیحات آب پاکی را روی دست مسوولانی که با افزایش واردات در تلاش برای متعادل کردن بازار تخم مرغ هستند، می‌ریزد و تنها راه برون رفت تخم مرغ را حمایت از واحدهای تولیدی عنوان می‌کند. واردات تخم‌مرغ باعث کاهش قیمت این محصول در بازار مصرف نمی‌شود؛ مگر اینکه دولت از تولیدکنندگان واحدهای مرغی تخم‌گذار حمایت کند.

اما چرا واردات دوای درد بازار تخم مرغ نیست؟ در مورد نحوه ورود و توزیع تخم‌مرغ‌های وارداتی گمانه‌های بسیاری وجود دارد که تا حدی کاهش نیافتن قیمت‌ها طی ۴ روز گذشته را توجیه می‌کند.

همزمان با انتشار خبر توزیع ۱۵ تن تخم مرغ وارداتی در بازار برای کاهش قیمت‌ها، یکی از تولیدکنندگان این کالا در تماسی تلفنی با دنیای اقتصاد گفت: خیلی پیش‌تر از انتشار این خبر تخم مرغ‌ها وارد بازار شده بود.

به گفته این تولیدکننده این امر حکایت از وجود مافیای تخم مرغ دارد که حتی سازوکار واردات و توزیع هدفمند آن را نیز کنترل می‌کند. آن طور که فعالان بازار می‌گویند: تخم مرغ‌های وارداتی بیشتر از سوی افرادی که پیش‌تر در بازار اخلال کرده بودند، به صورت عمده خریداری و دوباره با همان قیمت شانه‌ای ۸ هزار تومان برای مصرف‌کنندگان به فروش می‌رسد.

این در حالی است که رییس هیات‌مدیره انجمن مرغ تخم‌گذار کشور با قاطعیت حلال مشکل تخم مرغ را نه واردات، بلکه حمایت از تولیدکنندگان عنوان می‌کند.

البته وزیر کشاورزی دلیل افزایش قیمت این محصول را سودجویی برخی افراد دانسته و معتقد است برخی از شرایط ایجاد شده در بازار، سوء‌استفاده کرده و سبب افزایش قیمت آن در بازار شده‌اند و شرایط تولید و واردات در این زمینه نقشی ندارد.

طبق گفته صادق خلیلیان در تولید تخم‌مرغ مشکلی وجود ندارد، بلکه بالا بودن تعرفه واردات آن سبب برخی مشکلات شده که تعرفه اصلاح شده است.

قصه از کجا شروع شد؟

بیماری آنفلوآنزای پرندگان از سال ۸۶ در کشور شیوع پیدا کرد و بیشتر واحدهای تخم‌گذار به ویژه در استان‌های تهران، البرز، قزوین مبتلا و مرغ‌های این واحدها امحا شدند. نبی‌پورمی‌گوید: تولید و تامین ۲۹ درصد تخم‌مرغ کشور بر عهده مرغداری‌های تهران و کرج بود، اما در سال ۸۹ به طور تقریبی تمامی مرغداری‌های استان تهران و البرز از بین رفت و فقط حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار مرغ باقی مانده است. با شیوع بیماری ۲۳ میلیون مرغ معدوم و هشت میلیون مرغ روانه کشتارگاه شدند و نزدیک ۴۵ درصد واحدهای تخم‌گذار کشور از بین رفت.

به گفته نبی‌پور رییس هیات‌مدیره جامعه دامپزشکان ایران سازمان دامپزشکی بودجه‌ای را برای جلوگیری از شیوع بیماری آنفلوآنزا، معدوم‌سازی و قرنطینه در نظر گرفته بود که این اعتبار تاکنون از سوی دولت تامین نشده است.

از ششم بهمن ماه سال گذشته در پی بروز بیماری آنفلوآنزای پرندگان قیمت هر شانه تخم‌مرغ به شش هزار تومان در سطح شهر افزایش یافت و پس از آن با وجود عرضه مستقیم این محصول در میادین میوه‌و‌تره‌بار همچنان قیمت برای مصرف‌کنندگان بالا است و طی روزهای اخیر این قیمت به اوج رسید.

تخم مرغ هندی هم می‌آید

با این اوصاف مسوولان همچنان واردات را راهکار اصلی کاهش قیمت تخم مرغ در نظر گرفته‌اند. بر این اساس سازمان نظام پزشکی در تلاش است تا سلامت تخم مرغ‌های هندی را نیز برای ورود به بازار بررسی کند.

چند روز پیش رییس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به پیشنهاد واردات تخم مرغ از هند، گفت: پیشنهاد هندی‌ها برای فروش تخم مرغ به کشور از لحاظ مسائل بهداشتی در دست بررسی است. به گفته سید محسن دستور، پیش از این سازمان دامپزشکی پس از بررسی شرایط بهداشتی کشور ترکیه با خرید تخم مرغ از این کشور موافقت کرد؛ تخم مرغی که از کشور ترکیه وارد شده کنترل شده و بهداشتی و مورد تایید است. او در این مورد توضیح می‌دهد برخی کشورها از جمله هند نیز درخواست فروش تخم مرغ به ایران را داده‌اند، اما با توجه به اینکه کشور بزرگی است و امکان دارد در برخی مناطق مسائل بهداشتی را رعایت نکنند، درخواستشان در دست بررسی است و هنوز جواب قطعی نداده‌ایم.

شایعه واردات؟

البته بحث بر سر نحوه و تاثیر واردات تخم‌مرغ در بازار در حالی است که به گفته برخی از واردکننده‌های تخم مرغ، هنوز ۱۵ هزار تن تخم‌مرغ وعده داده شده مسوولان وارد کشور نشده است. یکی از واردکنندگان اصلی تخم‌مرغ به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: به دلیل واقعی نبودن قیمت‌ها، واردکننده‌ها هنوز هیچ تخم مرغی را وارد نکرده‌اند.

آن طور که این فعال صنعت تخم مرغ توضیح می‌دهد: طی ماه گذشته قیمت جهانی تخم‌مرغ افزایش یافته و در حال حاضر واردکننده‌های ایرانی برای واردکردن هر کیلو تخم‌مرغ که در ترکیه یعنی کشور صادرکننده ۲ دلار خرید و فروش می‌شود، ۳ هزار تومان هزینه متحمل می‌شوند که البته این رقم با احتساب هزینه‌های گمرکی است. اما اتحادیه مرغداران میهن هر کیلوگرم تخم مرغ را از واردکننده‌ها هزار و ۹۸۰ تومان خریداری می‌کند که این برای واردکننده‌ها توام با ضرر هنگفت است.با این اوصاف واردکننده‌ها می‌گویند تا زمانی که قیمت‌ها واقعی نشود حاضر به ادامه روند واردات تخم مرغ نیستند.

همیشه پای هدفمندی در میان است

از سوی دیگر به نظر می‌رسد اثرات اجرای قانون یارانه‌ها گریبان مرغداری‌ها را نیز گرفته و این موضوع گرانی مرغ و تخم‌مرغ را نیز به دنبال آورده است. یوسف طباخ که صاحب یکی از مرغداری‌های گوشتی است در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» توضیح داد: افزایش قیمت‌ها به خاطر افزایش هزینه‌های مرغداری‌ها است.

به گفته او بعد از حذف یارانه حامل‌های انرژی قیمت گازوئیل که سوخت گرمایشی مرغداری‌ها است از ۱۷ تومان به ۱۵۰ تومان افزایش یافت. از سوی دیگر قیمت ذرت نیز که خوراک دام و طیور محسوب می‌شود از ابتدای سال‌جاری میلادی ۶۰ تومان گران شده و از ۵۰۰ تومان به ۵۶۰ تومان در هر کیلو گرم رسیده است.

به این ترتیب به اعتقاد این فعال صنعت مرغداری افزایش قیمت تخم‌مرغ چیزی دور از ذهن نیست و به زودی شاهد التهاب بازار مرغ گوشتی هم خواهیم بود.

با این حال شاید آن طور که برخی از فعالان این صنعت می‌گویند به زودی در پشت پرده توافق‌هایی صورت گیرد و در نهایت قیمت تخم مرغ را اندکی ارزان‌تر کند.