هدف‌گذاری 2 میلیون تنی برای صادرات گندم
گروه بازرگانی- مینا یوسفی: با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها حجم مصرف و در واقع تقاضای مصرف بسیاری از اقلام دستخوش تغییر شد. در این میان میزان مصرف «گندم» به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مواد غذایی نزد ایرانیان کاهش یافت.
این کاهش مصرف که به گفته متولیان امر به خاطر اصلاح الگوی تولید و مصرف و نیز کاهش ضایعات نان اتفاق افتاده است، مسوولان کشور را بر آن داشت تا طرح‌های اقتصادی را که پیش‌تر به صورت کم رنگ مطرح بودند با جدیت بیشتری دنبال کنند. به این ترتیب «سوآپ» و «افزایش صادرات» گندم در زمره برنامه‌های اصلی سال ۹۰ قرار گرفت، اما با وجود گذشت یک فصل از سال هنوز خبری از آغاز این طرح‌ها نیست.

این دو برنامه از آنجا در دستور کار دولت قرار گرفته است که بر اساس آمار رسمی کشور به دنبال واقعی‌سازی قیمت‌ها و تک نرخی شدن عرضه گندم و آرد، اصلاحاتی در روند تولید گندم، آرد و نان انجام و در نتیجه پیش بینی شد که مصرف گندم از 7/8 میلیون تن در سال 89 به 4/6 میلیون تن در سال 90 کاهش یابد.
آن طور که مهدی غضنفری وزیر بازرگانی در روزهای نخست سال اعلام کرده بود، بر اساس تصمیم دولت امسال صادرات ۲ میلیون تن گندم کلید می‌خورد و به این ترتیب ایران که در سال ۸۹، موفق به صادرات یک میلیون تن گندم شده بود در این زمینه رشد دوبرابری را تجربه می‌کرد.
از سوی دیگر با توجه به توانایی کشور در تولید حدود 10 میلیون تن گندم برنامه‌های مکملی برای افزایش میزان صادرات به 4 میلیون تن در مراحل بعدی در دستور کار قرار گرفت.
طرح سوآپ گندم نیز که زمزمه‌هایی در مورد آن طی سال گذشته شنیده می‌شد با اعلام نام کشورهای مایل به شرکت در این فرآیند، چهره جدی تری به خود گرفت، اما با این وجود همچنان در حد اظهار نظر باقی مانده است. سوآپ که در واقع روشی برای کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل محسوب می‌شود، از سال‌های گذشته برای جابه‌جایی کالاهای مختلف به ویژه غلات در جهان مورد استفاده بوده است.
مسوولان کشور نیز با توجه به این که بیشتر گندم ایران در جنوب غرب کشور تولید می‌شود، اجرای این روش را در برنامه‌های خود گنجانده‌اند حتی بهمن ماه سال گذشته محمدجعفر آریایی، مدیرکل هماهنگی خرید خارجی و صادرات شرکت بازرگانی دولتی از سوآپ گندم قزاقستان (همسایه شمالی کشور) به ایران خبر داده بود، اما هنوز اجرایی شدن این طرح مشخص نیست.
جایگاه ایران در جهان
به گزارش «دنیای اقتصاد»، تمام این طرح‌ها و برنامه‌ها برای رسیدن به خود کفایی گندم دنبال می‌شود. طرحی که کلید آن در دولت‌های قبلی زده شد و اکنون با گذشت بیش از 6 سال از اجرای آن هنوز به طور کامل محقق نشده است.
البته ایران در سال‌های اخیر با کاهش حجم واردات گندم تا حدی به این هدف نزدیک شده است. در سال‌های گذشته ایران در صدر واردکنندگان این محصول معرفی می‌شد ولی اکنون با رشد تولید و اصلاح مصرف مسوولان کشور صحبت از توقف واردات گندم به میان می‌آورند.
بر اساس آمار وزارت کشاورزی ایالات
متحده آمریکا، با وجودی که ایران چهاردهمین تولید کننده گندم جهان است، اما پس از برزیل، مصر، ایتالیا و ژاپن در عین حال پنجمین کشور واردکننده دنیا به شمار رفت. این در حالی است که این کشور از نظر صادرات این کالای استراتژیک در بین ۵۷ کشور جهان رتبه چهل و چهارم را دارد و تامل برانگیز تر اینکه؛ ایران پس از کشورهایی همچون چین و هند که هر یک بیش از یک میلیارد نفر را در خود جای داده‌اند در جایگاه هشتم پر مصرف‌ترین کشورها در جهان قرار دارد.

بحران آینده؟
گروه بازرگانی - وزارت کشاورزی آمریکا، پیش‌بینی کرده است که میزان تولید جهانی گندم در سال زراعی 2011-2010 به 643 میلیون تن برسد اگر چه کارشناسان و تحلیل‌گران بازار گندم، این میزان را 641 میلیون تن برآورد کرده‌اند حال آنکه تولید جهانی گندم در سال 2008 یعنی سال آغاز بحران مالی جهانی به فراتر از 690 میلیون تن رسیده بود. به گزارش بلومبرگ، بررسی وضعیت بازار غلات در دنیا نشان می‌دهد که اگر روسیه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گندم در دنیا، به بهانه پایین بودن قیمت‌ها، محدودیت صادرات این محصول را همچون سال‌های گذشته در دستور کار خود قرار دهد افزایش قیمت‌ها را در پی خواهد داشت در این میان، تصمیم اوکراین به عنوان دیگر تولید‌کننده بزرگ گندم نیز واجد اهمیت است هر چند این کشور تاکید کرده است دنباله رو سیاست‌های تجاری روسیه نخواهد بود. بنا به پیش‌بینی وزارت کشاورزی آمریکا در سال جاری میزان مصرف جهانی گندم نیز 661 میلیون تن برآورد شده است. از سوی دیگر سازمان خواربار جهانی پیش‌بینی کرده است که طی یک دهه آینده رشد تقاضا برای محصولات کشاورزی به طور اعم و گندم به طور اخص از رشد تولید جهانی بیشتر خواهد بود که می‌تواند به بحران مواد غذایی در سطح جهان دامن بزند.