دومین حضور پاسکال‌لامی در اتاق چت
قرار نیست مشاور پیتر ماندلسون باشم
رضا سادات - پاسکال لامی برای دست‌‌اندرکاران امور اقتصادی نامی شناخته شده است. لامی فرانسوی متولد هشتم آوریل ۱۹۴۷ است و تحصیلات خود را در رشته حقوق و علوم سیاسی و ادبیات در دانشگاه‌های مختلف فرانسه پشت سر گذاشته است. او که در حال حاضر ریاست سازمان تجارت جهانی (WTO) را بر عهده دارد در گذشته سمت‌های مختلفی را در دولت فرانسه و در ساختارهای زیرمجموعه اتحادیه اروپایی عهده‌دار بوده است. می‌گویند، رییس کنونی سازمان تجارت جهانی علاوه بر فرانسه قادر است به زبان‌های انگلیسی، آلمانی و اسپانیایی نیز به فصاحت صحبت کند. او که تمامی توان خود را روی به ثمر رسیدن اهداف سازمان تجارت جهانی متمرکز کرده هر از چند گاهی در نشست‌‌های آنلاین اینترنتی شرکت کرده و به سوالات کسانی که در این نشست‌ها شرکت می‌کنند، پاسخ می‌گوید. آخرین مصاحبه آنلاین او روز جمعه هجدهم اکتبر انجام شد که ترجمه گزیده آن در ادامه آمده است.
چه اصلاحات ساختاری و عملیاتی در سازمان تجارت جهانی قابل انجام بود تا بتواند مانع از شکست مذاکرات دور دوحه شود؟
به کار بردن کلمه شکست در این مقطع زمانی کاملا غیرمنصفانه است. بهتر است از کلمه تعلیق به جای شکست استفاده کنیم. به بن‌بست رسیدن مذاکرات به دلیل مشکلات ساختاری یا عملیاتی نبوده، بلکه نتیجه ناتوانی بازیگران کلیدی در رسیدن به توافقی جامع بر سر سوبسیدها و تعرفه‌های کشاورزی است. مشکل اصلی همین است و ربطی به پروسه تحقق هدف ندارد.
آقای لامی شما در ماه فوریه گفته بودید کشورهای پیشرفته در حوزه خدمات، مزیت‌‌های قابل ملاحظه‌ای دارند. بزرگ‌ترین ثروت کشورهای عقب‌مانده و فقیر به واقع رقابتی‌بودن خدمات آنها است. آیا سازمان تجارت جهانی نباید تمهیداتی بیاندیشد تا از تضمین منافع کشورهای فقیر که در حال حاضر تامین‌کننده بخش اعظم نیازهای کشورهای غنی هستند، اطمینان حاصل شود؟
فکر نمی‌کنم این وظیفه سازمان تجارت جهانی باشد که در مورد رویکردهای اقتصادی کشورها تصمیم‌گیری کند. همین حالا هم کشورها برخی ثروت‌های طبیعی خود را دادوستد می‌کنند و در غیاب بازارهای کامل و متعادل دولت‌ها هستند که در مورد نحوه قیمت‌گذاری در حوزه‌‌های مختلف تصمیم‌گیری می‌کنند. فقط باید امید داشت در تصمیم‌گیری اصل موازنه و اینکه بسیاری از منابع ما تجدیدناپذیر هستند مورد توجه قرار گیرد.
به نظر شما به غیر از حیطه کشاورزی سایر حیطه‌های مهم در مذاکرات دور دوحه کدام هستند و شما برای پیشبرد این مذاکرات چه پیشنهادی دارید؟
به استثنای حیطه کشاورزی، دسترسی به بازارهای غیرکشاورزی، خدمات، حوزه قوانینی چون مبارزه بادامپینگ و یارانه‌ها و به ویژه وجوه پیشرفت مذاکرات مهمترین حیطه‌ها در مذاکرات هستند. مباحث بسیار دیگری هم وجود دارند که تعدادشان از ۲۰مورد هم فراتر می‌رود، اما اینها مباحث کلیدی هستند. وقتی مذاکرات به این مباحث می‌رسد، با آنها چون مبحث سوبسیدهای کشاورزی برخورد می‌شود. مذاکرات دور دوحه تنها زمانی به نتیجه می‌رسد که به همه این مباحث پرداخته شود.
آیا شما نسبت به ایجاد زیربنای لازم برای به ثمر رسیدن مذاکرات دور دوحه خوشبین هستید؟
اگر درست در خاطرم باشد قرار شد هرگاه ما در مورد هر بیست حیطه اصلی در مذاکرات به نتیجه رسیدیم ستون‌های اصلی مذاکرات را بنا شده تلقی کنیم. این سه ستون سوبسیدهای کشاورزی، تعرفه‌های کشاورزی و تعرفه‌های صنعتی بودند. آنچه در مذاکرات ماه ژوئیه اتفاق افتاد این بود که نتوانستیم ستون‌های اول و دوم را بنا نهیم. تا هنگامی که این ستون‌ها کارگزاری نشده‌اند، نمی‌توانیم مجموع بنا را روی آنها احداث کنیم.
چرا مذاکرات دور دوحه برای اقتصادهای کوچک و به ویژه اقتصادهای حوزه کارائیب اهمیت دارد و آنان با وجود ناتوانی به دستیابی به اتفاق نظر در مورد مذاکرات دور دوحه را به مثابه شکست WTO می‌نگرند؟
مذاکرات دور دوحه برای همه کشورهای در حال توسعه و نه فقط کشورهای فقیر اهمیت دارد، چرا که در واقع دغدغه‌های کشورهای فقیر در بطن این مذاکرات قرار دارد. در حال حاضر برنامه‌های متعددی در حال اجرا است که هدف آنها رفع دغدغه‌های کشورهای در حال توسعه است. در چارچوب همین برنامه‌ها توافق شد به نهادهای منطقه‌ای از جمله آنهایی که در منطقه کارائیب فعالیت دارند اجازه داده شد به اقتصادهای کوچک برای برآوردن تعهدات خود در قبال قوانین جهانی کمک کنند.
استراتژی تجاری جدید، اتحادیه اروپایی را در سایه تعلیق مذاکرات دور دوحه چگونه می‌بینید؟ منظورم اشتیاق نوظهور اروپایی‌ها به توافقنامه‌های دوجانبه است؟
اگرچه من در گذشته کمیسیونر تجاری اتحادیه اروپایی بودم، اما اکنون رییس سازمان تجارت جهانی هستم و قرار نیست به عنوان مشاور پیتر ماندلسون، کمیسیونر تجاری اتحادیه اروپایی عمل کنم. به نظر من اروپا می‌تواند با انعقاد قراردادهای دوجانبه تا حدودی از دغدغه‌های کشورهای فقیر بکاهد، اما این بدان معنا نیست که می‌تواند همه این مشکلات را برطرف کند. علاوه بر این کشورهایی که در چارچوب استراتژی جدید اتحادیه اروپایی طرف مذاکره این اتحادیه قرار می‌گیرند خواهان توجه به همه مشکلات و دغدغه‌هایشان از جمله حل مشکل بیمه‌های کشاورزی هستند که دستیابی به این هدف جز با انجام مذاکرات چندجانبه ممکن نیست.
آیا فکر می‌کنید در این دوره که به ظاهر همه طرف‌ها به دیپلماسی آرام روی آورده‌اند وقت مناسبی برای احیای مناقشه‌های گذشته چون مساله پنبه است؟
فعلا مهمترین هدف سازمان تجارت جهانی به ثمر رساندن مذاکرات دور دوحه است.
شما این اواخر همیشه این جمله را تکرار می‌کنید که کشورهای فقیر از شکست مذاکرات دور دوحه متضرر خواهند شد. این دیدگاه را با چه استنادی عنوان می‌کنید؟
همه الگوهای موجود عکس این ادعا را گواهی می‌دهند. بانک جهانی اعتقاد دارد بر خلاف رویکرد مذاکرات دور دوحه که تاکید دارد تعداد فقرای جهان که با درآمد یک دلار در روز زندگی می‌کنند با تکمیل این مذاکرات سالانه ۵/۲میلیون نفر کاهش پیدا می‌کند. تحقق این هدف مستلزم اجرای برنامه‌های تکمیلی است. بانک جهانی در همین راستا پروژه‌ای برای کاهش تعداد فقرا به ۶۲۲میلیون نفر تا سال ۲۰۱۵ در دست اجرا دارد.
مبنای مذاکرات دور دوحه را گشایش بازارها و تبیین قوانینی که دسترسی کشورهای فقیر بر بازار کشورهای غنی را تضمین کند، تشکیل می‌دهد. تصویری که ما از دستیابی به بازار داریم تصویری پیچیده است و تا حدودی نشات گرفته از سیاست‌هایی است که کشورهای منفرد برای آزادسازی تجاری انجام می‌دهند. نگرانی من این است که کشورهای فقیر قربانی توافقنامه‌های منطقه‌ای شوند.
چالش‌های جدی فراروی ایالات متحده، اتحادیه اروپا، گروه ۲۰ و به ویژه برزیل برای پیگیری مذاکرات دور دوحه چیست و این کشورها برای فرار از بن‌بست جاری چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ آیا امکان آزادسازی کامل اقتصاد جهان تا سال ۲۰۱۳ وجود دارد که کشورهای غنی خواستار گشایش بیشتر بازار کشورهای فقیر به روی مصنوعات خود هستند اما حاضر به کنار گذاشتن برنامه‌های حمایتی از بخش کشاورزی خود نیستند. چطور می‌شود بین این دو رویکرد توازن به وجود آورد؟
این سوال‌ها برای تنها یک پیام خیلی زیاد است. از علاقه شما به سازمان تجارت جهانی متشکرم. مهمترین چالش‌هایی که در حال حاضر فراروی مذاکرات دور دوحه است مبحث کشاورزی در دو حیطه یارانه‌های کشاورزی و تسهیل دسترسی به بازارهای کشاورزی کشورهای غنی است. ما در گذشته شاهد مشارکت سیاسی خوب کشورهای حاضر در مذاکرات بوده‌ایم. به عنوان نمونه می‌توان به نشست کشورهای عضو گروه ۲۰ کشورهای صنعتی جهان موسوم به G۲۰ در ریو اشاره کرد. مساله چندان هم پیچیده نیست. کشورهای غنی با هدف صیانت از بخش کشاورزی خود که در زمره بخش‌های کارآفرین اقتصاد، تلقی می‌شود اقدام به اعطای یارانه به زارعان و صنایع وابسته به کشاورزی می‌کنند. علاوه بر این در راستای حمایت غیرمستقیم از این بخش برای کشاورزان بخشودگی‌های مالیاتی در نظر می‌گیرند و در آن سو با توجه به این تمهیدات، باز هم قادر به صیانت از بخش کشاورزی آنها نیست، برای واردات محصولات کشاورزی محدودیت‌هایی در نظر می‌گیرند.
به‌رغم مشارکت سیاسی خوب کشورهایی که مخالف لغو کامل اعطای یارانه‌های کشاورزی هستند حاضر به تغییر رویکرد خود در این حیطه نیستند. ما نگاهمان به هند، ایالات متحده، اتحادیه اروپایی و برزیل به عنوان کشورهایی است که مهمترین نقشه را در هدایت جریان مذاکرات پیرامون یارانه‌های کشاورزی دارند. سال ۲۰۱۳ که شما در اظهاراتی خود بر آن اشاره کردید زمانی است که نشست شورای وزیران کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی در هنگ‌کنگ برای اتمام روند اعطای یارانه‌ها تعیین کرد، اما همه اینها به موفقیت مذاکرات بستگی دارد.
یکی‌دیگر از چالش‌های جدی دستیابی به توافق بر سر صادرات محصولات کشاورزی است. نباید فراموش کرد تا زمانی که به توافقی جامع و فراگیر دست نیافته‌ایم، امکان اعمال دستاوردهای مذاکرات وجود ندارد. نباید تصور کرد که مذاکرات به طور کامل به شکست انجامیده، چون کشورهای غنی به خوبی می‌دانند کشورهای فقیر تا زمانی که آنان به توقف حمایت از بخش کشاورزی خود تن نداده‌اند، با گشایش کامل بازارهای خود به روی کالاهای تولیدی آنان موافقت نخواهند کرد. در واقع باید چیزی بدهند تا چیزی بگیرند. با وجود چنین دورنمایی به نظر می‌رسد دستیابی به توافقی جامع بر موضوعات مطرح دو دور دوحه دور از دسترس نیست.
آیا امکان دستیابی به هدف آزادسازی تجارت تا سال ۲۰۱۳ وجود دارد؟
همه چیز منوط به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات دور دوحه است.
روسیه چه زمانی به عضویت سازمان تجارت جهانی در می‌آید و در صورت تحقق عضویت روسیه چه مزایایی برای دو طرف به ارمغان می‌آورد؟
الحاق روسیه به سازمان تجارت جهانی، دسترسی این کشور به بازارهای ۱۴۹ کشور عضو را تسهیل می‌کند. با این الحاق روند صدور کالاهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی از روسیه به سایر کشورهای عضو WTO آسان‌تر شده و در ادامه روند کارآفرینی در این کشور تسریع می‌شود. این همان اتفاقی است که پس از عضویت چین در سال ۲۰۰۱ میلادی اتفاق افتاد. علاوه بر این پیوستن روسیه به ساختار مبتنی بر قواعد جهانی چون WTO به جذب بیشتر سرمایه‌گذاری به این کشور کمک می‌کند. در نهایت روسیه قادر خواهد بود در مذاکرات جاری در چارچوب دور دوحه مشارکت کند.
آقای لامی شما همیشه گفته‌اید که هدف از مذاکرات جاری در سازمان تجارت جهانی پایدار کردن توسعه در این کشور است، این به ظاهر دستور کار اصلی WTO است. دستیابی به توسعه پایدار در غیاب برنامه‌ای اجرایی برای جلوگیری از ادامه گرم شدن زمین کار چندان آسانی نخواهد بود. مهمترین چالش در این حیطه از سوی ایالات متحده متوجه وضعیت آب و هوای جهان است. آیا فکر نمی‌کنید این چالش جدی است که از سوی یکی از مهمترین اعضای WTO متوجه آرمان‌های این نهاد است؟
به واقع استفاده درست و عادلانه از منابع جهان برای دستیابی به توسعه پایدار در کانون توجه WTO است. ما قدرت اجرایی نداریم که بتوانیم اعضا را به انجام کارهایی خارج از چارچوب تعریف شده برای این سازمان واداریم. ما فقط بر نحوه اعمال مصوبات سازمان و اجرای آنها توسط کشورهای عضو نظارت داریم، و حتی در این حیطه هم قادر به واداشتن اعضا بر انجام کاری که متعهد به انجام‌اش شده‌اند، نیستیم. پیوستن به WTO با خواست اعضا انجام می‌شود و همین مساله پشتوانه پایبندی آنها به تعهدات‌شان است.
ارسال نظر